Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Μια αποκαλυπτική συνέντευξη του Περικλή Σφυρίδη στον Ηλία Γκρη για τη ζωή του, το έργο του και τη Θεσσαλονίκη.

Τίποτα δεν είναι τυχαίο και τίποτα δεν μπορεί να υπερβεί το τυχαίο. Στο κείμενο τούτου του πονήματος δεν χρειάστηκε να πω απλά "Μίλησε, μνήμη", όπως ο λατρεμένος Ναμπόκοφ. Όταν πήρα απόφαση να μπω στη διαδικασία αυτή και κατάλαβα πως αδυνατούσα να ξεφύγω απ' τον ιλαρό πειρασμό της αυτοβιογραφίας, παράλλαξα τη "ναμποκοφική" προστακτική σε "Μίλησε, μνήμη, γι' αυτά που δεν ξαναμίλησες". Και το έκανα, όσο μ' έπαιρνε, εντός των ορίων μιας "σειράς" με αντικείμενο τα υλικά ή και την τεχνική του μαγειρέματος ενός βιβλίου... Τι σόι υλικά; Άνθρωποι, ακούσματα, εποχές, θάνατοι, αισθ...

Δύο μηχανικοί είναι σκυμμένοι πάνω από μια μηχανή. "Δεν έχουμε αλήθεια" λέει ο ένας. "Δεν πειράζει" απαντάει ο άλλος. "Θα βάλουμε ειλικρίνεια, το ίδιο κάνει". ("H συμπεριφορά του κενού", από την "Τριλογία της Λεωφόρου"). Iδιοτροπία είναι η λέξη που χαρακτηρίζει κυρίως την τέχνη. Bαδίζει κανείς πάνω στην ιδιωτική του οδό και, αν σ΄ αυτή την πορεία αποκτάει μερικές βεβαιότητες, αυτό δε σημαίνει ότι δογματίζει. Άλλωστε είναι για τον καθένα παράφωνη η προσφώνηση δάσκαλος, όση πείρα και γνώσεις κι αν έχει. Aντίθετα, είναι πολύ χρήσιμο να εκθέτει κανείς τη δική του ιδιοτροπία...

Ο μυθιστοριογράφος είναι κυρίως σκηνοθέτης αλλά πρέπει να είναι και ηθοποιός. Να μπορεί να υποδυθεί χαρακτήρες και άτομα διαφορετικά από τον εαυτό του - πώς αλλιώς μπορείς να μιλήσεις γι' άλλους ανθρώπους αν δεν τους καταλάβεις; Και πώς μπορείς να τους καταλάβεις αν δεν τους υποδυθείς; Και πώς θα το κάνεις αυτό αν δεν τους παρατηρείς και δεν τους προσέχεις; Η εξατομίκευση του αφηγητή, η προβολή του υποκειμενικού, από μια άποψη απλούστεψε τη δουλειά των μυθιστοριογράφων. Για πολλούς, όπως άλλωστε δείχνουν και τα βιβλία τους, το μόνο αξιοπρόσεκτο πράγμα στον κόσμο είναι ο εαυ...

[...] Στην ανά χείρας νέα ενσάρκωση της "Καππαδοκίας" του Γιώργου Σεφέρη διαθέτουμε πλέον ένα τρίπτυχο που το συνθέτουν τρεις διαφορετικές αλλά παραπληρωματικές μαρτυρίες πνευματικής άσκησης: πρώτον το ημερολογιακό χρονικό των τριών ημερών της περιήγησης του Γιώργου Σεφέρη στις υπόσκαφες τοιχογραφημένες εκκλησίες στις περιοχές γύρω από το Προκόπι (Urgrup), στα Κόραμα (Goreme) και το Σογανλί, που τις μελετά με οδηγό τον Jerphanion. Εδώ έχουμε την άσκηση του Σεφέρη να αναμετρηθεί με τον χρόνο, την ιστορία, την αίσθηση της απώλειας ενός οικείου πολιτισμού. Δεύτερη είναι η μαρτ...

Είναι αλήθεια ότι ο μύθος που κάλυψε την Μαρία Πολυδούρη, ως γυναίκα κυριαρχημένη από τα πάθη της, έριξε επί πολλά χρόνια τη σκιά του στην αξία του ποιητικού και του άλλου έργου της. Σήμερα είναι ίσως μάταιο -και μάλλον άστοχο- να προσπαθήσει κανείς να ξεχωρίσει τη διαρκώς οξυμμένη συναισθηματική της κατάσταση, αυτή την απελπισμένη βουλιμία της να ζήσει τα πάντα με απόλυτο τρόπο, από τη στιχουργική της τέχνη. Το "Ημερολόγιό της" όμως, ως εσωτερική αφήγηση που είναι, ως είδος που εκφράζει πιο άμεσα τον στοχασμό της, δίνει τη δυνατότητα να εκτιμήσουμε κοντά στην ευαισθησία τη...

Το έμαθα πια, έπειτα από τριάντα χρόνια δοκιμασίας, ότι θα γράφω και θα ξαναγράφω, κάθε φορά αλλιώς, το ίδιο βιβλίο. Ότι θα πεθάνω με την ίδια έμμονη ιδέα: τη δυνατότητα ή όχι του ανθρώπου να αποτυπώνει με αυτοεπίγνωση και εντιμότητα τις εκπτώσεις του στη διαδρομή από το είναι που δικαιούται στο έχειν που διεκδικεί. Έμαθα επίσης και το άλλο: μυθιστοριογράφος δεν είναι μόνο ο παραμυθάς διασκεδαστής των αναγνωστών του, ούτε μόνο ο διανοητής στην τρύπα του, ούτε μόνο ο λεπτουργός στο εργαστήρι του, αλλά αυτός, κυρίως αυτός, που αντιστέκεται στον εφησυχασμό, αναζητώντας την πεμ...

Είναι περίεργο, αλλά όσο και να περνάν τα χρόνια, μόλις βρεθώ κοντά σε θάλασσες, σε βράχια, σε πλεούμενα, ξαναδοκιμάζω το ίδιο αίσθημα οικειότητας που αισθανόμουνα πάντα από μικρό παιδί· κάτι το γνώριμο, και το φιλικό. Αυτό βέβαια οφείλεται στον τρόπο που πέρασα τα παιδικά μου χρόνια.

Το ανά χείρας βιβλίο είναι καρπός διαλόγου γιαγιάς και εγγονής. Η συνομιλία ανάμεσα στις δύο γυναίκες επέτρεψε, στη μεν Κατερίνα Καμπάνη να συμπληρώσει την εικόνα του παππού της Άρη Αλεξάνδρου, στη δε Καίτη Δρόσου να καταθέσει τη μαρτυρία της για τα χρόνια που έζησαν με το σύντροφό της στο Παρίσι ως πολιτικοί εξόριστοι.

Μιλάμε μαζί - φεύγει το σκοτάδι... 30.143 λέξεις και 32 πρωινά. Κι εμείς τώρα δα εδώ, δυο φίλες με εναλλασσόμενους ρόλους, συγγραφέας-καθηγήτρια-ψυχολόγος-άρρωστη-υγιής-θεραπευτής-θεραπευόμενος, ιδιότητες ρευστές και αβέβαιες, ρούχα άβολα και στενά που μας καθηλώνουν σε στενάχωρα και ασφυκτικά δωμάτια, τι επιθυμήσαμε, αλήθεια, μέσα απ' αυτό το διαλογικό βιβλίο; Να αλλάξουμε ρόλους, να πετάξουμε τα στενά ρούχα που δεν σ' αφήνουν να αναπνεύσεις και που ακόμα και στον ύπνο μάς λένε να τα φοράμε, και να δοκιμάσουμε έναν περίπατο στον ανοιχτό αέρα. Να συν-αποκαλυφθούμε και ό,τ...

Κείμενα μεγάλα ή μικρά, συνεντεύξεις, σκέψεις σημειωμένες στο περιθώριο ενός τετραδίου,της γνωστής θεατρικής συγγραφέως Λούλας Αναγνωστάκη. Μια διαδρομή σαράντα χρόνων στο θέατρο, με δέκα θεατρικά έργα-σταθμούς που αποτελούν ένα διαρκές παρόν, συνιστά μια διαδρομή που εκ των πραγμάτων μεταβάλλεται σε μια ανεπανάληπτη εμπειρία. Είτε πρόκειται για κείμενα γραμμένα από την ίδια τη συγγραφέα είτε άλλοι έχουν καταγράψει τη σκέψη της όπως η ίδια τους την έχει εξομολογηθεί, σε όλα καιροφυλακτεί η έκπληξη, η ανατροπή, η λοξή ματιά. Μια στάση ζωής που ναρκοθετεί ως τη διάλυση την οι...

Όταν εγώ, μαθητής λυκείου τότε, διέσχιζα τη Μεγάλη Οδό του Πέρα από το Τούνελ, το μικρό μετρό των τριών λεπτών, που ένωνε το Πέρα με το Γαλατά, προς το Ταξίμ, την κεντρική τότε πλατεία της Πόλης, άκουγα στο πέρασμα μου έξι γλώσσες ταυτόχρονα: τούρκικα, ελληνικά, αρμένικα, σεφαραδίτικα εβραϊκά, ιταλικά και γαλλικά. Στα αυτιά μου ηχούσε καθημερινά μια πανδαισία γλωσσών. Εμείς βλέπαμε, και εξακολουθούμε να βλέπουμε, την Πόλη και την Αλεξάνδρεια ως δύο από τα μεγάλα κέντρα του ελληνισμού- οι δύο πόλεις ήταν, ωστόσο, δύο κέντρα του κοσμοπολιτισμού που θα τα ζήλευαν πολλές μεγάλε...

Έξι από τις γνωστότερες και πιο αγαπητές στο κοινό Ελληνίδες συγγραφείς κάθονται σε ένα τραπέζι και αναφέρονται, η καθεμιά με το δικό της ύφος και τη δική της ευαισθησία, στην περιπέτεια της γραφής, έτσι όπως τη βιώνουν οι ίδιες καθημερινά μέσα από τα βιβλία τους και την επαφή τους με το κοινό. Χωρίς να αρνούνται τη γυναικεία τους φύση, οι έξι συγγραφείς ξεδιπλώνουν τη συγγραφική τους κυρίως υπόσταση, μιλώντας γι' αυτά που τις φοβίζουν και γι' αυτά που τις παρηγορούν, γι' αυτά που τις ωθούν στο γράψιμο και γι' αυτά που, ίσως, τις φρενάρουν. Κι εδώ βρίσκεται το μεγάλο εν...

Το βιβλίο δεν είναι παρά ένα μοντάζ των ημερολογίων του Γιώργου Σεφέρη που ακολουθεί τη γραμμική αφήγηση, με κινηματογραφικούς όρους μιλώντας. Θα μπορούσε να αποτελεί την ατελή εκδοχή μιας αυτοβιογραφίας του Σεφέρη, η οποία γράφεται παράλληλα με το πέρασμα των ημερών, με βάση τις σημειώσεις του βιογραφούμενου. Από αυτές παραμένουν όσες ο ανθολόγος θεώρησε ότι στηρίζουν και φωτίζουν τη σχέση βίου και έργου, δηλαδή ζωής και ποίησης. Με αυτή την έννοια τη φωνή του Σεφέρη μεσολαβεί η ακοή του ανθολόγου, με βάση τον πιο πάνω άξονα. Μια φωνή που μιλάει επί περίπου σαράντα σ...

Πρόκειται για μια συλλογή εννέα ομιλιών όπου ο συγγραφέας καταθέτει τη βιωματική σχέση του με την Εκκλησία, η οποία λειτουργεί σαν πυξίδα για όλο το δημιουργικό του έργο, το συγγραφικό και το ζωγραφικό. Όπως χαρακτηριστικά δηλώνει ο Ν. Γ. Πεντζίκης σε μιά από τις ομιλίες, "Πρέπει να ομολογήσω, ότι πτωχός στο πνεύμα, πολλαπλώς δια της Εκκλησίας ενισχύθην. Εκ της μελέτης των μνημείων της θρησκευτικής μας παραδόσεως, εξήγαγα συμπεράσματα περί του συμμετρικώς ασυμμέτρου, περί του ότι ορθότερον γεωμετρικώς είναι το πρακτικώς μη ακριβώς τετράγωνον, περί της εννοίας του ρυθμού σαν...

"Για ό,τι λέν για την "Οδύσεια" -χωρίς να τη διαβάσουν- δεν στεναχωριούμαι καθόλου. Έχω τη συνείδησή μου γαλήνια. Έκαμα ό,τι μπορούσα. Το έργο αφτό είναι το λαγάρισμα από ανείποτες αγωνίες και χαρές, γραμμένο με αίμα. Προσπάθησα, χρόνια να σώσω από την ψυχή μου ό,τι μπορούσα. Να ξέρουν οι άνθρωποι, όταν πεθάνω, πόσο κ' εγώ αγάπησα και πόνεσα τη ζωή και πώς είδα και πώς άγγιξα τη θάλασσα, το χώμα, τη γυναίκα. Να μάθουν πως δεν ήμουνα ζώο ή πέτρα, παρά άνθρωπος με ζεστή σάρκα κι αχόρταγη ψυχή. Έκανα το χρέος μου. Παραπάνω δεν μπορούσα. Σφογγίζω σαν τον αργάτη μια στιγμή τον -...

[...] Το τελευταίο στη σειρά της γραφής αυτοβιογραφικό κείμενο είναι οι "Αναμνήσεις 1940", που παρουσιάζουμε στον τόμο αυτό. Η γραφή τους ξεκινά στις 29 Ιουλίου 1940, όπως αναφέρει η ίδια η Π. Σ. Δέλτα. Η δομή του κειμένου είναι ίδια με εκείνη των "Αναμνήσεων 1921"· η αφήγηση συνεχίζεται από το σημείο όπου η συγγραφέας είχε αφήσει το προηγούμενό της κείμενο. Ξεκινά με την παραμονή της στην κλινική του γιατρού Friedmann στο Gainfarn, στα περίχωρα της Βιέννης, τον Απρίλιο του 1908, και τελειώνει με τον εκτενή σχολιασμό των ημερολογίων του Ίωνα Δραγούμη ως τον Νοέμβριο του 19...