Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η παρούσα μελέτη στην ερμηνευτική της πορεία προσπερνά, αφήνοντας έτσι οριστικά πίσω της, τις Συμπληγάδες που αναμφίβολα συνιστούσαν (και ακόμη συνιστούν) για τη στοχαστική ανάγνωση της πλατωνικής φιλοσοφίας, αφενός η Σκύλλα των τετριμμένων πια πλατωνισμών και αφετέρου η Χάρυβδη των ανιαρών σήμερα αντιπλατωνισμών. Μοναδικός προορισμός της μελέτης αυτής είναι να επισκεφθεί και να ομολογήσει σχετικά με έναν απολύτως υπαρκτό μα παντελώς ξένο φιλοσοφικό τόπο για όλους όσοι είναι -λίγο ή πολύ- εξοικειωμένοι με τη φιλοσοφία του πλατωνικού Σωκράτη και τις αναρίθμητες προσεγγίσεις...

Ο τόμος "Φιλοσοφία και κοινωνικές επιστήμες" της "Εκπαιδευτικής Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας" είναι ένα πρωτοποριακά σχεδιασμένο μονότομο έργο και καλύπτει γνωστικά αντικείμενα εννέα επιστημών: της γλωσσολογίας, του δικαίου, της κοινωνιολογίας, της λαογραφίας, της οικονομίας, της παιδαγωγικής, της πολιτικής επιστήμης, της φιλοσοφίας και της ψυχολογίας. Τα λήμματα του έργου είναι κατανεμημένα με απόλυτη αλφαβητική σειρά (έτσι ώστε να είναι εύκολη και γρήγορη η προσφυγή του αναγνώστη στα επιμέρους άρθρα), ενώ παράλληλα υπήρξε και πρόνοια για τη σύνταξη ενός εκτεταμένου ευρετηρίο...

Στο έργο του αυτό ο συγγραφέας ερευνά, μελετά και φιλοσοφεί πάνω στο φαινόμενο της γλώσσας. Προσπαθεί να απαντήσει σε ερωτήματα, όπως: Τι είναι η γλώσσα; Τι είναι η γλωσσολογία; Τι είναι η φιλοσοφία της γλώσσας; Ποιο είναι το αντικείμενο έρευνάς τους; Πού βρίσκονται οι απαρχές της γλωσσικής φυλογένεσης και πού της γλωσσικής οντογένεσης; Εξελίσσονται οι γλώσσες, κι αν ναι, σε ποιους γλωσσικούς νόμους υπακούουν; Ποια είναι τα μεγάλα γλωσσικά περάσματα ή άλματα της ανθρωπότητας και του παιδιού; Ποιες είναι οι απαρχές της γραπτής γλώσσας, ποιο το περιεχόμενο των πρώτων γραπτών...

[...] Στη μελέτη αυτή προτάσσεται μια αναφορά στην αντίληψη του κόσμου που διαμορφώθηκε στην κλασική αρχαιότητα, καθώς έκρινα σκόπιμο να παρουσιαστεί η γένεση του κοσμολογικού στοχασμού. Στη συνέχεια εξετάζονται αναλυτικά οι απόψεις του Αριστοτέλη και του Πτολεμαίου για τον κόσμο, με έμφαση στο σύστημά τους για τη λειτουργία του σύμπαντος. Η διαμάχη μεταξύ των δύο αυτών συστημάτων έμελλε να σημαδέψει την πορεία της σκέψης για πολλούς αιώνες. Ύστερα παρουσιάζονται οι κοσμολογικές θέσεις από την εποχή του Αυγουστίνου έως και το 12ο αι., ενώ αμέσως μετά η σκυτάλη περνά στον αρ...

Στο ανά χείρας βιβλίο ο Φιλίπ Σαμπό, διαπρεπής μελετητής των σχέσεων της φιλοσοφίας και της λογοτεχνίας, εγκύπτει σε εγχειρήματα προσέγγισης σημαντικών λογοτεχνικών κειμένων (Προυστ, Μπέκετ, Β. Γουλφ, Τ. Μαν κ.ά.) από Γάλλους φιλοσόφους στο τελευταίο μισό του εικοστού αιώνα (Ντεριντά, Ντελέζ, Μαρκέ, Ρικέρ, Ντεκόμπ, Μπαντιού και Φουκώ) σε γόνιμη αναμέτρηση με Γερμανούς φιλοσόφους (Καντ, Χέγκελ, Νίτσε ή Χάιντεγκερ) για το οικείο ζήτημα. Ο Σαμπό απορρίπτει διαρρήδην τη θεώρηση της φιλοσοφίας και της λογοτεχνίας ως ριζικά διακριτών μαθήσεων και δη τις ποικίλες απόπειρες υπαγωγή...

Τι ώθησε τους περισσότερους και σπουδαιότερους φιλοσόφους στη Γαλλία, κατά τη φιλοσοφική στιγμή του υπαρξισμού, να δημιουργήσουν το έργο τους σε διαρκή και ζωτική γι’ αυτούς αναμέτρηση με τη μη φιλοσοφία, κυρίως με τη λογοτεχνία και τις τέχνες, αλλά και με τις επιστήμες, την πολιτική κ.λπ.; Ο Sartre, o Camus, o Gabriel Marcel, o Jean Wahl και αρκετοί άλλοι παρήγαγαν οι ίδιοι σημαντικό συγγραφικό έργο - στο πεδίο της πεζογραφίας, του θεάτρου ή της ποίησης -, παράλληλα με το καθαυτό φιλοσοφικό τους έργο· είναι άλλωστε αδύνατο να κατανοήσουμε σε βάθος τη φιλοσοφική σκέψη άλλων...

Σε έναν κατεξοχήν μουσικό πολιτισμό όπως είναι ο αρχαιοελληνικός, η παρουσία της μουσικής είναι έντονη όχι μόνο στις καθημερινές εκδηλώσεις της ζωής αλλά και στη φιλοσοφία. Οι πρώτες αναφορές στη μουσική βρίσκονται στους προσωκρατικούς και ο σχετικός προβληματισμός συνεχίζεται μέχρι τους νεοπλατωνικούς φιλοσόφους. Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζονται οι απόψεις του Πυθαγόρα και των μαθητών του, που συσχέτισαν για πρώτη φορά τη μουσική με τα μαθηματικά, ακολουθεί ο Πλάτων, στο έργο του οποίου η μουσική κατέχει πρωταρχικό ρόλο, ο Αριστοτέλης, που με την κριτική του δίνει διαφορετι...

Οι μεγάλες επιστημονικές επαναστάσεις του αιώνα μας -η Σχετικότητα και η Κβαντομηχανική- δεν άλλαξαν μόνο τις ιδέες μας -τις ιδέες της "Κλασικής Φυσικής"- για τον φυσικό κόσμο. Προκάλεσαν επίσης μια μείζονα "αναταραχή" στον ευρύτερο χώρο των φιλοσοφικών ιδεών και της επιστημολογίας ειδικότερα. Πολλοί είδαν στο "πρόσωπο" αυτής της Νέας Φυσικής ένα απελευθερωτικό στοιχείο απέναντι στην άτεγκτη αιτιοκρατία της Κλασικής Φυσικής: μια "επιστημονική" στήριξη στην ιδέα της ελεύθερης βούλησης. Άλλοι θεώρησαν ότι δικαιώνει επιστημολογικές ή φιλοσοφικές απόψεις όπως εκείνες του "λογικ...

Η φιλοσοφία και η λογοτεχνία προσπαθούν στον βαθύτερο πυρήνα τους είτε συγκροτημένα να αρθρώσουν είτε αμήχανα να ψελλίσουν απαντήσεις στα διαχρονικά και υπερτοπικά υπαρξιακά ερωτήματα, γι' αυτό θέματα σαν τον έρωτα, τον χρόνο, την ανθρώπινη μοίρα και την υπαρξιακή δικαίωση, τον θάνατο, τη μοναξιά, το γνωστό και το άγνωστο, το εφικτό και το ανέφικτο προσεγγίζονται και από τις δύο. Απλώς το αναφαίρετο στοιχείο της πρώτης, που απορρέει από την περίπλοκη συνύπαρξη σκέψης, συναισθημάτων και γλώσσας, είναι η διανοητική διαδικασία που τείνει προς την καθολικευμένη αφαίρεση· το βαθ...

- Τι είναι πριν απ' όλα η Φύση; - Τι είναι η Ηθική εν γένει, προτού να κάνουμε λόγο ειδικά για οικολογική ή περιβαλλοντική ηθική; - Πως δέον να αιτιολογούνται οι ηθικές κρίσεις για οτιδήποτε; - Γιατί προκαλούνται οικολογικά προβλήματα, ιδίως πως προξενεί η ανθρώπινη δράση εν κοινωνία τη γέννηση και επιδείνωσή τους; - Πως λαμβάνει χώρα ο μεταβολισμός των μελών του ανθρώπινου είδους μέσα στον φυσικό κόσμο; - Μέσω τίνων κοινωνικών σχέσεων παραγωγής, ανταλλαγής, κατανάλωσης, άρα και στη βάση τι είδους σχέσεων ιδιοποίησης του υλικού κόσμου και του κοινωνικού πλούτου;...

Κεντρικός στόχος της παρούσας μελέτης είναι η ευμέθοδη και εξαντλητική χαρτογράφηση της μεταφυσικής διάστασης της φιλοσοφικής προβληματικής του K. Jaspers, όπως αυτή αποτυπώνεται στη συνολική πορεία της φιλοσοφικής του έρευνας. Οι προσεγγίσεις που επιχειρούμε στο πλαίσιο του πονήματος αυτού επιτρέπουν την απρόσκοπτη παρακολούθηση μιας γόνιμης αναζήτησης, προσανατολισμένης σταθερά στη σύλληψη της αλήθειας. Η ζήτηση, όμως, της αλήθειας δεν αιχμαλωτίζει τον K. Jaspers ούτε στο πεδίο της επιστημονικής αλήθειας ούτε στην περιοχή της λογοκρατικής μεταφυσικής. Η πρωτότυπη φιλο...

Οι μελέτες που φιλοξενούνται σε αυτόν τον τόμο εξετάζουν την αλληλεπίδραση φιλοσοφίας και ρητορικής στην κλασική Αθήνα, αναλύοντας μια σειρά από σχετικά ερωτήματα, όπως: Γιατί ο "ρήτορας" Ισοκράτης περιγράφει το δικό του αντικείμενο ως "φιλοσοφία"; Πόσο μακριά από τους φιλοσόφους βρίσκεται ο ίδιος όταν μιλάει για ηθικές έννοιες; Πώς και γιατί ο Πλάτων αξιοποιεί τις τεχνικές της ρητορικής; Πόσο αποκομμένο είναι το ενδιαφέρον του Αριστοτέλη για τη δομή των επιστημονικών προτάσεων από την ενασχόλησή του με το τι συνιστά και πώς συγκροτείται ένα επιχείρημα; Ποιος είναι ο ρόλος...

Πατώντας πάνω στο περιβάλλον, τον τόπο και το χρόνο, επιχειρείται μία ιστορική αναδρομή σε θέματα που αφορούν στη Βιολογία και τις αντιλήψεις για τη ζωή, από την αρχαιότητα μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα. Αργότερα, θα δημοσιευθεί ό,τι αφορά τον 20ό αιώνα και τον αιώνα που διανύουμε. Πιστέψαμε πως η οικοδόμηση της γνώσης στη σύγχρονη αυτή επιστήμη χρειάζεται να έχει ως βάση την ιστορικότητα, δηλαδή τη χρονική σειρά των γεγονότων, όσο βέβαια αυτή μπορεί να αντληθεί από τα κείμενα που υπάρχουν και να αποδοθεί από τον γράφοντα, μαζί με τους δικούς του προβληματισμούς, σε λίγες σ...

Η φιλοσοφία άλλοτε κοιτάζει αφ υψηλού και με αλαζονεία την τέχνη και άλλοτε την παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς διεκδικώντας ένα ρόλο όχι απλώς δίπλα στην καλλιτεχνική πρακτική αλλά και μέσα σε αυτήν ως συστατικό της στοιχείο. Σήμερα, πολλά έργα τέχνης δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν αν δεν υπήρχε η φιλοσοφία που τα συνιστά, τα δικαιολογεί και τους δίνει νόημα. Στα κείμενα του παρόντος τόμου οι συγγραφείς επιχειρούν να ανιχνεύσουν τη συμπλοκή φιλοσοφίας και τέχνης συζητώντας την εικαστική χρήση του γραπτού λόγου, την καλλιτεχνική αξία της εννοιολογικής τέχνης, την πολυαισθητηριακ...