Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Πριν πολλά χρόνια, οι χοροί μεταμφιεσμένων ασκούσαν πάνω μου ποιητική γοητεία. Όταν με πήγαιναν στα bal d' enfants του παγωμένου Φεβρουαρίου όπως τα έλεγαν παλιά στα Χανιά, όταν χανόμουν σε ταινίες, μουσικές, ή νουβέλες για τις παράδοξες τούτες γιορτές, κατακυριευόμουν απ' τη σαγήνη μιας ιλιγγιώδους δυνατότητας: Η δυνατότητα να γίνεις, για λίγο άλλος, είναι μια ελευθερία απόλυτη! Οι χοροί μεταμφιεσμένων, ρωγμή άλλου τόπου, ονειρικού, αμφίβολου όσο και πιθανού, πρόσφεραν την ευχέρεια να βιώσεις, δίχως ενοχές, δίχως ντροπή ότι ψεύδεσαι, εκείνο που προτιμάς να ήσουν. Να φορέσε...

Είχα πάντοτε -ίσως από τα μαθητικά μου χρόνια- μια απορία: γιατί ο Σωκράτης λίγο πριν από τον θάνατό του δίνει στον Κρίτωνα την παρακλητική εντολή να θυσιάσει στον νεόκοπο θεό Ασκληπιό έναν ελεκτρύονα; "Κρίτων", του λέει, "στον Ασκληπιό οφείλουμε ένα πετεινό· να εκπληρώσετε αυτό το χρέος και να μην αμελήσετε". Πολλά χρόνια αργότερα, αναδιφώντας τον δικό μου ασήμαντο βίο, διαπίστωσα ότι, ναι, κι εγώ οφείλω πολλά σε πολλούς· και, πρωτίστως, στη συνοικία που έζησα τα παιδικά και τα νεανικά μου χρόνια και τους ανθρώπους της - φτωχούς πρόσφυγες από τη Μικρασία, όντως σπουδαίους...

Περιέχει τέσσερις αφηγήσεις πάνω στο θέμα του ζωγράφου και του μοντέλου: Θανάσης Βαλτινός, "Ιστορία ενός βιασμού" Βασίλης Παπαβασιλείου, "Το πλήρωμα της σκηνής" Κωστής Παπαγιώργης, "Τα πουλιά στο ακροθαλάσσι" Χρόνης Μπότσογλου, "Ο ζωγράφος και το μοντέλο"

[...] Στην ανά χείρας νέα ενσάρκωση της "Καππαδοκίας" του Γιώργου Σεφέρη διαθέτουμε πλέον ένα τρίπτυχο που το συνθέτουν τρεις διαφορετικές αλλά παραπληρωματικές μαρτυρίες πνευματικής άσκησης: πρώτον το ημερολογιακό χρονικό των τριών ημερών της περιήγησης του Γιώργου Σεφέρη στις υπόσκαφες τοιχογραφημένες εκκλησίες στις περιοχές γύρω από το Προκόπι (Urgrup), στα Κόραμα (Goreme) και το Σογανλί, που τις μελετά με οδηγό τον Jerphanion. Εδώ έχουμε την άσκηση του Σεφέρη να αναμετρηθεί με τον χρόνο, την ιστορία, την αίσθηση της απώλειας ενός οικείου πολιτισμού. Δεύτερη είναι η μαρτ...

Η Παυλίνα Νάσιουτζικ γράφει για την ιστορία του πατέρα της, που συγκλόνισε το πανελλήνιο. [...] Θα χρειαστώ όλο μου το θάρρος για να βουτήξω σ' αυτήν τη σκοτεινή σπηλιά των αναμνήσεων και να σας διηγηθώ την ιστορία όχι αντικειμενικά -αυτό είναι αδύνατον- αλλά όπως εγώ την έζησα. Θα ξαναθυμηθώ εκείνη τη μέρα που ξεκίνησαν όλα, γιατί ήταν η μέρα που ο Γιώργος μου είπε ότι ήταν ερωτευμένος μαζί μου. Επίσης ήταν η μέρα που έκλεινα τα 18. Και φυσικά η μέρα που έμαθα ότι ο πατέρας μου κατηγορείται για φόνο. Είκοσι πέντε χρόνια μετά την πολύκροτη υπόθεση Νάσιουτζικ, που συ...

Σκέφτηκα να γράψω το χρονικό της περιπέτειας του "Τέταρτου", που για μένα κράτησε από τις αρχές του καλοκαιριού του 1984 ως τα τέλη του καλοκαιριού του 1985, όχι επειδή το περιοδικό σημάδεψε τα πνευματικά πράγματα του τόπου, όπως άλλα που έγραψαν Ιστορία. Ή όπως το Τρίτο Πρόγραμμα του Χατζιδάκι, στη δεκαετία του '70, έγραψε τη δική του Ιστορία. Σκέφτηκα να το γράψω επειδή η περιπέτεια αυτή σημαδεύτηκε από δύο πρόσωπα, εμβληματικά δύο εντελώς διαφορετικών αντιλήψεων για τον τόπο, τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Γιώργο Κοσκωτά. Σημάδεψε επίσης και τη χρονική περίοδο κατά την οποία...

Τίποτα δεν είναι τυχαίο και τίποτα δεν μπορεί να υπερβεί το τυχαίο. Στο κείμενο τούτου του πονήματος δεν χρειάστηκε να πω απλά "Μίλησε, μνήμη", όπως ο λατρεμένος Ναμπόκοφ. Όταν πήρα απόφαση να μπω στη διαδικασία αυτή και κατάλαβα πως αδυνατούσα να ξεφύγω απ' τον ιλαρό πειρασμό της αυτοβιογραφίας, παράλλαξα τη "ναμποκοφική" προστακτική σε "Μίλησε, μνήμη, γι' αυτά που δεν ξαναμίλησες". Και το έκανα, όσο μ' έπαιρνε, εντός των ορίων μιας "σειράς" με αντικείμενο τα υλικά ή και την τεχνική του μαγειρέματος ενός βιβλίου... Τι σόι υλικά; Άνθρωποι, ακούσματα, εποχές, θάνατοι, αισθ...

Ένας συγγραφέας παρατηρεί το θέαμα του κόσμου. Βρισκόμαστε στα χρόνια της ευημερίας. Όμως εκείνος βλέπει τη φύση να ρημάζει, τον άνθρωπο να αποξενώνεται από τον άλλον άνθρωπο, το κυνήγι του χρήματος να διαβρώνει το νόημα της κοινής ζωής, έχοντας καταντήσει αυτοσκοπός. Και αποζητά τόν διάλογο μ' εσένα, αναγνώστη: αυτόν ξεκινά το βιβλίο που κρατάς. Τα χρόνια περνούν και μια πρωτόγνωρη οικονομική κρίση τσακίζει την Ελλάδα, ενώ εκείνος γράφει ακόμα το βιβλίο του. Άραγε όσα συλλογιόταν έχουν γίνει ανεπίκαιρα; Η πιό επίκαιρα από ποτέ; Μήπως, για να καταλάβουμε τί μας συμβαίνει...

Ένας συγγραφέας παρατηρεί το θέαμα του κόσμου. Βρισκόμαστε στα χρόνια της ευημερίας. Όμως εκείνος βλέπει τη φύση να ρημάζει, τον άνθρωπο να αποξενώνεται από τον άλλον άνθρωπο, το κυνήγι του χρήματος να διαβρώνει το νόημα της κοινής ζωής, έχοντας καταντήσει αυτοσκοπός. Και αποζητά τόν διάλογο μ' εσένα, αναγνώστη: αυτόν ξεκινά το βιβλίο που κρατάς. Τα χρόνια περνούν και μια πρωτόγνωρη οικονομική κρίση τσακίζει την Ελλάδα, ενώ εκείνος γράφει ακόμα το βιβλίο του. Άραγε όσα συλλογιόταν έχουν γίνει ανεπίκαιρα; Η πιό επίκαιρα από ποτέ; Μήπως, για να καταλάβουμε τί μας συμβαίνει...

Η Μαρίνα Καραγάτση δανείζεται τα λόγια προσφιλών της προσώπων και τους ξαναδίνει φωνή. Με τρεις παράλληλους μονολόγους μιας ανοιξιάτικης μέρας του 1950 και ένα θεατρικό μονόπρακτο μιας ανοιξιάτικης μέρας του 2006 αναπλάθει βιώματα και ενδόμυχους συλλογισμούς του Καραγάτση, του αντιπροσωπευτικότερου ίσως συγγραφέα της γενιάς του, της Λασκαρώς, καρτερικής και δυνατής υπηρέτριας του σπιτιού, και της γιαγιάς Μίνας, μιας αρχόντισσας της Άνδρου. Σιωπηλή, αλλά διαρκώς παρούσα, η Νίκη Καραγάτση, η ζωγράφος που παραμένει με την ευαισθησία και τους χαμηλούς της τόνους πάντα επίκαιρη....

Δύο μηχανικοί είναι σκυμμένοι πάνω από μια μηχανή. "Δεν έχουμε αλήθεια" λέει ο ένας. "Δεν πειράζει" απαντάει ο άλλος. "Θα βάλουμε ειλικρίνεια, το ίδιο κάνει". ("H συμπεριφορά του κενού", από την "Τριλογία της Λεωφόρου"). Iδιοτροπία είναι η λέξη που χαρακτηρίζει κυρίως την τέχνη. Bαδίζει κανείς πάνω στην ιδιωτική του οδό και, αν σ΄ αυτή την πορεία αποκτάει μερικές βεβαιότητες, αυτό δε σημαίνει ότι δογματίζει. Άλλωστε είναι για τον καθένα παράφωνη η προσφώνηση δάσκαλος, όση πείρα και γνώσεις κι αν έχει. Aντίθετα, είναι πολύ χρήσιμο να εκθέτει κανείς τη δική του ιδιοτροπία...

Το αίµα νερό: γίνεται; Οι δυο λέξεις που συνάπτονται εδώ, η καθεµιά µε το δικό της ειδικό βάρος, και οι δυο µαζί µε την υγρή τους ζωτικότητα, παραπέµπουν απευθείας στη νομοτέλεια της λαϊκής σοφίας: όχι, δεν γίνεται. Και ο Χάρης Βλαβιανός, ένας ποιητής στην ωριµότητά του, µας θυµίζει ότι η φύση του αληθινού δηµιουργού ριζώνει στη διαρκή επιστροφή, στις εµµονές του, αλλά καρπίζει µόνο µε την ποιητική επίνοια, ώστε, κάθε φορά που επιχειρείται η επιστροφή, να συντελείται µε ανανεωµένους όρους ύφους και διευρυµένους ποιητικούς στόχους. Σ’ ένα ποιητικό βιβλίο, λοιπόν, αυτοπροσδιο...

Τίποτα δεν χαρίζεται: Ανάμεσα στην ημερολογιακή καταγραφή, την εξομολόγηση, τη δοκιμή, την κατάθεση, το χρονογράφημα, το σχεδίασμα, την επιφυλλίδα, το μελέτημα. Κείμενα αγάπης: Από τον Μανόλη Αναγνωστάκη έως τον Γεώργιο Μ. Βιζυηνό. Για τον Γιάννη Ρίτσο, τον Αλέξανδρο Κοτζιά, τον Στρατή Τσίρκα, τον Βασίλη Βασιλικό, τον Τάσο Λειβαδίτη. Μιλώντας στα παιδιά: Γιατί διαβάζουμε λογοτεχνία; Για τον Γιάννη Τσαρούχη, τον Διονύσιο Σολωμό, τον Κώστα Ταχτσή, τον Στρατή Τσίρκα πάλι, τη Διδώ Σωτηρίου, τον Παύλο Ζάννα, τον Μ. Καραγάτση, τον Γιάννη Κοντό, τον Αντρέα Φραγκιά, τον Μάνο Χατζ...

Μοναδική, καταλυτική υπήρξε για τον Νίκο Καζαντζάκη η γνωριμία του με τη Ρωσία και πλούσιοι οι λογοτεχνικοί καρποί της: "Τόντα-Ράμπα", "Ιστορία της Ρωσικής Λογοτεχνίας", "Ταξιδεύοντας: Ρουσία". Στο διαχρονικό αυτό ταξιδιωτικό βιβλίο, όπου εύλογα δεσπόζει η Ρωσική Επανάσταση, ο συγγραφέας συγκέντρωσε, όπως ο ίδιος λέγει στον πρόλογό του, ό,τι είδε, ό,τι στοχάστηκε και ένιωσε στην απέραντη χώρα, στα εξωτικά της τοπία, στις "βουερές πολιτείες", στα "καταχιόνιστα χωριά" και στις "έρημες στέπες" της. Γιατί στη Ρωσία ο Νίκος Καζαντζάκης δεν υπήρξε απλός περαστικός ταξιδιώτης....

Μοναδική, καταλυτική υπήρξε για τον Νίκο Καζαντζάκη η γνωριμία του με τη Ρωσία και πλούσιοι οι λογοτεχνικοί καρποί της: "Τόντα-Ράμπα", "Ιστορία της Ρωσικής Λογοτεχνίας", "Ταξιδεύοντας: Ρουσία". Στο διαχρονικό αυτό ταξιδιωτικό βιβλίο, όπου εύλογα δεσπόζει η Ρωσική Επανάσταση, ο συγγραφέας συγκέντρωσε, όπως ο ίδιος λέγει στον πρόλογό του, ό,τι είδε, ό,τι στοχάστηκε και ένιωσε στην απέραντη χώρα, στα εξωτικά της τοπία, στις "βουερές πολιτείες", στα "καταχιόνιστα χωριά" και στις "έρημες στέπες" της. Γιατί στη Ρωσία ο Νίκος Καζαντζάκης δεν υπήρξε απλός περαστικός ταξιδιώτης....

Ισπανία: η χώρα τού καυτού ήλιου, των πορφυρών ρόδων, της πλούσιας τέχνης, της Κάρμεν και του Δον Κιχώτη; Ή μήπως η χώρα τού Σάντσου, της θρησκευτικής και πολιτικής παραφοράς, της βάρβαρης ταυρομαχίας και του αδελφοκτόνου μίσους; Ο εμφύλιος σπαραγμός της: υπόθεση "ιδιωτική" ή πανανθρώπινη; Το πολύπλευρο, πολύπαθο πρόσωπο της αγαπημένης χώρας, πριν και κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο που τη σημάδεψε εσωτερικώς και διεθνώς, επιχειρεί να αποτυπώσει με την απαράμιλλη πέννα του ο Νίκος Καζαντζάκης, ανταποκριτής αθηναϊκών εφημερίδων, αλλά κυρίως και πάντοτε αγιάτρευτος ταξιδευτής....

Με τον παλαμικό τίτλο "Τα χρόνια μου και τα χαρτιά μου", το βιβλίο παρακολουθεί και καταγράφει την προσωπική αλλά κυρίως τη λογοτεχνική πορεία του συγγραφέα του. Στο βάθος των γεγονότων ακούγεται ο απόηχος σημαντικών στιγμών, κοινωνικών και πολιτικών, που σημάδεψαν την Ελλάδα κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα έως και σήμερα. Το βιβλίο δε φιλοδοξεί να είναι ιστορική ή κοινωνιολογική μαρτυρία. Ατομικά περιστατικά, αφανείς διαδρομές, συναντήσεις με δημιουργούς που άφησαν το στίγμα τους στη σύγχρονη πνευματική ζωή του τόπου αναδεικνύουν και συμπλέκουν το ατομικό με το συλλογι...

Σημειώσεις που κρατούσα μια ζωή. Να χαράξω την κάθε μοναχική στιγμή που ζούσα, μη χαθεί. Τώρα που οι διαδρομές τελειώνουν και ο χρόνος σβήνει τις πατημασιές μου στην ομίχλη του μυαλού, ένιωσα την ανάγκη να βρω τις μνήμες εκείνες που ήταν δικές μου. Τις στιγμές που ήταν δικές μου. Τις αγωνίες μου για τα βιβλία που έγραψα και ήταν δικά μου. Σήμερα αισθάνομαι πως τίποτα δεν έχω δικό μου πια. Σαν να έκοψα κομματάκια την ψυχή μου και να τη σκόρπισα στον άνεμο. Οι χιλιάδες σελίδες που έγραψα. Και αγαπήθηκαν. Τούτο το βιβλίο είναι ένα δώρο για τους αναγνώστ...

Το έμαθα πια, έπειτα από τριάντα χρόνια δοκιμασίας, ότι θα γράφω και θα ξαναγράφω, κάθε φορά αλλιώς, το ίδιο βιβλίο. Ότι θα πεθάνω με την ίδια έμμονη ιδέα: τη δυνατότητα ή όχι του ανθρώπου να αποτυπώνει με αυτοεπίγνωση και εντιμότητα τις εκπτώσεις του στη διαδρομή από το είναι που δικαιούται στο έχειν που διεκδικεί. Έμαθα επίσης και το άλλο: μυθιστοριογράφος δεν είναι μόνο ο παραμυθάς διασκεδαστής των αναγνωστών του, ούτε μόνο ο διανοητής στην τρύπα του, ούτε μόνο ο λεπτουργός στο εργαστήρι του, αλλά αυτός, κυρίως αυτός, που αντιστέκεται στον εφησυχασμό, αναζητώντας την πεμ...