Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Κεντρικό άξονα στη νεότερη φιλοσοφία αποτελεί η έννοια του υποκειμένου, η οποία συνδέεται πρωτίστως με τον ορθολογισμό, καθώς θεμελιώνεται στο καρτεσιανό cogito. Eγκαταλείποντας τη σχολαστική παράδοση, ο Kαρτέσιος, οδηγεί τη φιλοσοφία σε μια καινούργια οδό στην οποία το υποκείμενο κατακτά το δικαίωμα του πρωταγωνιστή, κυριαρχεί στη σκηνή και διατηρείται σταθερά σε αυτή την προνομιακή θέση από τον 17ο έως και τον 20ό αιώνα. Για να εξεταστούν ο ρόλος του υποκειμένου και οι μετασχηματισμοί του στη νεότερη φιλοσοφία, στην παρούσα μελέτη επιχειρείται πρώτα η διερεύνηση των κ...

Γύρω από τον Nietzsche και το έργο του σωρεύεται βαθμιαία ανά τον κόσμο ένα μη εποπτεύσιμο πλήθος δημοσιεύσεων, διατριβών, μονογραφιών, βιογραφιών, οι οποίες πάνω απ' όλα δείχνουν πως το νιτσεϊκό corpus ανθίσταται σθεναρά σε μια συνεκτική και ολιστική ερμηνεία. Αν ο πληθωριστικός σχολιασμός του έργου του ερμηνευτεί, όπως έχει ήδη προτείνει ο Foucault, μέσα από την "αναλυτική του λόγου", δηλαδή τη γενεαλογική του προοπτική ως θέλησης για δύναμη, μας δίνεται τότε η δυνατότητα να αντικρίσουμε στη χειρονομία του σχολίου τη συγκαλυμμένη αλλά βίαιη προσπάθεια που καταβάλλεται για...

Τι υπερασπίζεται η φιλοσοφία του Νίτσε; Τη δημοκρατία ή τον ολοκληρωτισμό; Αν κάνει το πρώτο, τότε πώς εξηγείται η σχετικά πρόσφατη τεράστια εκμετάλλευσή της από τους ναζί και τους εκπροσώπους του επίσημου σοβιετικού καθεστώτος; Αν κάνει το δεύτερο, γιατί εξακολουθεί να εμπνέει και να προκαλεί τους δημοκράτες στοχαστές όλων των αποχρώσεων; Και που τον κατατάσσει η δριμεία κριτική του στο κράτος; Σ' αυτά τα ερωτήματα προσπαθούν να απαντήσουν τα κείμενα του παρόντος βιβλίου, παρουσιάζοντας και διερευνώντας τόσο τη σκέψη του ίδιου του Νίτσε όσο και την πρόσληψή της από διάφορα...

Είναι γνωστό πόσο εκθειάζει την τέχνη και ιδιαίτερα τη μουσική η φιλοσοφία της βούλησης του Σοπενχάουερ (A. Schopenhauer, 1788-1860), η "καλλιτεχνική φιλοσοφία κατ' εξοχήν", όπως την έλεγε ο Τόμας Μανν. Μόνον η μουσική μάς γλιτώνει από τα δεσμά της εξατομίκευσης και της αυτοσυντήρησης, επειδή μας φανερώνει απροκάλυπτα την ίδια την ουσία του κόσμου: τη βούληση, χωρίς τη διαμεσολάβηση εννοιών ή παραστάσεων. Πώς είναι δυνατόν, όμως, να συναρτάται τόσο στενά η αισθητική με την πρώτη φιλοσοφία όσο σ' αυτό το έργο; Τις προϋποθέσεις αυτού του τόσο σύγχρονου τύπου σκέψης ελέγχει ο...

Ο υποδειγματικός αυτός διαφωτιστής φιλόσοφος, έζησε και πέθανε ως παρτιζάνος. Ήταν ο αιώνιος, ένθερμος προπαγανδιστής μια αιρετικής πίστης. Αντικείμενο της φιλοσοφίας του Βολτέρου δεν ήταν η προώθηση της έρευνας ή η καλλιέργεια της σκεπτικιστικής αμφισβήτησης. Αντικείμενο της φιλοσοφίας του και σκοπός της ζωής του ήταν η ανεύρεση μιας νέας πίστης η οποία θα αντικαθιστούσε τη μισητή Χριστιανική θρησκεία. Η διακωμώδηση των Χριστιανικών προκαταλήψεων και ενθουσιασμών από τον Βολτέρο πράγματι εξυπηρέτησε μια νέα "θρησκεία", αυτήν του παγκόσμιου Διαφωτισμού. Ο Βολτέρος ωστόσο...

Ό,τι αντιπροσωπεύει το όνομα του Νεύτωνα για τη Φυσική του δέκατου έβδομου αιώνα, αντιπροσωπεύει και το όνομα του Λοκ για τη Φιλοσοφία. Η επανάσταση που προκάλεσαν αυτοί οι δύο κολοσσοί έθεσε τα πνευματικά θεμέλια του σύγχρονου κόσμου. Ωστόσο, η δική μας σύγχρονη και γρήγορη εποχή έθεσε τη συνεισφορά του Λοκ υπό αμφισβήτηση εξαιτίας της φλύαρης ρητορικής του και της ασάφειας της σκέψης του. Αυτό το συναρπαστικό εγχειρίδιο επανατοποθετεί έναν υποτιμημένο στοχαστή στη σωστή του θέση, ακριβώς στο κέντρο της σύγχρονης φιλοσοφικής έρευνας. Με αφορμή την εμπνευσμένη επανέκδο...

"Η ιδέα που διαπερνά όλη την προβληματική του Βάγκνερ είναι το καθαρά ανθρώπινο: η πέραν των συμβατικοτήτων - κοινωνικών, οικονομικών, πολιτικών - ανθρώπινη υπόσταση και συμπεριφορά. Είναι η αξία του ανθρώπου ως ανθρώπου. Ο καινούριος κόσμος που υπόσχεται το Δαχτυλίδι των Νιμπελούγκεν βγαίνει μέσα από την καταστροφή του παλιού, του κόσμου της εξουσίας". Ο συγγραφέας εξετάζει τις φιλοσοφικές, αισθητικές και πολιτικές αντιλήψεις του Ρ. Βάγκνερ, όπως εκφράζονται στην τόσο σημαντική και ριζοσπαστική καλλιτεχνική του δημιουργία. Αντικρούει την εικόνα του συνθέτη, που κατασκεύασ...

"Η χαρούμενη επιστήμη" (1882 και 1887) είναι ένα από τα ωραιότερα βιβλία της ωριμότητας του Νίτσε, ένα βιβλίο που επιβεβαιώνει και ενισχύει τη ριζοσπαστική σκέψη του συγγραφέα του. Όλα τα μεγάλα θέματα του νιτσεϊκού στοχασμού παρελαύνουν στις σελίδες του: η γνώση, η αλήθεια και η λογική, η συνείδηση, η ηθική, η θρησκεία και η τέχνη, η ανάλυση της παρακμής της Δύσης και τέλος η ιδέα της αιώνιας επιστροφής και το κοινωνικό πρόταγμα του υπερανθρώπου και του Ζαρατούστρα.

Η "Χαραυγή" είναι το τέταρτο βιβλίο του Φρίντριχ Νίτσε. Γραμμένο σε αφοριστικό ύφος, προσπαθεί να αποκαλύψει, με όλη τη δηκτικότητα και την παραδοξότητα που χαρακτηρίζουν τη γραφή του μεγάλου φιλοσόφου, τα προσωπεία και τις ψευδαισθήσεις των ευρωπαϊκών αξιών. Χάρη στις εμπνεύσεις, τις διαπιστώσεις, αλλά και τη λογοκρατική μέθοδό του, το έργο αυτό υπήρξε πηγή έμπνευσης για πολλούς σύγχρονους στοχαστές, από τον Σίγκμουντ Φρόυντ ως τον Μισέλ Φουκό.

Η τέχνη του ρήτορα έγκειται στο να μην αφήσει ποτέ να διαφανεί το τεχνητό. Εξ ου και το χαρακτηριστικό ύφος, το οποίο όμως είναι προπάντων ένα προϊόν υψηλής τέχνης, όπως ακριβώς και η "φυσικότητα" του καλού ηθοποιού. Ο αληθινός ρήτορας μιλάει έχοντας ως βάση το ήθος του υπ' αυτόν αντιπροσωπευόμενου προσώπου ή πράγματος. Εφευρίσκει τις καλύτερες απολογίες και επιχειρήματα (που συνήθως μόνον ο εγωισμός ανακαλύπτει), τα πιο πειστικά λόγια και τους τρόπους του λέγειν. Το αξιοσημείωτο σ' αυτόν τον ρήτορα είναι ότι μέσω της τέχνης του, μέσω μιας αλλαγής προσώπων και μιας σωφροσύ...

Ο Nietzsche ανατρέπει την πλατωνική καταδίκη της τέχνης και φθάνει στο αντίθετο άκρο. Κάνει αισθητική τη φιλοσοφία. Δίνει δηλαδή το προβάδισμα στην αισθητική έναντι της φιλοσοφίας. Θεωρεί (όπως ο Kant) την τέχνη ως αλήθεια. Για τον Nietzsche, ο καλλιτέχνης είναι ένας "αναζητητής αλήθειας". (Με δυο λόγια, πήρε τη δουλειά του φιλόσοφου). Άρα, ο φιλόσοφος πρέπει με τη σειρά του να γίνει καλλιτέχνης -για να αναζητήσει την αλήθεια, που είναι πια το έργο του καλλιτέχνη. Καταλαβαίνουμε τώρα πως η φιλοσοφία πρέπει με τη σειρά της να γίνει αισθητική. (Και η αλήθεια μέθη;) Στην "Α...

Στους αφορισμούς του Λίχτενμπεργκ γοητεύει όχι μόνον η σπαρταριστή ευφυολογία ή η αιφνίδια και ανελέητη αντιστροφή των κοντόθωρων αληθειών του κοινού νου. Επίσης συναρπάζει το βάθος και η σιγουριά της ψυχολογικής παρατήρησης, η αυτογνωσία που γίνεται ανθρωπογνωσία και τελικά γνώση των μηχανισμών με τους οποίους οι άνθρωποι συγκροτούν τον κόσμο τους. Ακριβώς διακόσια πενήντα χρόνια μετά τη γέννηση ενός μεγάλου συγγραφέα δίνεται στο ελληνικό κοινό, για πρώτη φορά, η ευκαιρία να τον γνωρίσει.

Ο Isaiah Berlin (1909-1997) θεωρείται ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της παράδοσης του φιλελεύθερου ουμανισμού και από τους μεγαλύτερους ιστορικούς των ιδεών. Στο "Στρεβλό υλικό της ανθρωπότητας" ισχυρίζεται με πάθος, οξυδέρκεια και σαφήνεια ότι αυτά που ονομάζει "μεγάλα αγαθά" της ανθρωπότητας -ελευθερία, δικαιοσύνη, ισότητα- δεν είναι εύλογα, και δεν θα γίνουν ποτέ. Ο πλουραλισμός και η πολυμορφία της σκέψης είναι αναπόφευκτα. Σε μια εποχή αυξημένου ιδεολογικού φονταμενταλισμού και έλλειψης ανεκτικότητας, η φωνή του Μπερλίν θα πρέπει να ακούγεται με περισσότερη προσ...

Αρχές του 1845 η Ευρώπη, η απολυταρχική, ιδεαλιστική, Καθολική Ευρώπη είναι έτοιμη να εκραγεί. Η αντιδραστική πρωσική κυβέρνηση καταφέρνει να επιβάλλει την απέλαση του Μαρξ από τη Γαλλία, όπου απολαμβάνει κάποιες στιγμές πνευματικής ελευθερίας. Θα εγκατασταθεί στις Βρυξέλες και τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς θα ρίξει πρόχειρα στο χαρτί κάποιες σημειώσεις για τη φιλοσοφία του Γερμανού υλιστή Λούντβιχ Φόυερμπαχ. Πρόκειται για το περίφημο κείμενο Θέσεις για τον Φόυερμπαχ, κείμενο «ανεκτίμητο, δεδομένου ότι είναι το πρώτο, στο οποίο τοποθετήθηκε ο μεγαλοφυής σπόρος της νέας άποψ...

Το "Δοκίμιο για μια νέα θεωρία της όρασης" (1709) αποτελεί το πρώτο φιλοσοφικό και το επιτυχέστερο εκδοτικά στην εποχή του έργο του Τζωρτζ Μπέρκλεϋ. Τοποθετημένο με σημερινά κριτήρια στο μεταίχμιο ανάμεσα στη φιλοσοφία και την ψυχολογία της αντίληψης, ο Ιρλανδός συγγραφέας επιχειρεί να προσδιορίσει τη φύση και τον μηχανισμό της όρασης, εστιάζοντας στην αντίληψη του βάθους, του μεγέθους των αντικειμένων και στο πρόβλημα της ανεστραμμένης εικόνας στον αμφιβληστροειδή του ματιού. Συνδιαλεγόμενος και αντιπαρατιθέμενος με άλλες θεωρίες και φιλοσόφους, όπως τον Ρενέ Ντεκάρτ και τ...

Στην όγδοη διάλεξη "Κ.Θ. Δημαράς", ομιλητής ήταν ο καθηγητής Michel Delon, καθηγητής γαλλικής και συγκριτικής φιλολογίας στη Σορβόννη. Επιφανής εκπρόσωπος της γαλλικής παιδείας και επιστήμης, ο Michel Delon, αντιπροσωπεύει σήμερα, με το ογκώδες και πολύπλευρο έργο του, μια από τις πλέον πρωτότυπες και ρηξικέλευθες φωνές στο πεδίο της ιστορίας των ιδεών του 18ου αιώνα. Βαθύς γνώστης των φιλοσοφικών τάσεων, των λογοτεχνικών ρευμάτων και των ίδιων των κειμένων, ο ομιλητής εστίασε την προσοχή του σε μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες πτυχές του διαφωτιστικού ρεύματος, που συνίστα...

Μεταστρουκτουραλιστές και νεοπραγματιστές, Γάλλοι και Αμερικανοί, οι επίγονοι του Wittgenstein, επικαλούνται στα τέλη του αιώνα του Νίτσε για να νομιμοποιήσουν το πολεμικό σχετικιστικό τους εγχείρημα. Μια ερμηνευτική ιστορία επίκαιρη μέχρι σχεδόν χθες, μεστή από σημασίες για την κατανόηση τούτης της σκοτεινής μετάβασης του αιώνα. Ο συγγραφέας των έξι δοκιμίων αυτού του τόμου γράφει: "Η ιστορία αυτή μας ενδιαφέρει σε όποιον βαθμό διαβάζουμε μέσα της τα διακυβεύματα της δικής μας εποχής. Να ερμηνεύσουμε τις ερμηνείες -τι, αλήθεια, θα έμοιαζε πιο ορθόδοξα νιτσεϊκό πρόγραμμα;...

Το βιβλίο του μεγάλου φιλοσόφου του διαφωτισμού "Η διένεξη των σχολών" αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κείμενα της πνευματικής ιστορίας της νεωτερικότητας εν γένει. Γεννημένο μέσα από τις αντιπαραθέσεις που προϊδέασαν και συνόδευσαν τη Γαλλική Επανάσταση, το βιβλίο αυτό του Καντ περιέχει την πρώτη ρητή θεωρία περί νεωτερικού πανεπιστημίου όσο και την πρώτη φιλοσοφική διατύπωση περί της αστικής δημοσιότητας - θέματα που δύο αιώνες αργότερα παραμένουν επίκαιρα. Πρόκειται για σπονδυλωτό έργο που αποτελείται από τρία κείμενα, στα οποία αναλύονται οι σχέσεις της φιλοσοφικής σ...

Ποιο είναι το αντικείμενο της Τέχνης; Και ποια είναι η φύση του Ωραίου; Εξετάζοντας τα δύο αυτά θέματα, ο Λεοπάρντι εκθέτει τους συλλογισμούς τους πάνω στην Ποίηση, τη Μουσική, τη Ζωγραφική, την Αρχιτεκτονική κ.λπ. Τα κείμενά του δεν έχουν τη μορφή μιας ολοκληρωμένης και συστηματικής μελέτης. Αποτελούν το υλικό μιας αδιάκοπης έρευνας. Πράγματι, ο αναγνώστης παρακολουθεί την προσεκτική και λεπτομερειακή επεξεργασία (μέσα από δισταγμούς, ενδοσκοπήσεις, αναδιατυπώσεις και διορθώσεις ορισμών) μιας υπό διαμόρφωση σκέψης, η οποία, από την ίδια την τροχιά της, δεν θα μπορούσε ν...