Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η μελέτη αυτή παρουσιάζει, για πρώτη φορά συστηματικά, τη ζωή και το έργο του Γάλλου γιατρού Etienne-Marin Bailly (1795-1837), ο οποίος αναμείχθηκε ενεργά σε δύο από τα ισχυρότερα ιδεολογικά ρεύματα του 19ου αιώνα: το σαινσιμονισμό και το φιλελληνισμό. Εξετάζει τη συνεισφορά του Bailly στη διαμόρφωση της θεωρίας του σαινσιμονισμού, τις οφειλές του προς το έργο και τη σκέψη του Saint-Simon, τη θέση του στους κόλπους του κινήματος κατά τα πρώτα χρόνια της συγκρότησής του. Παρακολουθεί, κατόπιν, τα βήματα του Bailly στην Ελλάδα όπου φτάνει, το 1825, ως απεσταλμένος του φιλελλη...

Η βιογραφία μιας ξεχωριστής γυναίκας που άνοιξε το δρόμο για την πνευματική αναγέννηση της Ευρώπης. Η ευτυχία θα έρθει αργότερα, θα έρθει για λίγο, ίσως και να μην έρθει ποτέ. Από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες στο χώρο των γραμμάτων, η Germaine de Stael, γεννήθηκε στους κόλπους της γαλλικής πολιτικής και οικονομικής ελίτ πριν από την Επανάσταση. Κόρη του Ζακ Νεκέρ, υπουργού οικονομικών του Λουδοβίκου XVI και σύζυγος του σουηδού πρέσβη στη γαλλική Αυλή, βρισκόταν για δύο δεκαετίας στο προσκήνιο της πολιτικής και πνευματικής ζωής της χώρας της. Γυναίκα όχι ιδια...

Ο Ρουσσώ έχει μια ιδιαίτερη θέση στη συζήτηση του Διαφωτισμού, καθώς εκφράζει την πλευρά της αυτοκριτικής του. Συνδέει τους πολιτικούς όρους μιας Δημοκρατικής Πολιτείας με την ηθική και εισάγει το "διαφωτισμένο συναίσθημα" ως αναγκαίο συμπλήρωμα του δικαίου. Ο αναγνώστης μπορεί να παραμείνει στις ρητορικές αντιθέσεις που έδιναν ένα τόνο πολεμικής στα κείμενά του. Ωστόσο, πίσω από την ένταση που μεταδίδει το έργο του, εντοπίζουμε μεθοδολογικά προβλήματα που αφορούν νέες αρχές θεμελίωσης της πολιτικής, της γνώσης και του βίου. Η νέα δημοκρατική βάση της Πολιτείας απαιτεί συν...

Σε μόνιμη διαμάχη με τους συγχρόνους του, ο J.-J. Rousseau σφυρηλάτησε μια φιλοσοφία συνδεδεμένη με τα μεγάλα κοινωνικά, πολιτισμικά και ιδεολογικά ρεύματα της εποχής του, αιώνα των Φώτων, μια σκέψη πολιτική και μια γραφή που θα ασκήσουν μεταγενέστερα μία βαθύτατη επίδραση. Στον Αιμίλιο, "έργο κλειδί για τον πολιτισμό μας", όπως χαρακτηρίσθηκε από τους μελετητές του, εκθέτει τις απόψεις του περί αγωγής. Η παιδαγωγική του θεμελιώνεται σε δύο μεγάλες αρχές: την απομάκρυνση του παιδιού από την ολέθρια επιρροή της κοινωνίας και την ανάπτυξη της ελευθερίας. Ο πλούτος, το θεωρητι...

Σε μόνιμη διαμάχη με τους συγχρόνους του, ο J. - J. Rousseau σφυρηλάτησε μιά φιλοσοφία συνδεδεμένη με τα μεγάλα κοινωνικά, πολιτισμικά και ιδεολογικά ρεύματα της εποχής του, αιώνα των Φώτων, μια σκέψη πολιτική και μια γραφή που θα ασκήσουν μεταγενέστερα μία βαθύτατη επίδραση. Στον Αιμίλιο, «έργο κλειδί για τον πολιτισμό μας», όπως χαρακτηρίσθηκε από τους μελετητές του, εκθέτει τις απόψεις του περί αγωγής. Η παιδαγωγική του θεμελιώνεται σε δύο μεγάλες αρχές: την απομάκρυνση του παιδιού από την ολέθρια επιρροή της κοινωνίας και την ανάπτυξη της ελευθερίας. Ο πλούτος, το θεωρ...

Για πρώτη φορά στα ελληνικά, η συνέχεια της ιστορίας του Αιμίλιου, όπως την εμπνεύστηκε -αλλά δεν πρόφτασε να ολοκληρώσει- ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ. Πιστοί στις αρχές τους, ήρωας και συγγραφέας πρεσβεύουν πως ο συζυγικός δεσμός δεν πρέπει να στηρίζεται στις συμβατικότητες της κοινωνίας, αλλά στην ελεύθερη επιλογή που υπαγορεύεται μονάχα από τον έρωτα.

Τέσσερα κείμενα του Ντιντερό (1713-1784), το καθένα κι ένα είδος, μα με κοινή αναφορά τις καλές τέχνες, αποδίδονται στην παρούσα έκδοση στα ελληνικά, μεταφέροντας περίτεχνα το γούστο και τη χάρη του κατεξοχήν γαλλικού αιώνα που είναι ο 18ος, ο αιώνας του Διαφωτισμού, αξεχώριστος όμως από τις φιλάρεσκες, προσφυείς και παιγνιώδεις επιδόσεις σε κάθε απόκρυφη ή εμφανή πτύχωση της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής: το πρώτο, υπό μορφήν επιστολής με παραλήπτη τον περιβόητο, αλλά και αμφιλεγόμενο κατά τον Ντιντερό, θεωρητικό των καλών τεχνών αββά Μπαπέ, η "Επιστολή για τους κωφάλαλους π...

[...] Η κριτική επεξεργασία και ανάλυση στην ανά χείρας μελέτη κατατείνει στην εδραίωση της πεποίθησης, ότι κάθε κοινωνικό ζήτημα ή πρόβλημα έχει πνευματικές διαστάσεις και προεκτάσεις και δεν αποτελεί αποτέλεσμα τυφλών εμπειρικών και εξωτερικών οικονομικο-κοινωνικών διαδικασιών. Για τον λόγο αυτό άλλωστε θεωρούμε την κοινωνία σαν σύστημα σταθερών και εδραιωμένων λειτουργικών δομών, που προάγουν την πρόοδο και την εξέλιξη ανθρώπων και θεσμών. [...] (από τον πρόλογο του βιβλίου)

"Σήμερα, [..] θεωρείται ότι η κοινωνική διαδικασία κυριαρχείται από ένα ανώνυμο Πεπρωμένο επέκεινα του κοινωνικού ελέγχου. Η ανάδυση του παγκοσμιοηοιημένου καπιταλισμού μάς παρουσιάζεται σαν ένα τέτοιο Πεπρωμένο, ενάντια στο οποίο κανείς δεν μπορεί να πολεμήσει -μπορεί είτε να προσαρμοστεί σε αυτό είτε να ξεστρατίσει απ' την ιστορία και να συντριβεί. Το μόνο πράγμα που μπορεί να κάνει κανείς είναι να κάνει τον παγκόσμιο καπιταλισμό όσο το δυνατό πιο ανθρώπινο, να πολεμήσει υπέρ του "παγκόσμιου καπιταλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο" (σε αυτό συνίσταται, σε τελική ανάλυση, ο Τρίτ...

Στο "Μοναστήρι της Πάρμας" του Stendhal (1839), ο νεαρός ήρωας του έργου Φαμπρίτσιο, ένας ένθερμος οπαδός του Βοναπάρτη που είχε βρεθεί στη δίνη της μάχης του Βατερλώ στο πλευρό του γαλλικού στρατού, για να παραπλανήσει τις φιλοαυστριακές Αρχές της πατρίδας του ως προς τα πολιτικά του φρονήματα και να αποφύγει τη σύλληψη, έπρεπε, σύμφωνα με τις συμβουλές του προστάτη του, να αποφύγει το διάβασμα βιβλίων, ειδικά εκείνων "που είχαν εκδοθεί μετά το 1720". Υποτίθεται ότι η "συμβουλή" στον Φαμπρίτσιο δόθηκε στην περίοδο της εκκλησιαστικής και πολιτικής Παλινόρθωσης, όταν πια είχ...

Ο υποδειγματικός αυτός διαφωτιστής φιλόσοφος, έζησε και πέθανε ως παρτιζάνος. Ήταν ο αιώνιος, ένθερμος προπαγανδιστής μια αιρετικής πίστης. Αντικείμενο της φιλοσοφίας του Βολτέρου δεν ήταν η προώθηση της έρευνας ή η καλλιέργεια της σκεπτικιστικής αμφισβήτησης. Αντικείμενο της φιλοσοφίας του και σκοπός της ζωής του ήταν η ανεύρεση μιας νέας πίστης η οποία θα αντικαθιστούσε τη μισητή Χριστιανική θρησκεία. Η διακωμώδηση των Χριστιανικών προκαταλήψεων και ενθουσιασμών από τον Βολτέρο πράγματι εξυπηρέτησε μια νέα "θρησκεία", αυτήν του παγκόσμιου Διαφωτισμού. Ο Βολτέρος ωστόσο...

Μία πρωτότυπη μελέτη, στηριγμένη σε εκτεταμένη έρευνα σε βρετανικά και ελληνικά αρχεία και βιβλιοθήκες, η οποία εστιάζει στο σημαντικό ζήτημα του βρετανικού φιλελληνισμού, κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης. Η συγγραφέας, απομακρυνόμενη από τα στερεότυπα και τις παραδομένες ιστοριογραφικές οπτικές, επιχειρεί να τοποθετήσει το συγκεκριμένο φαινόμενο στα ιστορικά του συμφραζόμενα, συνδέοντάς το κυρίως με την πολιτική σκέψη και πρακτική των Βρετανών ριζοσπαστών μεταρρυθμιστών. Μία εξαιρετική συμβολή, η οποία αναδεικνύει νέες κατευθύνσεις, εφόσον συνδέει τον φιλελληνισμ...

"Τι θαύμα έγινε και μπόρεσες σε ηλικία μόλις 25 χρονών να είσαι αληθινός φιλόσοφος και ρήτορας χωρίς βοήθεια άλλη έξω από μερικά βιβλία; Πώς μπόρεσες κι ανέβηκες τόσο ψηλά στον αιώνα των τόσων μικροτήτων; Και πώς πίσω από την απλότητα ενός δειλού παιδιού κρυβόταν αυτό το βάθος κι αυτή η δύναμη της ευφυΐας; Θα νιώθω πικρά για πάντα πάνω μου την τιμή της φιλίας σου." Ο Βολταίρος για τον Βωβενάργκ.

Ο γαλλικός φιλελληνισμός γνωρίζει την καλύτερη του ώρα με την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης και μάλιστα κατά την δεκαετία του 1820-1830. Ο γνωστός Γάλλος φιλόλογος Rene Canat χαρακτήρισε τις τρεις φάσεις της απελευθέρωσης της Ελλάδος από τους Τούρκους σαν: "ένα φιλελληνισμό με εκδηλώσεις παντός είδους, ένα θρησκευτικό φιλελληνισμό που υπεστήριζε τους χριστιανούς Έλληνες κατά των τυράννων και ένα φιλελεύθερο και βολταιρικό φιλελληνισμό που παρομοίαζε τα παλικάρια με τους Ιταλούς Carbonari". Οι διάφορες αυτές φάσεις έχουν μελετηθεί επαρκώς. Το 1848 ο Jean - Jacques Ampe...

Μαζί με τη μικρή μελέτη για τον Μοντεσκιέ, το δοκίμιο του Αλτουσσέρ για τον Ρουσσώ αποτελεί μια υποδειγματική ανάγνωση φιλοσοφικού έργου. Είναι υποδειγματική για τον τρόπο συστηματικής και εμμενούς κριτικής του Κοινωνικού συμβολαίου. Είναι όμως υποδειγματική και για τον τρόπο με τον οποίο αξιοποιεί τον φιλοσοφικό λόγο από τη σκοπιά μιας κοινωνικής θεωρίας ταγμένης υπέρ της κοινωνικής χειραφέτησης. Έτσι, τα ερωτήματα με τα οποία ξεκίνησε η νεωτερικότητα και οι αξιώσεις του Διαφωτισμού γίνονται εργαλεία κριτικής της αστικής σκέψης. Ο Ρουσσώ του Αλτουσσέρ δεν είναι μόνο έν...

Ο παρών τόμος περιλαμβάνει τις εισηγήσεις του συνεδρίου που διοργανώθηκε το 2004 από τον Τομέα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με αφορμή τα διακόσια χρόνια από το θάνατο του Ιμάνουελ Καντ. Τα κείμενα πραγματεύονται: Τον τρόπο που ο Καντ αξιοποίησε την προγενέστερη φιλοσοφική σκέψη (ιδίως τον Πλάτωνα, τον Hume και τους Σκώτους διαφωτιστές), Την πρόσληψή του από την Hegel έως τον Καστοριάδη, με ενδιάμεσες περιπτώσεις τους Wittgenstein, Heidegger, Kelsen και Rawls, Θεμελιώδεις πτυχές της καντιανής φιλοσοφίας, με έμφαση στην κοινωνική και φιλοσοφικοϊστορική προβληματ...