Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το αρχείο εντοπίστηκε το 1987 σε αποθήκες της οδού Γ. Σουρή στην Ερμούπολη, που ανήκαν κάποτε στην οικογένεια Λαδόπουλου. Κατά την επισκευή τους πρόβαλε, ανακατωμένο με μπάζα, το υλικό. Ένα σημαντικό τμήμα του αρχείου πετάχθηκε στο σκουπιδότοπο της πόλης, απ' όπου το περισυνέλεξε ιδιώτης και το οικειοποιήθηκε. Δεν κατέστη δυνατό, παρά τις επανειλημμένες προσπάθειές μας, να περιληφθεί στην παρούσα έκδοση και το τμήμα αυτό του αρχείου. Παρουσιάζεται επομένως μόνο το αρχειακό υλικό που πρόλαβαν να παραλάβουν τα ΓΑΚ, Αρχεία Νομού Κυκλάδων. Παρά τα κενά τους, τα διασωθέντα έγγρ...

Το 1813 η γενική συνέλευση του "Συστήματος" των ελλήνων εμπόρων της Κωνσταντινούπολης αποφάσισε να εκδώσει το έργο "Ερμής ο Κερδώος ήτοι Εμπορική Εγκυκλοπαίδεια" του λογίου εμπόρου Νικολάου Παπαδόπουλου (1769-1820). Από τους επτά τόμους, που προέβλεπε ο σχεδιασμός του έργου, τυπώθηκαν στη Βενετία τέσσερις, στα χρόνια 1815-1817 και ήταν απαρχή μιας εκδοτικής προσπάθειαςς του "Συστήματος", η οποία το 1817 απέκτησε θεσμική υπόσταση με τη σύσταση της "Φιλολογικής εφορίας", που είχε σκοπό την έκδοση βιβλίων κοινωφελών και τη δημιουργία βιβλίων κοινωφελών και τη δημιουργία βιβλιο...

"Τι προσέφερε η Ισπανία στην επιστήμη; Τίποτα" απαντάει με βεβαιότητα η Εγκυκλοπαίδεια του Ντιντερό. Σήμερα, δύο αιώνες μετά, και σε έναν τόμο "γνωριμίας", τη θέση του αφορισμού παίρνουν άλλα ερωτήματα: Ποια είναι η πορεία της ισπανικής επιστήμης στις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα και γιατί ακολουθήθηκε αυτή η πορεία; Και πιο συγκεκριμένα, ποια είναι η πορεία της ισπανικής ιστοριογραφίας; Τι παρήγαγαν και ποια γνώμη έχουν για την παραγωγή τους οι ισπανοί ιστορικοί; Πάντως, η γνώμη της Εγκυκλοπαίδειας δεν θα πρέπει να θεωρηθεί παρωχημένη και αδιάφορη αφού δεν άφησε αδι...

Τα κείμενα που δημοσιεύονται στον τόμο αυτό είναι εισηγήσεις οι οποίες έγιναν σε δημόσια εκδήλωση με θέμα "Σύγχρονα αρχεία, φάκελοι και ιστορική έρευνα". Η εκδήλωση οργανώθηκε από την "Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού" και το περιοδικό "Τα Ιστορικά" στις αρχές Οκτωβρίου 1999. Αφορμή για την εκδήλωση στάθηκε η απόφαση της τότε Κυβέρνησης να παραδώσει στην πυρά, στο όνομα της εθνικής συμφιλίωσης, τους φακέλους εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών που κατασκεύαζαν από τα μεταπολεμικά ήδη χρόνια οι κρατικές υπηρεσίες. Οι αντιδράσεις της επιστημονικής κοινότητας, ιδιαίτερα των ιστορικώ...

Ακριβής φωτογραφική ανατύπωση από το μοναδικό πλήρες γνωστό αντίτυπο της πρώτης επιστημονικής απογραφής και πληθυσμού της Ελλάδας. Αυτή είχε γίνει το 1861 από το Γραφείο Δημόσιας Οικονομίας που διηύθυνε τότε ο πρώτος καθηγητής δημόσιας οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Ι.Α. Σούτσος.

Με τον "Πληθυσμό του έτους 1861" το γραφείο της δημόσιας οικονομίας παρουσιάζει για πρώτη φορά αναλυτικά, στο κοινό τις εργασίες του γύρω από την απογραφή πληθυσμού με την οποία άλλωστε είναι επιφορτισμένο από το ιδρυτικό του κιόλας διάταγμα, όπως σημειώνει και ο Ι. Σούτσος. Απογραφές πληθυσμού βέβαια το Γραφείο διεξήγαγε και πριν το 1861, με διαφορετικό όμως σύστημα και με συνοπτική δημοσίευση των αποτελεσμάτων. Εκείνο που ενδιαφέρει κάθε φορά τους αρμόδιους (ή τους προϊσταμένους τους υπουργούς) είναι ο αριθμός των κατοίκων και όπως είναι επόμενο οι δημοσιεύσεις επικεντρών...

Ο δέκατος ένατος αιώνας είναι ο πατέρας μας. Ο "μακρύς" δέκατος ένατος αιώνας, που αρχίζει από το 1790 περίπου, και φτάνει ως τους πολέμους του 1912, ως τη Μικρασιατική καταστροφή. Οι ρίζες του ελληνισμού μπορεί να εκτείνονται βαθύτερα μέσα στο χρόνο, όμως όλοι οι χυμοί που αντλούνται από το μακρινό παρελθόν μετουσιώνονται μέσα στον κορμό που αρχίζει ν' αναπτύσσεται μαζί με τις γενιές οι οποίες ανδρώθηκαν στις τρεις κρίσιμες, πριν από την Επανάσταση, δεκαετίες. Τότε, σ' εκείνα τα λίγα χρόνια, βλέπουμε ν' αναδύεται γοργά το καινούριο ιδεολογικό πλέγμα που συνέχει ακόμη σήμερ...

Πρόκειται για μία συλλογή άρθρων με γενικό τίτλο "Πού οδεύει η ιστορία". Περιέχονται τα παρακάτω άρθρα: -Τοπίο και κοινωνία -Εντός της ιστορίας της χώρας Ιταλία -Τοπική ιστορία, γενική ιστορία -Η ιστορία σήμερα -Ιστορία, ανθρωπολογία, φολκλόρ -Πού οδεύει η ιστορία;

Οι σημερινοί Ερμουπολίτες δεν έχουν αφορμές να θυμούνται τον Στέφανο Δ. Ρήγα, ευυπόληπτο συμπολίτη τους που πέθανε το 1899. Κανείς δρόμος δεν φέρει το όνομά του, κανένα μνημείο ή κτίσμα δεν συνδέεται μ' αυτόν. Η "Ρήγειος Επαγγελματική Σχολή", για την ίδρυση της οποίας άφησε όλη του την περιουσία, έμεινε μόνο στα χαρτιά. Ωστόσο, αυτή ακριβώς η δωρέα συνετέλεσε στο να διασωθεί ένα μέρος από το προσωπικό του αρχείο. Οι εκτελεστές της διαθήκης, ο δήμος Ερμουπόλεως κυρίως, έσπευσαν να συγκεντρώσουν τα έγγραφά του για να αναζητήσουν σ' αυτά στοιχεία σχετικά με τους οφειλέτες του:...

Ο πυρήνας του αρχείου εντοπίστηκε το καλοκαίρι του 1975. Το μισό υλικό ήταν στοιβαγμένο σ' ένα δωμάτιο του δημαρχιακού μεγάρου το οποίο κάποτε ήταν το δημοτικό φαρμακείο. Το υπόλοιπο βρισκόταν σ' έναν από τους "πύργους" του ίδιου μεγάρου, και σ' άλλους χώρους. Το φθινόπωρο του 1975 η "Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού" δέχθηκε να αναλάβει την ταξινόμηση του αρχείου. Την άνοιξη του 1976 μια ομάδα πήγε στην Ερμούπολη να διερευνήσει τη φύση και την έκταση του υλικού. Διαπιστώθηκε ότι τα χρονικά όρια κυμαίνονταν από το 1830 περίπου ως τα τέλη της δεκαετίας του 1960· ότι μικρό μ...

Στα ερμηνευτικά του εθνικισμού και των εθνικών κινημάτων σχήματα που έχουν προταθεί από τη σχετική βιβλιογραφία σημαντική θέση κατέχουν οι ομάδες των πρωτοπόρων και υπερμάχων της εθνικής ιδέας, οι δυναμικές μειοψηφίες των ακτιβιστών, χάρη στην δράση των οποίων η εθνική ιδεολογία παύει υπό ορισμένες προϋποθέσεις να είναι υπόθεση ολίγων διανοουμένων και εμπνέει κινήματα, τα οποία στο όνομα του έθνους στοχεύουν σε ανατρεπτικές πολιτικές και πολιτισμικές αλλαγές. Στην ελληνική περίπτωση ποιο άραγε είναι το μέγεθος, η σύνθεση, η ποιότητα και τα όρια της πολιτικής σκέψης, οι μορφ...

H μελέτη αυτή πρωτοδημοσιεύτηκε γερμανικά με τον τίτλο "Jacob Philipp Fallmerayer und die Entstehung des neugriechischen Historismus" στο περιοδικό του Μονάχου "Sudostforschungen", τ. ΧΧΙΧ, έτ. 1970, σ. 43-90. Η παρούσα δημοσίευση, σ' ελληνική μετάφραση, έγινε δυνατή χάρη στην πρόσκληση και την επιθυμία της "Εταιρείας Μελέτης Νέου Ελληνισμού" να συμπεριλάβουν την παλιά, όχι όμως και παλιωμένη, όπως φαίνεται, εκείνη εργασία στη σειρά των εκδόσεων. Στη μετάφραση αυτή αποδίδεται πιστά το αρχικό κείμενο χωρίς ουσιαστικές αλλαγές, μ' εξαίρεση τις παραπομπές και σημειώσεις, στι...

Η έκταση της οικονομικής και της πολιτικής μετανάστευσης, η βιαιότητα των εθνικιστικών κινημάτων και των εκδηλώσεων ξενοφοβίας σε πολλά μέρη του κόσμου τα τελευταία χρόνια αναζωπύρωσαν τις θεωρητικές συγκρούσεις γύρω από τη γέννηση, το χαρακτήρα και την πορεία των φαινομένων αυτών και επανέφεραν στο προσκήνιο την αναγκαιότητα της ανανέωσης του επιστημονικού προβληματισμού πάνω στη συγκρότηση της συλλογικής ταυτότητας και της ετερότητας. Η επιστημονική κοινότητα σήμερα, στην προσπάθειά της να κατανοήσει τα συνδεδεμένα φαινόμενα του εθνικισμού, του ρατσισμού και της μετανάστε...

Είναι απόλυτα αλαζονικό και πιθανόν άχρηστο να παρουσιάσει κανείς τον Georges Duby, τον ιστορικό του Μεσαίωνα. Σ' αυτού του είδους τα πορτραίτα υπάρχει πάντα κάτι από τους παλιούς πανηγυρικούς λόγους ή, χειρότερα ακόμη, κάτι από τους επικήδειους που με παγώνει αλλά και μ' ενοχλεί, γιατί υπονοεί ότι αυτός ο νους έφερε σε πέρας τις έρευνές του, ικανοποίησε τις περιέργειές του, σταμάτησε να παράγει. Στην πραγματικότητα δεν συμβαίνει τίποτα απ' όλα αυτά. Μια, πάντα σχετική, βέβαια, οικειότητα με έναν τέτοιο ερευνητή, μου επιτρέπει να διαβεβαιώσω ότι ο Duby ακολουθεί την πορεία...

Για όλους εμάς, τους ιστορικούς, από τη μια ως την άλλη άκρη του κόσμου, από τη Νέα Υόρκη ίσαμε το Τόκυο, περνώντας από το Τελ-Αβίβ, το Σαν Πάολο, την Ισταμπούλ, τη Μόσχα (μάλιστα, τη Μόσχα), το έργο του Fernand Braudel είναι παραδειγματικό, ερεθιστικό, περισσότερο από κάθε άλλο έργο του καιρού μας. Είναι πηγή από την οποία αναβλύζουν σκέψεις. Είτε πρόκειται γι' αυτά τα σύντομα άρθρα όπου, με μερικές μόνο φράσεις, ανοίγουν οι δρόμοι για καινούριες θεωρητικές προσεγγίσεις, είτε πρόκειται για το έργο του, τη Μεσόγειο, αυτό το υπέροχο μνημείο, το γερό σαν βράχος, να αστράφτει...

Η μαρξιστική ή ιστορική υλιστική ιστοριογραφία έχει αναμφισβήτητα προσφέρει μερικές από τις παραγωγικότερες και προκλητικότερες αναλύσεις της νεότερης κοινωνικής και οικονομικής ιστοριογραφίας. Αυτό είναι γεγονός τόσο για τη Βρετανία και την Ευρώπη, δυτική και ανατολική, όσο και για τις ΗΠΑ καθώς και για εκείνες τις χώρες οι οποίες κατατάσσονται, ομολογουμένως κάπως άκομψα, από τους πολιτικούς και οικονομικούς σχολιαστές στον Τρίτο Κόσμο. Και όμως, η μαρξιστική ιστορία και έρευνα παραμένει στη Βρετανία (και κατέληξε πρόσφατα στη Γαλλία) ένας σχετικά περιθωριοποιημένος τομέα...

Το κείμενο που μεταφράζεται εδώ ανακοινώθηκε στο διεπιστημονικό συμπόσιο που οργανώθηκε στη Βενετία, τον Μάιο του 1971, από την Association Internationale d' Etudes du Sud-Est Europeen, με θέμα: "Κοινωνική δομή και πολιτισμική ανάπτυξη των νοτιοευρωπαϊκών και αδριατικών πόλεων τον 17ο και 18ο αιώνα". Δημοσιεύτηκε στα πρακτικά του Συμποσίου, όπου υπάρχει η ακόλουθη εισαγωγική σημείωση: "Το κείμενο αυτό παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1966, στο ιστορικό σεμινάριο του Κέντρου Μαρξιστικών Μελετών και Ερευνών, στην Αθήνα. Επωφελήθηκα από τις παρατηρήσεις που διατυπώθηκαν εκεί. Α...

[...] Θα αναρωτηθεί κανείς τι σχέση μπορεί να έχει η ιστορική παιδεία με την ιστορική έρευνα, αφού η ιστορική παιδεία είναι μια κατάσταση του νου που μπορεί να παίρνει τις αφορμές της όχι από τη διαδικασία της έρευνας αλλά από τις μεγάλες συνθέσεις της ιστοριογραφίας. Φυσικά, είναι ευνόητο ότι για να φτάσει κανείς στις μεγάλες συνθέσεις θα πρέπει να έχει προηγηθεί έρευνα -θα πρόσθετα: η έρευνα που εγκλείει την απαίτηση της σύνθεσης- πράγμα που σημαίνει ότι στο βαθμό όπου η ιστορία λειτουργεί μέσα μας, στο βαθμό όπου θέλουμε να λειτουργεί η ιστορία μέσα μας ως στοιχείο της π...