Φιλοσοφία και πραγματικότητα

Σπουδή στη μεταφυσική προβληματική του Karl Jaspers

Κεντρικός στόχος της παρούσας μελέτης είναι η ευμέθοδη και εξαντλητική χαρτογράφηση της μεταφυσικής διάστασης της φιλοσοφικής προβληματικής του K. Jaspers, όπως αυτή αποτυπώνεται στη συνολική πορεία της φιλοσοφικής του έρευνας. Οι προσεγγίσεις που επιχειρούμε στο πλαίσιο του πονήματος αυτού επιτρέπουν την απρόσκοπτη παρακολούθηση μιας γόνιμης αναζήτησης, προσανατολισμένης σταθερά στη σύλληψη της αλήθειας. Η ζήτηση, όμως, της αλήθειας δεν αιχμαλωτίζει τον K. Jaspers ούτε στο πεδίο της επιστημονικής αλήθειας ούτε στην περιοχή της λογοκρατικής μεταφυσικής. Η πρωτότυπη φιλοσοφική του προβληματική αποτελεί μιαν εναγώνια απόπειρα ανάκτησης της μεταφυσικής βεβαιότητας διαμέσου της ενότητας της ύπαρξης που τίθεται ως μοναδικό κριτήριο για την κατανόηση της ζωής, την ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων, την κατάκτηση της αλήθειας, για τον προορισμό του ανθρώπου. Στην πορεία της έρευνας αποκαλύπτεται ότι η μεταφυσική στην ουσία της ταυτίζεται με την υπαρξιακή φιλοσοφία. Πρωταρχική αποστολή της μεταφυσικής αποτελεί η αποκρυπτογράφηση της μυστικής γλώσσας, των ψηφίων, δηλαδή των κρυπτογραφικών σημάτων στην περιοχή της ελευθερίας, ώστε η ύπαρξη να αρθεί στη θέα του "επέκεινα", για να βιώσει την ανυπέρβλητη αποτυχία και το αναπόδραστο ναυάγιο. Το σταθερό, συνεπώς, και αμετάθετο χαρακτηριστικό της μεταφυσικής πραγματικότητας είναι η ήττα του ανθρώπου, που νοηματοδοτεί και εξυψώνει την ύπαρξη. Κατά την πραγμάτευση της θεματικής αυτής αντιμετωπίστηκαν πολλαπλές δυσχέρειες εννοιολογικού χαρακτήρα, επειδή ο K. Jaspers καταφεύγει σε πολύσημες, ασαφείς και ακατάληπτες περιγραφικές διατυπώσεις στην αγωνιώδη του προσπάθεια να μορφοποιήσει τα περιεχόμενα της φιλοσοφικής του προβληματικής. Επιλέγοντας ο K. Jaspers να υπερβεί τις περιορισμένες βεβαιότητες της επιστήμης, για να οικοδομήσει μια μεταφυσική σύλληψη της πραγματικότητας προσανατολισμένης σταθερά στην εμπειρία της ύπαρξης, επιτελεί αυτό που κάθε γνήσιος φιλόσοφος προκρίνει, δηλαδή την υποταγή αυτόβουλα στην αδυσώπητη αναγκαιότητα να εγκαταλείψει το πεδίο της επιστημονικής αναζήτησης, για να μυηθεί στο ανεξάντλητο πεδίο της μεταφυσικής, προσδοκώντας να καλύψει απαντητικά τα απροσμέτρητα χάσματα του κοσμικού πίνακα που προσφέρει ο επιστημονικός μόχθος. Για την τακτική της επίμονης και συστηματικής αναφοράς τόσο στις πρωτογενείς πηγές όσο και στους συγγραφείς, οφείλουμε μια πειστική εξήγηση: μας την επέβαλε η πεποίθηση ότι, σε καιρούς που ανέχονται τη σιωπηρή ιδιοποίηση της ξένης σοφίας, χρέος αμετάθετο του μελετητή, ακόμη και με τον κίνδυνο να φανεί στείρος ο ίδιος, είναι να υπενθυμίσει με παρρησία ότι η φιλοσοφική συγγραφή είναι διάλογος με υπαρκτά πρόσωπα.