Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους στοχαστές συνομιλεί με το έργο του Ντοστογιέφσκι, του Καμύ, του Δάντη και του Ουγκώ, πηγαίνοντας κατευθείαν στο κέντρο αυτού του έργου, χωρίς να βραδυπορεί και να αναλώνεται στην περιφέρειά του. "Αντί να εισαγάγω απ' έξω", εξηγεί ο ίδιος ο Ζιράρ, "μια προκατασκευασμένη μέθοδο, θέλησα να αναζητήσω τη μέθοδό μου στους ίδιους τους συγγραφείς, όχι βέβαια σε όλους αλλά σ' εκείνους που μου φαίνονται σπουδαιότεροι. Δεν απευθύνομαι ούτε στα θεωρητικά γραπτά -όταν υπάρχουν- αυτών των συγγραφέων ούτε στην αλληλογραφία τους ή σε άλλες περιθωρια...

Τα δοκίμια που περιέχονται στον παρόντα τόμο παρουσιάζονται με τρεις αλληλοσυνδεόμενους τρόπους. Στην αρχή ο συγγραφέας εξετάζει τον εγκόσμιο και εκκοσμικευμένο χώρο, αντιπροσωπευτικά δείγματα του οποίου αποτελούν οι συγγραφείς Σουίφτ, Χόπκινς, Κόνραντ και Φανόν, λόγω της προσοχής που δίνουν στις λεπτομέρειες της καθημερινής ύπαρξης. Στη συνέχεια, τον συγγραφέα απασχολούν προβλήματα σύγχρονης κριτικής θεωρίας και καταλήγοντας ασχολείται με το τι συμβαίνει όταν η κουλτούρα προσπαθεί να κατανοήσει, να κυριαρχήσει ή ακόμη και να ανακαταλάβει έναν άλλο, λιγότερο ισχυρό κόσμο.

Το σώμα βρίσκεται στο επίκεντρο ποικίλων διαφορετικών και αντιφατικών μεταξύ τους θεωρήσεων. Τα κείμενα του τόμου επιχειρούν να αναδείξουν την ασαφή και αβέβαιη διάσταση του σώματος, την ιστορική, την κοινωνική και πολιτισμική του σημασιοδότηση, την κοινωνική του τοποθέτηση, αξιολόγηση και ιεράρχηση, την πειθάρχησή του σε μηχανισμούς ρύθμισης αλλά και την εναντίωσή του στις κοινωνικές επιταγές.

- Τι σχέση έχει "Το όνομα του ρόδου" του Uberto Ecco με τον Αριστοτέλη; - Ποιοι είναι οι μεγάλοι τυφλοί της παγκόσμιας λογοτεχνίας από τον Όμηρο μέχρι τον Borges; - Τι σφετερίστηκε ο T. S. Eliot από τους αρχαίους Έλληνες δραματουργούς; - Τι εννοεί η Virginia Woolf με το "Δεν ξέρουμε ελληνικά"; - Τι έγραφε ο Ν. Καζαντζάκης στην Αγνή Ρουσσοπούλου στην διάρκεια της αυτοεξορίας του; [...] Αυτά και πάνω από 100 παρόμοια θέματα των γραμμάτων του τελευταίου τέταρτου του 20ού αιώνα αντιμετωπίζονται από τον συγγραφέα σ' αυτό το βιβλίο.

Στο μικρό αυτό τόμο συγκεντρώνονται δεκαεφτά μικρά δοκίμια, που δημοσιεύτηκαν, με μιαν εξαίρεση, ως "φιλολογικές επιφυλλίδες" στη μεγαλύτερη κυριακάτικη εφημερίδα σε διάστημα τριών ετών (1999-2002). Ο πρώτος λόγος της συγκεντρωτικής αυτής επανέκδοσης των "φιλολογικών" αυτών μικρογραφιών είναι, αυτονόητα, η διάσωσή τους από τη λήθη, στην οποία θα τις καταδίκαζε, άδικα πιστεύω, η εφήμερη παρουσία τους σ' ένα, έστω και το σοβαρότερο, έντυπο δημοσιογραφικό μέσο. Ο δεύτερος όμως και ουσιαστικότερος λόγος είναι το γεγονός ότι τα σχετικά σύντομα αυτά κριτικά κείμενα έχουν τη μορ...

Το "Εγχειρίδιο εγκληματολογίας" είναι ένα στοίχημα σύνθεσης της θεωρίας και της πράξης της γραφής. Αντλεί από τα σκοτεινά βάθη του εγκλήματος, του τρόμου και της παράνοιας, στη ζωή μας, στη γραφή του Μπαλζάκ, του Πόε, του Ντοστογιέφσκι και των μαιτρ του αστυνομικού για να ερευνήσει τα μονοπάτια της δημιουργίας και την ιδιαιτερότητα της γυναικείας παρουσίας και γραφής.

Στη "Μάγισσα τέχνη", ο Νόρμαν Μέιλερ μιλά με τη χαρακτηριστική του ευθύτητα, για τις ανταμοιβές και τις δοκιμασίες της ζωής των συγγραφέων και συστήνει εργαλεία πλοήγησής της. Απευθυνόμενος με ύφος συνομιλητικό στο αναγνώστη, συλλογίζεται το έργο των συναδέλφων του, ζώντων και μη -Τουέιν, Μέλβιλ, Φώκνερ, Χέμινγούεϊ, Απντάϊκ, Ντινιόν, Μπέλοου, Στάιρον, Μπέκετ και πληρθώρα άλλων. Στη "Μάγισσα τέχνη", ο Μέιλερ αιχμαλωτίζει την ανείπωτη οδύνη και την ευδιαμονία της καθημερινότητας του συγγραφέα, ενώ χαράζει ένα καθαρό μονοπάτι για να ακολουθήσουν άλλοι συγγραφείς, διατηρώντας τ...

Στην μαγική ποίηση του Όσκαρ Χαν, ο υμεναίος του θανάτου σαν προέκταση της ερωτικής έλξης, παίρνει την μορφή μιας αναγκαίας ανακύκλισης: όλα συμβαίνουν μέσα σε ένα μυστικό, προδιαγεγραμμένο σχέδιο εγγενές στην ίδια τη φύση των όντων, ακόμα και στους γλαδίολους, που με την γύρη και τους σπόρους μένουν για να ανανεώσουν στο διηνεκές αυτό που καταργεί το φιλί τού θανάτου. Οι ανησυχίες αυτής της ποίησης είναι επίσης φιλοσοφικές ("Το σώμα ρωτάει την ψυχή"), μεταφυσικές ("Μια νύχτα στο Καφέ Μπερλιόζ"), πολιτικές και, ασφαλώς, οντολογικές και ερωτικές. Στον τόμο αυτό συμπεριλαμβάν...

Αναλαμβάνοντας να εξιστορήσουν τις θεωρητικές και μεθοδολογικές διαδρομές των γραμματολογικών σπουδών από την κλασική αρχαιότητα έως την αυγή του 21ου αιώνα, οι εννέα τόμοι της σειράς "The Cambridge History of Literary Criticism" συνιστούν ένα εντυπωσιακό εκδοτικό εγχείρημα ως προς την ακαδημαϊκή ευρυμάθεια και ερευνητική τεκμηρίωσή τους. Ο όγδοος τόμος, με τον οποίο εγκαινιάζεται η μετάφραση του σημαντικού αυτού έργου αναφοράς στις εκδόσεις του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών (Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη), πραγματεύεται, από κοινού με τον έβδομο (Modernism and the New...

Το 1800, με χαμηλούς τόνους και έκδηλη απογοήτευση από τις ακρότητες της Γαλλικής Επανάστασης, η κόρη του Νεκέρ πιστεύει ότι οι σχέσεις ανάμεσα στους νόμους, τα ήθη, τη θρησκεία και τη λογοτεχνία της Ευρώπης δεν έχουν αναλυθεί επαρκώς. Η εμπιστοσύνη στη δυνατότητα τελειοποίησης του ανθρώπινου είδους και στη δύναμη της προόδου σφραγίζει την αισιοδοξία για τον αιώνα που ανατέλλει. Ανατρέχοντας στις απαρχές, επιχειρεί να αναδείξει τα αίτια των σταθερών διαφορών ανάμεσα στη γαλλική, την ελληνική, την ιταλική, την ισπανική, τη γερμανική λογοτεχνία, αποδίδοντάς τα στους θεσμούς κ...

[...] Το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης αποφάσισε να κυκλοφορήσει, δωδέκατον στη σειρά, αυτόν τον τόμο με δοκίμια και μελετήματα του Γιώργου Δέλιου, τα οποία επελέγησαν από τρία αντίστοιχα βιβλία του της δεκαετίας του '70: 1. "Ο μυθιστοριογράφος και ο αισθητικός του κόσμος - Το διήγημα" (1972), 2. "Φυσιογνωμίες του ξένου έντεχνου λόγου" (1974), 3. "Επιλογή" (1978). Του πρώτου βιβλίου δημοσιεύονται και τα δύο δοκίμια. Από το δεύτερο τα πέντε πρώτα από τα επτά μελετήματα και από το τρίτο τα δύο πρώτα από τα δώδεκα, συντομότερα κάπως άρθρα και μελετ...

O συγγραφέας που αναλαμβάνει να σχολιάσει βιβλία άλλων συγγραφέων είναι ευάλωτος στην ψυχαναγκαστική ανάγνωση -κανένας δεν βαριέται ευκολότερα ένα βιβλίο από έναν συγγραφέα- και στην προκατειλημμένη αποτίμηση. Δίχως την ανακουφιστική ακηδία του επαγγελματία κριτικού, ο συγγραφέας μπαίνει συχνά στον πειρασμό ν' αναδείξει ως υπέρτατο κριτήριο το προσωπικό του γούστο. Ο Πέτρος Τατσόπουλος δεν υποτιμά αυτούς τους κινδύνους. Γνωρίζει όμως επίσης ότι ο συγγραφέας, κάποιος που προέρχεται από την κουζίνα της γραφής, είναι ίσως και ο πλέον ενδεδειγμένος για να εντοπίσει τις δυσκολί...

Οι δυο εντελώς διαφορετικοί τρόποι αναπαράστασης της ιστορίας που εγγράφονται στα κείμενα του Ουώλτερ Σκόττ παραπέμπουν σε μια περιοχή αγορεύσεων και πρακτικών που αφορούν την ιστορία την εποχή ακριβώς που πρωτοεμφανίζεται και το ιστορικό μυθιστόρημα. Και είναι, πιστεύω, σημαντικό να δούμε αυτό το νέο υβριδικό είδος ως μέρος αυτού του ευρύτερου σχηματισμού και των μορφών εξουσίας του. Το ιστορικό μυθιστόρημα έχει μελετηθεί κυρίως σε σχέση με ολιστικές θεωρίες της ιστορίας, π.χ. με εκείνη των Σκώτων φιλοσόφων του 18ου αιώνα, ή με τη μαρξιστική, όπως προτάθηκε από τον Lukacs....

Όλοι οι σοβαροί συγγραφείς αναζητούν διαρκώς τις σκουληκότρυπες που θα τους συνδέσουν με άλλα πεδία, άλλους κόσμους. Περιστασιακά συλλέγω παλιά βιβλία. Ζω σ' ένα παλιό σπίτι. Γνωρίζω υπερβολικά καλά την κυριολεκτική σκουληκότρυπα. Οπότε διάλεξα τον τίτλο αυτό. Τον προτιμούσα, εξάλλου, από οποιονδήποτε άλλον, που δεν θα μου επέτρεπε να χαμογελάω πότε πότε. (Τζων Φώουλς) Οι "Σκουληκότρυπες" είναι η πρώτη αντιπροσωπευτική συλλογή από διάφορα σκόρπια και έντονα προσωπικά γραπτά του Τζων Φώουλς: δοκίμια, άρθρα λογοτεχνικής κριτικής, σχολιασμοί, αυτοβιογραφικά κείμενα, αναμνήσ...

[...]Η λογοτεχνία είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη γλώσσα και με την κοινωνία. Αποτελεί ένα πεδίο, το οποίο, όπως γράφει ο Ελύτης αναφερόμενος στην ποίηση, "συγκεφαλαιοί την πολιτείαν, αντανακλά το φως πάσης ιστορικής εποχής". Aποτελεί έναν από τους φορείς της συλλογικής μνήμης και συνείδησης της κοινωνίας και εκφράζει όσο το δυνατόν πιο αξιόπιστα την αυτοσυνειδησία της. Ως πολιτισμικό σύστημα δεν αποτελεί "περιθωριακή και επουσιώδη πλευρά της ζωής μας", αντιθέτως συνιστά το πεδίο όπου διαρθρώνεται η σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο. Όπως κάθε λογοτεχνία έτσι και η νεοελληνική,...

Η ιστορία είναι περιπλάνηση και η κάθε εποχή έχει την Οδύσσεια που της αρμόζει. Ο ιστορικός χρόνος δίνει το χώρο και την ιδιαίτερη μορφή στην ανθρώπινη περιπλάνηση. Αρχαίος Νόστος που κλείνει τον κύκλο. Χωρίς επιστροφή, ατέρμων δονκιχωτική εξόρμηση που ανοίγει τον κύκλο, στην αυγή των Νέων Καιρών. Αναζήτηση μέχρις εσχάτων της Μεγάλης Λευκής Φάλαινας του απόλυτου. Καταβύθιση του Λεοπόλδου Μπλουμ μέσα στη σύγχρονη Πόλη, την αξέχαστη εκείνη Bloomsday, την Ημέρα του Αιώνα τούτου που δεν τέλειωσε. Flanerie του Walter Benjamin. Έφοδος στον ουρανό, τον Κόκκινο Οκτώβρη του 1917......

Το μέγεθος και η σημασία ενός λογοτέχνη ή καλλιτέχνη και του έργου του, οσοδήποτε "μεγάλου" ή "μικρού", δεν μπορούν ν' αποδειχτούν με κριτήρια "καθαρά αισθητικά", γιατί τέτοια "κριτήρια", απλά, δεν υπάρχουν, ούτε στο ατομικό ούτε στο συλλογικό υποκείμενο· το "μέγεθος" αυτό μπορεί και πρέπει να καταδειχτεί με ένα αντικειμενικό κριτήριο: την πρόσληψη του υπό εξέταση προσώπου και έργου, δηλαδή την αντοχή του μέσα στο χρόνο, την υποδοχή και την αποδοχή του από τους εκάστοτε νέους δέκτες και φορείς του.Το πρόσωπο και το έργο του, που συγκεντρώνει επάνω του τις σοβαρότερες προϋπο...

"Θρυλείται πως ο Άργος χρειάστηκε τα εκατό του μάτια για να προσανατολιστεί με ασφάλεια στο βαθύ τρισκότεινο σπήλαιο όπου ζούσε, τρώγοντας τους ανθρώπους ωμούς, η μυθική Έχιδνα και να τη σκοτώσει. Αλλά τις έρπουσες -ή αναπάντεχα φτερωτές-προσεγγίσεις της ιστορικής Έχιδνας ούτε με χίλια μάτια δεν υπάρχει ελπίδα να τις δει κανείς. Τι ελπίδα θα είχα εγώ, με την ελάχιστη διάταση της οράσεως που θα μπορούσα ίσως να επιτύχω; Γι' αυτό ως οδηγούς της καθόδου μου στα άδυτα της τυφλότητας διάλεξα, ύστερα από περίσκεψη, τέσσερις τυφλούς. Θεώρησα καλύτερο να με ξεναγήσουν στα σκότη τέσ...

Το "Ζώντας με την ελπίδα και την ιστορία" είναι μια συλλογή δοκιμίων στην οποία η Ναντίν Γκόρντιμερ (Βαβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 1991) βρίσκει τον τρόπο να εμβαθύνει στα θέματα που τροφοδότησαν τη λογοτεχνική της φαρέτρα και την πλούσια εργοβιογραφία της. Υπερασπιζόμενη την καλλιτεχνική δημιουργία στον αγώνα της κατά της αδικίας, η Γκόρντιμερ μας δίνει την ευκαιρία να προβληματιστούμε μαζί της γύρω από την έννοια της λογοτεχνίας, το ρόλο της γυναίκας, τη βασανιστική πορεία της Νότιας Αφρικής τα τελευταία σαράντα χρόνια αλλά και τις μεγάλες στιγμές που χαρακτήρισαν την παγκόσμ...