Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το έργο του Τζαίημς Τζόυς δε θα μπορούσε να υπάρξει χωρίς την "αναπόφευκτη μεταβλητικότητα του ορατού" και κυρίως τη μεταβλητικότητα της γλώσσας, που αενάως μεταμφιέζεται στα πιο γκροτέσκα ή σοφά της μασκαρέματα. Ο δημιουργός αυτού του έργου ήταν πολύ περήφανος που κατόρθωσε να γράψει τα δεκαοχτώ επεισόδια του "Οδυσσέα", σε δεκαοχτώ διαφορετικές γλώσσες και ανάλογες φιλοσοφικές θέσεις. Η γνωστή εξίσωση των στρουχτουραλιστών: γλώσσα = πρόσωπο+πράγμα, κατορθώθηκε στον "Οδυσσέα". Η ίδια εξίσωση στη μέγιστη υπερβολή μπόρεσε να πραμγατοποιηθεί στο Finnegans Wake.

Μια φωνή φτάνει σε κάποιον στο μαύρο σκοτάδι. Να φαντασιωθεί. Σε κάποιον ανάσκελα στο μαύρο σκοτάδι. Αυτό μπορεί να το πει από την πίεση στα νώτα του, και από το πώς αλλάζει το σκοτάδι όταν κλείνει τα μάτια και πάλι όταν και πάλι τα ανοίγει. Απ' ό,τι λέγεται μικρό μόνο μέρος μπορεί να επαληθευθεί. Όπως παραδείγματος χάριν όταν ακούει, Είσαι ανάσκελα στο μαύρο σκοτάδι. Εδώ δεν μπορεί να μην παραδεχτεί ότι αυτό που λέγεται είναι αλήθεια. Αλλά το ασυγκρίτως μεγαλύτερο μέρος απ' ό,τι λέγεται δεν μπορεί να επαληθευθεί. Όπως παραδείγματος χάριν όταν ακούει, Είδες πρώτη φορά το...

[...] Κουβέντες ασύνδετες, Α, Β, Γ, από την ίδια φωνή, τη δική του, του έρχονται αντίστοιχα από δεξιά, αριστερά, και από πάνω. Ακούονται συνέχεια, χωρίς διακοπή, εκτός των δύο παύσεων των δέκα δευτερολέπτων. [...] Α τότες που είχες γυρίσει, την ύστερη εκείνη φορά, να ιδείς αν ήταν ακόμα στη θέση του το ερείπιο όπου κρυβόσουνα μικρός, πότε ήτανε, (τα μάτια κλείνουν, το φως ελαφρώς χαμηλώνει) μέρα μουντή, με το 11 μέχρι το τέρμα κι από κει με τα πόδια, όχι, ψέματα, τότες πια δεν είχε τραμ, τέλος τα τραμ, χρόνια και ζαμάνια, τότες που είχες γυρίσει να ιδείς αν ήτανε ακόμα...

Κοντά έναν αιώνα από τότε που γράφτηκε, το "De profundis" παραμένει ένα από τα πιο συναρπαστικά αυτοβιογραφικά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και ταυτόχρονα το πιο αληθινό και ανθρώπινο βιβλίο του Όσκαρ Γουάιλντ. Πικρός, σαρκαστικός, πονεμένος, πέφτοντας ξάφνου από τα φτερά της δόξας στα ανήλιαγα κελιά της φυλακής του Ράιντιγκ, ο ποιητής της Σαλώμης και του Ντόριαν Γκρέυ απευθύνει στο νεκρό ερωμένο του Άλφρεντ Ντάγκλας ένα αμείλικτο "κατηγορώ", που στρέφεται ουσιαστικά ενάντια στην πουριτανική ηθική της βικτοριανής Αγγλίας.

Οι γοητευτικές και τόσο πικρές ιστορίες του Όσκαρ Γουάιλντ προέρχονται από τις δύο συλλογές που δημοσίευσε όσο ζούσε, τον Ευτυχισμένο πρίγκιπα και το Σπίτι με τις Ροδιές. Ο ίδιος ο Γουάιλντ υποστήριζε πως "είναι δεν είναι ιστορίες για παιδιά, αλλά για παιδικές ψυχές, από οχτώ ως ογδόντα χρονών". Και παρόλο που "δοκίμαζε" κάθε ιστορία διαβάζοντάς την στα παιδιά του, φαίνεται πως είχε δίκιο. Η αγέραστη γοητεία του Ευτυχισμένου Πρίγκιπα και του Εγωιστή Γίγαντα, και η μαγική έλξη που ασκούν σε μικρούς και μεγάλους εδώ και έναν αιώνα, τους κατατάσσουν επάξια στο πάνθεο των παραμ...

Όταν στα 1982 παρουσίαζα στην Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας δύο έργα του Samuel Beckett, τον "Ερημωτή" και τη "Συντροφιά", σε μετάφρασή μου (τυπώθηκαν σε τόμους χωριστούς από τις εκδόσεις της "Λέσχης", Αθήνα 1983), είχα πει, τελειώνοντας τα εισαγωγικά μου προλογίσματα: "Τέλος, -mea culpa: τα κείμενα που θ' ακούσετε θα διαβαστούν, μοιραία, με κάποια νοερή στίξη. Μια δοκιμή θα σας έπειθε ότι το αντίθετο, η έλλειψη δηλαδή κατά την ανάγνωση της νοερής και συνακόλουθα φωνητικής αυτής στίξης, θα συνιστούσε ένα ακρόαμα αφόρητα μονότονο, -εφ' ώ και θ...

"Κατάλαβες ποτέ, καλή μου, πόσα πήρες μαζί σου όταν έφυγες; Μου αφαίρεσες ακόμα και το παρελθόν μου, ακόμα και τα πράγματα που δεν μοιραστήκαμε ποτέ". Οι στοχασμοί ενός μεγάλου επιστήμονα μετά το θάνατο του πιο αγαπημένου του προσώπου, της γυναίκας του. Μακριά από κάθε διάθεση συμβατικού πένθους, ο συγγραφέας δεν θρηνεί, δεν αφήνεται σε καμιά αυτολύπηση, ούτε επιδιώκει τη συμπόνια των άλλων. Κάνει μια βαθιά ανατομία της οδύνης του, μελετώντας το αιώνιο πρόβλημα της ζωής μπροστά στο θάνατο τόσο από συναισθηματική όσο και από φιλοσοφική άποψη. Έρευνα ενός πόνου πανανθρώ...

Όσκαρ Ουάιλντ (1854-1900). Από τους πιο σπουδαίους και χαρακτηριστικούς εκπροσώπους του ευρωπαϊκού αισθήματος, αμαρτίας, ενοχής και ανατροπής. Φυλακισμένος για τη δημόσια έκθεση των ομοφυλόφιλων επιλογών του, μονίμως προσεκτικός στην εμφάνισή του, σοσιαλιστής στις προθέσεις του, λεπταίσθητος μέχρι εκζήτησης στις συμπεριφορές του, με όλα αυτά, αλλά προπάντων με την ευφυέστατη, προκλητικά ωμότατη και ταυτοχρόνως τρυφερότατα εξομολογητική γραφή του, ο Ουάιλντ ίσως αποτελεί -μαζί με τον Μπάιρον- την ερωτικότερη και πλέον απείθαρχη περιοχή της αγγλικής γλώσσας.

Όλα άρχισαν με ένα τηλεφώνημα στην αστυνομία μια ζεστή αυγουστιάτικη νύχτα. Είχε λόγους ν' ανησυχεί η Μάργκαρετ. Η κόρη της δεν της είχε τηλεφωνήσει, ούτε της είχε πει ότι δεν θα γύριζε το βράδυ. Οκτώ μέρες αργότερα βρέθηκε το κακοποιημένο και βιασμένο σώμα της Μαίρης και η Μάργκαρετ άρχισα να ζει έναν εφιάλτη που δεν τελείωσε με τη σύλληψη του δράστη. Ούτε με τη δίκη του. Συντετριμμένη από το χαμό του παιδιού της, αποφασίζει να οδηγήσει τα πράγματα στα άκρα, να τιμωρήσει, να πάρει εκδίκηση.

Το 1905 έγινε στο Λονδίνο η μεταθανάτια έκδοση ενός έργου του Όσκαρ Ουάλιντ, στο οποίο δόθηκε ο τίτλος "De profundis". Στον πρόλογο της πρώτης έκδοσης ο Ρόμπερτ Ρας, αγαπημένος φίλος του συγγραφέα, έγραφε: "Το βιβλίο δεν απαιτεί ιδιαίτερα μεγάλη εισαγωγή και σχεδόν καμία εξήγηση. Το μόνο που έχω να σημειώσω είναι ότι ο φίλος μου το έγραψε τους τελευταίους μήνες της φυλάκισής του, ότι ήταν το μόνο έργο που έγραψε στο διάστημα που ήταν στη φυλακή και ότι ήταν το τελευταίο έργο σε πρόζα που έγραψε". Η έκδοση του "De profundis" το 1905 αποτελούσε συρραφή αποσπασμάτων ενός πολ...

Για πολύν καιρό ο κόσμος ήταν περίεργος να μάθει για το χειρόγραφο του "De Profundis", ξέροντας πως το είχα εγώ, γιατί ο συγγραφέας του είχε κάνει γι' αυτό λόγο σε μερικούς φίλους του. Το βιβλίο δεν χρειάζεται εισαγωγή και σχεδόν καμιά εξήγηση. Θέλω μονάχα να πω, για την ιστορία, πως είχε γραφτεί από το φίλο μου τους τελευταίους μήνες που πέρασε στη φυλακή, πως είναι το μόνο πεζό έργο που έγραψε στη φυλακή και το τελευταίο έργο από τα πεζά του. (Η "Η Μπαλάντα της Φυλακής του Ρήντινγκ" δεν γράφτηκε παρά αφού ξανάβρε την ελευθερία του.) [...] Το "De Profundis", που εκφράζει...

"Ο ψαράς και η ψυχή του" είναι το πιο βαθύ, πολύπλοκο και πολυσήμαντο από τα παραμύθια που έγραψε ο Ουάιλντ, με θέμα τη σύγκρουση της ομορφιάς με την ενοχή και τον πόνο. Η επιλογή μιας προσωρινής, φθαρτής ευδαιμονίας σε βάρος της αθάνατης ψυχής είναι ύβρις και τιμωρείται με αφάνταστη αγωνία. Ο προβληματισμός που διαπερνά το παραμύθι ανακαλεί το "Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέυ" και την οριακή αντίφαση που σφράγισε και τον ίδιο το συγγραφέα -τη συνύπαρξη στη ζωή και στο έργο του μιας ρέμπελης αισθητικής φιλοσοφίας από τη μια, και από την άλλη ενός βαθύτατου προβληματισμού για την...

"Διαβάζοντας την επιστολή θα έχεις την ψυχολογική εξήγηση μιας συμπεριφοράς που για τον εξωτερικό παρατηρητή φαίνεται να συνδυάζει την απόλυτη ηλιθιότητα με τη φτηνή ψευτοπαλικαριά. Κάποια μέρα θα πρέπει να γίνει γνωστή η αλήθεια - όχι απαραιτήτως όσο ζω. [...] Δεν είμαι διατεθειμένος, πάντως, να μείνω επ' άπειρον στην γκροτέσκα αυτή πινακοθήκη όπου με έχουν τοποθετήσει. [...] Δεν υπερασπίζομαι τη συμπεριφορά μου· την εξηγώ". Αυτά τόνιζε, μεταξύ άλλων, ο Όσκαρ Ουάιλντ σε επιστολή προς τον φίλο του Ρόμπερτ Ρος, η οποία συνόδευε το γραμμένο στη φυλακή χειρόγραφο που θα γ...