Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το βιβλίο αποτελεί έρευνα πολλών ετών και εμβαθύνει σε ζητήματα φιλοσοφικής ανθρωπολογίας. Η συγγραφέας προβάλλει την αυτονομία του φιλόσοφου μέσα από την ηθική, φυσική, και ειδικότερα την κοινωνική και πολιτική θεωρία του, προοιωνίζοντας την έλευση του ­"παρεγκλίνοντος" ατόμου, του ενεργούντος υποκειμένου. Συγκεκριμένα, γράφει (η συγγραφέας) ότι ο επικούρειος σοφός, μέσω της ορθής συμμέτρησης των επιθυμιών του σε μια σημασιολογικά ανοδική πορεία, αποβλέπει στην άσκηση της ελεύθερης βούλησης, σκοποθετώντας την απόκτηση του υπέρτατου τέλους, της αταραξίας. Στη συνέχεια αναφέ...

Οι μελέτες που συμπεριλαμβάνονται σε αυτό τον τόμο αφορούν κυρίως δύο ευρύτερα γνωστικά αντικείμενα, τους λεγόμενους ελάσσονες Σωκρατικούς και τους φιλοσόφους της ελληνιστικής και της ρωμαϊκής περιόδου. Το πρώτο μέρος του τόμου, το οποίο αποτελείται από πέντε άρθρα, εστιάζει στους Κυρηναϊκούς - μία από τις σχολές των οποίων τα μέλη ισχυρίζονται, όπως άλλωστε και ο Πλάτων και οι διάδοχοί του στην Ακαδημία, ότι είναι οι μόνοι φιλόσοφοι που διασώζουν και συντηρούν το αυθεντικό πνεύμα του Σωκράτη. Σύμφωνα με την ερμηνεία που αναπτύσσεται εδώ, οι Κυρηναϊκοί διεκδικούν τη σωκρατι...

Ο μεγάλος Σκωτσέζος διαφωτιστής και ιστορικός Ντέιβιντ Χιουμ (1711-1776) θεωρείται ως ο "απόλυτος σκεπτικιστής" ή ο κατ’ εξοχήν ηθικός φιλόσοφος. Στα τέσσερα αυτά δοκίμια, που περιλαμβάνονται στο δίτομο έργο-επιτομή της φιλοσοφίας του "Δοκίμια ηθικά, πολιτικά και λογοτεχνικά" (1758), ο Χιουμ αξιολογεί τέσσερις μεγάλες φιλοσοφικές σχολές της αρχαίας Ελλάδας αναζητώντας απαντήσεις στα κεντρικά ερωτήματα που διέπουν το έργο του: Ποια είναι η πραγματική φύση του Καλού και του Κακού; Αρετή και ευτυχία είναι έννοιες σύμφυτες; Ποια είναι η στάση ζωής που μας συμφιλιώνει πληρέστερα...

Οι έννοιές μας της Λογοτεχνίας και της Φιλοσοφίας, της κριτικής ιστοριογραφίας και της πολιτικής ανάλυσης, η έννοια της ελευθερίας, της αντίληψής μας για τον αθλητισμό, ο κοσμοπολιτισμός μας και το άνοιγμά μας στους ξένους πολιτισμούς - όλα αυτά και πολλά άλλα ακόμη τα οφείλει η Ευρώπη σε έσχατη ανάλυση στην Αρχαία Ελλάδα. Στο πνεύμα αυτό έγινε προσπάθεια να αναδειχθεί αυτό το μέρος του τυπικά ευρωπαϊκού και αναπόσπαστα ευρωπαϊκού, το οποίο οφείλουμε στους Έλληνες. Αυτό το ελληνικό μέρος της πολιτιστικής μας ταυτότητας καταδείχθηκε εντυπωσιακά μεγάλο, ακόμη και αν δεν πα...

Η έρευνα περί του στωικού ιδεώδους του σοφού έρχεται κατ’ αρχήν αντιμέτωπη με δύο βασικές διαπιστώσεις. Η πρώτη είναι ότι η περί του σοφού θεωρία δεν είναι απλώς ένα τμήμα της στωικής ηθικής, αλλά εμπλέκεται σε όλα τα μείζονα ζητήματα της διανόησης των Στωικών. Η δεύτερη είναι ότι ο στωικός σοφός αποτελεί το επιστέγασμα μιας μακράς λόγιας αλλά και λαϊκής παράδοσης, που περιστρέφονταν γύρω από τα ερωτήματα τι είναι η σοφία και ποιος είναι ο τύπος του σοφού ανθρώπου. Το παρόν έργο εξετάζει τα θεμελιώδη ερωτήματα τι είναι η σοφία και ποιος είναι ο τύπος του σοφού ανθρώπου,...

Ο στωικός Επίκτητος στο Εγχειρίδιον συγκροτεί το πορτρέτο του φιλοσόφου προς το οποίο μπορεί να ομοιάσει κάθε άνθρωπος, όταν αυτός θελήσει πραγματικά να ανυψωθεί στη γνώση της φιλοσοφίας, στη γνώση του αληθινού εαυτού του. Στο έργο κυριαρχεί η σωκρατική τέχνη του ερωτήματος και η σωκρατική διαλεκτική, με σκοπό να φανεί η αυτονομία, η εσωτερική αυτοκυριαρχία και η εγκράτεια του ανθρώπου. Ο Επίκτητος παρέχει το πορτρέτο του φιλοσόφου ως πρότυπο για μίμηση σε όλους τους ανθρώπους της εποχής του, από τον απλό πολίτη ως τον αυτοκράτορα. Το πορτρέτου του φιλοσόφου-αυτοκράτορα απα...

"Ο Επίκουρος δεν έχει βαλθεί να στρέψει τους ανθρώπους προς την ηδονή και την αποφυγή πόνου. Θεωρεί δεδομένο και αυταπόδεικτο ότι αυτά είναι τα κίνητρα και ο σκοπός κάθε ανθρώπινης ενέργειας. Το πρόβλημα που θέλει να λύσει είναι η αποτυχία των ανθρώπων να διασφαλίσουν την ευδαιμονία που από τη φύση τους επιθυμούν και για την οποία πασχίζουν. Η ηθική του είναι ένα σύστημα εκπαίδευσης στα μέσα με τα οποία μπορούν οι άνθρωποι να εξασφαλίσουν μια ζωή όπου η ηδονική εμπειρία υπερισχύει του πόνου". A.A. Long Αν στην Ελλάδα η σοβαρή μελέτη της επικούρειας φιλοσοφίας βρίσκεται...

[...] Στον τόμο αυτόν ο συγγραφέας προτάσσει έναν πρόλογο (σελ. 9-13). Από αυτόν παραθέτω ένα απόσπασμα, που αποτέλεσε την αφόρμηση για τη σύνθεση του τόμου που κρατάτε στα χέρια σας. Καταθέτοντας ο Γιώργος Ζωγραφίδης τους προβληματισμούς του και την ιστορία της προσπάθειας του να μας παρουσιάσει μια εμπεριστατωμένη εικόνα της επικούρειας φιλοσοφίας λέει στο απόσπασμα αυτό: "Η ηθική του Επίκουρου είναι ανοιχτή όπως πάντα σε παραναγνώσεις. Αν τη διαβάσουμε ανεξάρτητα από τη φυσική του, δε χάνουμε μόνο την κατανόηση του συνόλου της φιλοσοφίας του, δεν προδίδουμε απλώς τη δική...

...Λέει ένας ορισμός της δημοκρατίας -όχι πολύ ελεύθερος, ενώ παριστάνει ότ' είναι-, που σκαρώσανε οι Γάλλοι: η ελευθερία καθενός τελειώνει εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου. Πώς είπατε; Η ελευθερία... "τελειώνει"; Αν τελειώνει, δεν είναι ελευθερία! Ποια είν' αυτά τα όρια, και ποιος τα χαράζει; Ο Νόμος;.. δηλαδή η μη ελευθερία;

Η γενική πεποίθηση σε ό,τι αφορά τη φιλοσοφία του Ηρακλείτου και του Παρμενίδη είναι ότι οι δύο αυτοί προσωκρατικοί φιλόσοφοι αποτελούν τους δύο αντίθετους πόλους ενός "φιλοσοφικού διπόλου", το οποίο συνιστούν οι έννοιες του γίγνεσθαι και του είναι. Ο συγγραφέας στο βιβλίο αυτό υποστηρίζει την ιδέα ότι παρά τις υπάρχουσες διαφορές υπάρχουν και σημαντικές ομοιότητες στο έργο των δύο αυτών φιλοσόφων. Η πεποίθησή του είναι ότι στο έργο του Ηρακλείτου, παράλληλα με το γίγνεσθαι, είναι παρόν και το είναι, με την επισήμανση ότι εκεί η ιδέα της μεταβολής είναι κυρίαρχη, ένας πα...

Δεν υπάρχει επαναστατικώτερη ιδέα απ' αυτήν! Όλα είναι ρευστά! Σου γυρεύει, λ.χ., ο αστυφύλακας ταυτότητα. Αλλά ποια ταυτότητα; Κανένας δεν είν' "αυτός" την επόμενη στιγμή, ούτε καμμία στιγμή επόμενη. Ποια ταυτότητα λοιπόν "σταθερή"; Ενώ οι κοινωνίες; "Ταυτότητα, παρακαλώ, χαλκά να σε κρατάω! Εσύ είσ' αυτό· γεννήθηκες τότε· κατοικούσες εκεί! Το χαλκά, παρακαλώ, της "χθεσινής" σου ταυτότητας! Γι' αυτό κ' ένας αναρχικός τι λέει; Δεν δέχομαι να με προσδιορίζη ούτε η προηγούμενη στιγμή! Εγώ ξαναποφασίζω ποιος είμαι κάθε στιγμή! Ώστε η ηρακλείτεια θέση είναι κ' η πλέον ελευθερωτ...

Σήμερα η Μνήμη και η Ανάμνηση αποτελούν δύο έννοιες απολύτως συγκεχυμένες. Στην εποχή όμως της Αρχαίας Ελλάδας είχαν τελείως ιδιαίτερη και καθοριστική σημασία καθότι η Μνήμη αφορούσε στην γνωστή λειτουργία του εγκεφάλου μας και σχετίζεται με την παρούσα ζωή μας, ενώ η Ανάμνηση αφορούσε στην ανάσυρση λησμονημένων γεγονότων από τις προηγούμενες ζωές μας, οι οποίες εξακολουθούν να παραμένουν χαραγμένες στην αιώνια Μνήμη της Ψυχή μας. Δυστυχώς, αυτή η λειτουργία της Ανάμνησης, με την σπουδαία έννοια που της προσδίδει ο Αριστοτέλης, έχει ολοκληρωτικά αγνοηθεί. Σύμφωνα όμως με...

Ο νεοπλατωνισμός, το τελευταίο φιλοσοφικό ρεύμα στην ιστορία της ελληνικής αρχαιότητας, που εκδηλώθηκε κατά τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες, σε μία εποχή μεγάλης πολιτικής, κοινωνικής και πνευματικής παρακμής, μπόρεσε να επιβιώσει μέσα στην πρόοδο του χρόνου αποτελώντας, με την διαιώνισή του, γέφυρα μεταφοράς ιδεών σε ξεχωριστούς μεταξύ των πολιτισμούς, όπως το Ισλάμ, το Βυζάντιο και η λατινική Δύση, σε ετερόκλητες μεταξύ των περιόδους, όπως ο Μεσαίωνας, η Αναγέννηση και η εποχή των Νεότερων Χρόνων, σε διαφορετικούς μεταξύ των τομείς του πολιτισμού, όπως η φιλοσοφία κ...

Ο Αρεταίος υπήρξε ένας ποιητής που έγινε γιατρός και επειδή δεν έγραψε ποίηση, αποφάσισε να μεταφέρει την ποίηση στα ιατρικά του βιβλία. Και αν χάθηκε εξ αιτίας της γλώσσας του, σήμερα επιζεί για τη γλώσσα του, αφού όλη, σχεδόν, η αρχαία ελληνική ιατρική είναι θαμμένη στο κοιμητήριο της Επιστήμης. Η γλώσσα του, για την οποίαν πρέπει να ήταν περήφανος όταν την έγραφε, ήταν αυτή που ταπείνωσε την ιατρική του προσωπικότητα. Οι ιατρικές πρωτοπορίες του Αρεταίου δεν διέσωσαν ούτε την παρουσία του ούτε την ευδοξία του, επειδή μαζί με αυτές παρεισέφρησαν και κάποιες οπισθοδρομή...

Από τον 6ο π. Χ. αιώνα που εκφράστηκαν οι πρώτες φιλοσοφικές απόψεις για την δομή του Κόσμου και την θέση, το σχήμα και το μέγεθος της Γης, μέχρι την ελληνιστική περίοδο, τρεις μπορούμε να πούμε ότι ήταν οι κυρίαρχες θεωρίες για τον Κόσμο. Η Γεωκεντρική, η Πυροκεντρική και η Ηλιοκεντρική. Οι θεωρίες αυτές είχαν άμεση σχέση με την φιλοσοφική σχολή ή την φιλοσοφική άποψη για την Δημιουργία που είχε ο φιλόσοφος που την εξέφραζε. Το δοκίμιο αυτό τις περιγράφει και εξετάζει ταυτόχρονα την εξέλιξή τους μέχρι τις μέρες μας, παρουσιάζοντας ταυτόχρονα την ίδια την πορεία του ανθρ...

Οι σοφιστές κυρίως εμφανίστηκαν στην Αθήνα τον 5ο αιώνα π. Χ. και διαδραμάτισαν κυρίαρχο ρόλο στα γεγονότα και τις καταστάσεις μέχρι και το τέλος του 4ου αιώνα. Μετά το έργο τους είναι ελάχιστα γνωστό. Οι παρεμβάσεις που έκαναν στα δρώμενα του 5ου αιώνα αφορούν σε γενικές γραμμές τέσσερις τομείς. Την εκπαίδευση, την πολιτική, την κοινωνία και τέλος την θρησκεία. Είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι δεν υπήρξε ενιαία θέση από όλους τους σοφιστές σε κάθε ένα από τα προαναφερθέντα ζητήματα. Οι απόψεις τους διέφεραν από άτομο σε άτομο και πολλοί από αυτούς ήρθαν σε σύγκρου...

Η αρχή της φιλοσοφίας είναι σαν την αρχή του κόσμου. Όσο σημαντικό είναι να την γνωρίσουμε τόσο δύσκολο είναι να δώσουμε μια ικανοποιητική απάντηση στα ερωτήματα που αφορούν την προσέγγισή της. Αν ακολουθήσουμε την πορεία της φιλοσοφίας από την αρχή της μέχρι σήμερα, δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε από άλλο σημείο παρά από τις πηγές και τις αιτίες που τροφοδότησαν τον φιλοσοφικό στοχασμό. Για αυτό τον λόγο η πρώτη φιλοσοφική σκέψη είναι πολύ σημαντική όχι μόνο επειδή είναι η πρώτη αλλά επειδή είναι η μήτρα της φιλοσοφίας. Με αυτή την σκέψη θα προσεγγίσουμε το έργο του Αναξίμ...