Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

[...] Εξίσου ποικίλα με τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα ήταν και τα αντικείμενα των σεμιναρίων της, που παρακολουθήσαμε πρώτα στο Νεοελληνικό Ινστιτούτο της Σορβόννης, κι αργότερα -ορισμένοι από εμάς- στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών ή στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου: από την ιστορία του Τύπου έως εκείνη της γεωγραφίας, της χαρτογραφίας, και του περιηγητισμού, και από την ιστορία του βιβλίου έως την αλληλογραφία, τις λόγιες εταιρείες, την λογοτεχνία. Μια ιστορία ζωντανών ιδεών και ανθρώπων που εμπνεύσθηκαν από αυτές, κυρίως όμως μια ιστορία των μέσων, όπου οι ιδέες δι...

[...] Η εισαγωγή της στατιστικής ως αυτόνομης κρατικής πρακτικής, αλλά και ως επιστημονικού τομέα γνώσης, πολλές φορές αντιμετώπισε τα γενικότερα προβλήματα δυσλειτουργίας ολόκληρης της δημόσιας διοίκησης. Εκείνο όμως που την ξεχώρισε από τις άλλες δημόσιες υπηρεσίες, ήταν ότι, από κάποια χρονική στιγμή και πέρα, άρχισε να ξεφεύγει από τα στενά πλαίσια μιας ακόμη δημόσιας υπηρεσίας και πάνω της επενδύθηκαν σημαντικότατες ιδεολογικές προσδοκίες. Σε μια τέτοια εξέλιξη, η στατιστική κλήθηκε να υποστηρίζει με τις εργασίες της τους γενικότερους προσανατολισμούς του ελληνικού βασ...

Στα ερμηνευτικά του εθνικισμού και των εθνικών κινημάτων σχήματα που έχουν προταθεί από τη σχετική βιβλιογραφία σημαντική θέση κατέχουν οι ομάδες των πρωτοπόρων και υπερμάχων της εθνικής ιδέας, οι δυναμικές μειοψηφίες των ακτιβιστών, χάρη στην δράση των οποίων η εθνική ιδεολογία παύει υπό ορισμένες προϋποθέσεις να είναι υπόθεση ολίγων διανοουμένων και εμπνέει κινήματα, τα οποία στο όνομα του έθνους στοχεύουν σε ανατρεπτικές πολιτικές και πολιτισμικές αλλαγές. Στην ελληνική περίπτωση ποιο άραγε είναι το μέγεθος, η σύνθεση, η ποιότητα και τα όρια της πολιτικής σκέψης, οι μορφ...

Η έκθεση αυτή δεν γράφτηκε με την πρόθεση να παρουσιάσει έναν εξαντλητικό πίνακα όσων μελετών έχουν γίνει στη Γαλλία για τις πόλεις του 18ου και του 19ου αι. Ας μας συγχωρεθεί λοιπόν και η φαινομενικά αυθαίρετη, αν όχι ιδιότροπη επιλογή, και τα κενά που τυχόν παρουσιάζει. Η επιθυμία μας είναι να συνδέσουμε στενά τούτο εδώ το δοκίμιο με το γενικό θέμα "Από την προβιομηχανική στη βιομηχανική πόλη" με τις εννοιολογικές και μεθοδολογικές επιλογές που συνεπάγεται μια τέτοια διατύπωση, με τα συγκεκριμένα ερωτήματα που εγείρει. Από τις ήδη συσσωρευμένες μονογραφίες, εδώ και μια δε...

Ο δέκατος ένατος αιώνας είναι ο πατέρας μας. Ο "μακρύς" δέκατος ένατος αιώνας, που αρχίζει από το 1790 περίπου, και φτάνει ως τους πολέμους του 1912, ως τη Μικρασιατική καταστροφή. Οι ρίζες του ελληνισμού μπορεί να εκτείνονται βαθύτερα μέσα στο χρόνο, όμως όλοι οι χυμοί που αντλούνται από το μακρινό παρελθόν μετουσιώνονται μέσα στον κορμό που αρχίζει ν' αναπτύσσεται μαζί με τις γενιές οι οποίες ανδρώθηκαν στις τρεις κρίσιμες, πριν από την Επανάσταση, δεκαετίες. Τότε, σ' εκείνα τα λίγα χρόνια, βλέπουμε ν' αναδύεται γοργά το καινούριο ιδεολογικό πλέγμα που συνέχει ακόμη σήμερ...

"Τι προσέφερε η Ισπανία στην επιστήμη; Τίποτα" απαντάει με βεβαιότητα η Εγκυκλοπαίδεια του Ντιντερό. Σήμερα, δύο αιώνες μετά, και σε έναν τόμο "γνωριμίας", τη θέση του αφορισμού παίρνουν άλλα ερωτήματα: Ποια είναι η πορεία της ισπανικής επιστήμης στις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα και γιατί ακολουθήθηκε αυτή η πορεία; Και πιο συγκεκριμένα, ποια είναι η πορεία της ισπανικής ιστοριογραφίας; Τι παρήγαγαν και ποια γνώμη έχουν για την παραγωγή τους οι ισπανοί ιστορικοί; Πάντως, η γνώμη της Εγκυκλοπαίδειας δεν θα πρέπει να θεωρηθεί παρωχημένη και αδιάφορη αφού δεν άφησε αδι...

Η "Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού" προσπάθησε, με το διεθνές συνέδριο "Νεοελληνική πόλη: Οθωμανικές κληρονομιές και ελληνικό κράτος" που διοργάνωσε το 1984, να απογράψει, συγκριτικά με άλλες χώρες, το επίπεδο των σχετικών σπουδών στην Ελλάδα. Όπως φαίνεται από τα Πρακτικά του συνεδρίου, που εξέδωσε το 1985 η Εταιρεία, η προσπάθεια αυτή απέβη χρήσιμη και καρποφόρα: δεκάδες σύνεδροι, ιστορικοί και αρχιτέκτονες Έλληνες και ξένοι, πολλές πρωτότυπες ανακοινώσεις, διάθεση για επιστημονικό διάλογο. Δεκατρία χρόνια αργότερα, η ίδια Εταιρεία (με συνδιοργανωτή το Ινστιτούτο Μεσογε...

[...] Στόχος αυτού του τόμου είναι να φέρει ειδικούς και κοινό σε μια πρώτη επαφή με σημαντικά κείμενα της νεότερης γερμανόφωνης ιστοριογραφίας που παραμένουν ουσιαστικά άγνωστα, παρόλο που τα ονόματα των -διεθνώς γνωστών- συγγραφέων τους έχουν "ακουστεί" και "ακούγονται" ολοένα και περισσότερο στη χώρα μας. Ο αριθμός και η έκταση των κειμένων που επιλέχθηκαν προσδιορίστηκε ως ένα βαθμό από τους διαθέσιμους πόρους -όπως συμβαίνει σε κάθε βιβλίο. Παράλληλα, επιχειρήθηκε να δοθεί στον τόμο ένας ομοιογενής και συγχρόνως ευρύς θεματολογικός χαρακτήρας. Μεταφράστηκαν έξι βασικά...

Για όλους εμάς, τους ιστορικούς, από τη μια ως την άλλη άκρη του κόσμου, από τη Νέα Υόρκη ίσαμε το Τόκυο, περνώντας από το Τελ-Αβίβ, το Σαν Πάολο, την Ισταμπούλ, τη Μόσχα (μάλιστα, τη Μόσχα), το έργο του Fernand Braudel είναι παραδειγματικό, ερεθιστικό, περισσότερο από κάθε άλλο έργο του καιρού μας. Είναι πηγή από την οποία αναβλύζουν σκέψεις. Είτε πρόκειται γι' αυτά τα σύντομα άρθρα όπου, με μερικές μόνο φράσεις, ανοίγουν οι δρόμοι για καινούριες θεωρητικές προσεγγίσεις, είτε πρόκειται για το έργο του, τη Μεσόγειο, αυτό το υπέροχο μνημείο, το γερό σαν βράχος, να αστράφτει...

Αν η δεκαετία του εξήντα θεωρηθεί η περίοδος στη διάρκεια της οποίας άρχισαν να καρποφορούν ορισμένες ιστοριογραφικές προσεγγίσεις με αντικείμενο τη διατροφή, τα προανακρούσματα, ωστόσο, εντοπίζονται αρκετές δεκαετίες νωρίτερα, σε διάφορες πρόδρομες μελέτες που σκοπό είχαν να θέσουν τις βάσεις της έρευνας στην ιστορία της (γαλλικής αρχικά) διατροφής. Ανάμεσά τους, τα κείμενα των ιδρυτών του περιοδικού Annales, του Lucien Febvre και του Marc Bloch, έπαιξαν σίγουρα έναν αποφασιστικό ρόλο, ίσως όχι τόσο άμεσα εμφανή στις αμέσως μεταγενέστερες ποσοτικού τύπου προσεγγίσεις, σίγο...

[...] Θα πρέπει να σημειωθεί εν κατακλείδι ότι η παρούσα συλλογή άρθρων δεν αποβλέπει στην καθιέρωση οριστικών μεθοδολογικών επιταγών για το συγκεκριμένο χώρο. Αποτελεί μάλλον περιδιάβαση σε μερικές από τις σημαντικότερες νέες μεθοδολογικές κατευθύνσεις της διανοητικής ιστορίας. Είτε θεωρηθεί ως μελέτη μεμονωμένων διανοητών ή διανοητικών κινημάτων και τάσεων, σχολών σκέψης, της συλλογικής συνείδησης ή της λόγιας και λαϊκής κουλτούρας, η διανοητική ιστορία στρέφεται προς ολοένα και διαφορετικές κατευθύνσειςς, εμμένοντας σθεναρά, όπως φαίνεται, μόνο στην έννοια του μεθοδολογι...

Το αρχείο εντοπίστηκε το 1987 σε αποθήκες της οδού Γ. Σουρή στην Ερμούπολη, που ανήκαν κάποτε στην οικογένεια Λαδόπουλου. Κατά την επισκευή τους πρόβαλε, ανακατωμένο με μπάζα, το υλικό. Ένα σημαντικό τμήμα του αρχείου πετάχθηκε στο σκουπιδότοπο της πόλης, απ' όπου το περισυνέλεξε ιδιώτης και το οικειοποιήθηκε. Δεν κατέστη δυνατό, παρά τις επανειλημμένες προσπάθειές μας, να περιληφθεί στην παρούσα έκδοση και το τμήμα αυτό του αρχείου. Παρουσιάζεται επομένως μόνο το αρχειακό υλικό που πρόλαβαν να παραλάβουν τα ΓΑΚ, Αρχεία Νομού Κυκλάδων. Παρά τα κενά τους, τα διασωθέντα έγγρ...

Η εμπορική ναυτιλία, ακριβέστερα η ναυτιλιακή οικονομία μιας χώρας, αποτελεί οπωσδήποτε αναπόσπαστο τμήμα της όλης οικονομικής δομής της. Συνεπώς, κάθε απόπειρα διερευνήσεως της ναυτιλιακής δραστηριότητος προϋποθέτει πλήρη εποπτεία της οικονομικής υποδομής ενός κράτους. Ας σημειωθεί ότι η ανάπτυξη και δραστηριότητα του εμπορικού ναυτικού ενός τόπου δεν αντιπροσωπεύει αναγκαστικά την εσωτερική οικονομική ή πολιτική του ισχύ, όπως π.χ. συνέβη με την εντυπωσιακή ανάπτυξη του εμπορικού ναυτικού της Ραγούζας και της Ολλανδίας τον 16ο και 17ο αιώνα αντίστοιχα, καθώς και της ελλην...

[...] Η "αυθεντία του νομίσματος" ως ρυθμιστής των ανταλλακτικών σχέσεων, κρυστάλλωσε κοινωνικές επιλογές και κατέγραψε αρρυθμίες στον οικονομικό βίο του ελληνικού κράτους, ιδίως στην περίοδο που στρέψαμε το ενδιαφέρον μας. Το αιτούμενο δεν θα μπορούσε παρά να αποτελέσει μια μονογραφία: οι τεκμηριωτικές διαθεσιμότητες, οι δευτερογενείς μελέτες, οι θεωρητικές συμβολές δύσκολα συγκροτούν μέχρι στιγμής το αξιόπιστο "corpus" για τη συγγραφή έργου μεγάλης πνοής· μοιραία η καλλιέργεια της ακόμη μεγαλύτερης εξειδίκευσης. Εξαιρετικές συνεισφορές ωστόσο έχουν συμβάλει στην ανάλυση τ...

Η έκταση της οικονομικής και της πολιτικής μετανάστευσης, η βιαιότητα των εθνικιστικών κινημάτων και των εκδηλώσεων ξενοφοβίας σε πολλά μέρη του κόσμου τα τελευταία χρόνια αναζωπύρωσαν τις θεωρητικές συγκρούσεις γύρω από τη γέννηση, το χαρακτήρα και την πορεία των φαινομένων αυτών και επανέφεραν στο προσκήνιο την αναγκαιότητα της ανανέωσης του επιστημονικού προβληματισμού πάνω στη συγκρότηση της συλλογικής ταυτότητας και της ετερότητας. Η επιστημονική κοινότητα σήμερα, στην προσπάθειά της να κατανοήσει τα συνδεδεμένα φαινόμενα του εθνικισμού, του ρατσισμού και της μετανάστε...

Με τον παρόντα σύμμεικτο τόμο η Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού θέλησε να τιμήσει τη μνήμη της ιστορικού Δέσποινας Θεμελή - Κατηφόρη. Όχι μόνον υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας, αλλά με ποικίλους τρόπους βοήθησε πολλούς από μας στο ερευνητικό μας ξεκίνημα και στη μετέπειτα πορεία μας. Όλοι μας θα είχαμε να καταθέσουμε τη σχετική προσωπική μας μαρτυρία. Επιλέχθηκε να παρουσιασθεί μία από αυτές, μετά το βιογραφικό σημείωμα και την εργογραφία της τιμωμένης. Το αμέσως επόμενο κείμενο ανιχνεύει το πνευματικό περιβάλλον της Λευκάδας, μέσα στο οποίο διαμορφώθηκε η Κατηφόρη. Έπ...

[...] Η έκδοση αυτού του βιβλίου πιστεύουμε ότι υπηρετεί τις αξίες της πολιτισμικής συνέχειας: η επιστημονική έρευνα μόνο σε κλίμα πνευματικής ελευθερίας και σε όρους ερευνητικής παράδοσης μπορεί να αναπτυχθεί και να αναδειχθεί σε κοινωνικό αγαθό. Η πνευματική καλλιέργεια και η εθνική αυτογνωσία πρέπει να είναι αιτούμενα της καθημερινότητας: η επίκλησή τους σε κρίσιμες στιγμές μοιάζει με κάλεσμα ύποπτης ρητορείας. [...] (από τον πρόλογο του βιβλίου). Το βιβλίο αυτό έρχεται να προστεθεί και να ολοκληρώσει, ελπίζουμε για την ώρα, την προσπάθεια που ξεκίνησε πριν λίγα χρόνια...

Η μαρξιστική ή ιστορική υλιστική ιστοριογραφία έχει αναμφισβήτητα προσφέρει μερικές από τις παραγωγικότερες και προκλητικότερες αναλύσεις της νεότερης κοινωνικής και οικονομικής ιστοριογραφίας. Αυτό είναι γεγονός τόσο για τη Βρετανία και την Ευρώπη, δυτική και ανατολική, όσο και για τις ΗΠΑ καθώς και για εκείνες τις χώρες οι οποίες κατατάσσονται, ομολογουμένως κάπως άκομψα, από τους πολιτικούς και οικονομικούς σχολιαστές στον Τρίτο Κόσμο. Και όμως, η μαρξιστική ιστορία και έρευνα παραμένει στη Βρετανία (και κατέληξε πρόσφατα στη Γαλλία) ένας σχετικά περιθωριοποιημένος τομέα...