Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η "Χριστιανοσύνη ή άλλως Ευρώπη" είναι ένα πολιτικό δοκίμιο του Νοβάλις γραμμένο στα 1799 υπό την άμεση επίδραση των "Λόγων" του Σλαϊερμάχερ για τη θρησκεία. Εκ πρώτης όψεως εμφανίζεται ως ένας ύμνος στη μεσαιωνική χριστιανοσύνη και έχει από πολλούς θεωρηθεί δείγμα μιας αντιδραστικής τάσης, που χαρακτηρίζει όχι μόνο τον Νοβάλις αλλά και τον γερμανικό ρομαντισμό γενικότερα. Ωστόσο το επιχείρημα του Νοβάλις δεν στρέφεται ενάντια στην αλλαγή και την εξέλιξη: "προϊούσες, διαρκώς διευρυνόμενες εξελικτικές διεργασίες αποτελούν το υλικό της ιστορίας", πιστεύει ο ευαίσθητος ποιητής...

Οι φιλόσοφοι πάντα χρησιμοποιούσαν παραδείγματα στα κείμενά τους και στη διδασκαλία τους· και συνεχίζουν ακόμη να τα χρησιμοποιούν. Σε μερικές φιλοσοφικές παραδόσεις η χρήση παραδειγμάτων είναι πιο συχνή από ό,τι σε άλλες, αλλά αποδεικνύεται δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να εντοπίσει κανείς φιλοσόφους που δεν καταφεύγουν σε παραδείγματα για την αρτιότερη παρουσίαση των απόψεών τους. Παρόλο, όμως, που τα παραδείγματα φαίνεται να είναι απαραίτητα στη φιλοσοφία, τα ερωτήματα σχετικά με τη σημασία της χρήσης τους δεν έχουν συζητηθεί αρκετά από τους ίδιους τους φιλοσόφους. Για παράδε...

Τι είναι όμως φιλοσοφία; Τι απέμεινε μετά την αποχώρηση από την πατρογονική εστία των επιστημονικών πεδίων που γέννησε η φιλοσοφία; Αυτό που απέμεινε είναι ένας ερευνητικός τομέας ο οποίος δεν κάνει παρατηρήσεις, δεν εκτελεί πειράματα, και δεν χρειάζεται εμπειρικά δεδομένα: πρόκειται για ένα θεωρητικό αντικείμενο που απαιτεί μονάχα στοχασμό. Από μια εμπειριστική σκοπιά εκφράζεται σκεπτικισμός σχετικά με την ύπαρξη ενός τέτοιου αντικειμένου: από τη σκοπιά αυτή κάθε γνώση απορρέει ασφαλώς από την εμπειρία. Μια πρόχειρη απάντηση θα ήταν η ερώτηση. "Τι εμπειρικό δεδομένο σου πα...

Πώς μπορούμε, σήμερα, καθήμενοι επάνω στα ερειπιώδη θεμέλια της μοντέρνας αρχιτεκτονικής, να σκεφτούμε γι' αυτήν; Υπάρχει τρόπος ώστε η σκέψη μας για τους προγενέστερους, η σκέψη για την καταγωγή, χωρίς να είναι σκέψη ιστορικιστική και χωρίς να κυριαρχείται από τη νοσταλγία ή από ένα αξιολογικό ήθος, να είναι σκέψη συγχρονική και διακειμενική; Να συγκροτεί ένα θεωρησιακό πρόγραμμα και να προϊδεάζει για δρόμους στον σύγχρονο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό; Τα κείμενα για την "Τρέλα του τόπου" επιχειρούν μια ερμηνευτική βιαιοπραγία επάνω στα θεμέλια της μοντέρνας αρχιτεκτονικής στη...

Στην "Προέλευση της γεωμετρίας" ο Χούσερλ, με μέθοδο κυρίως απορητική, διατυπώνει θέσεις που εξακολουθούν να έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη σύγχρονη φιλοσοφική σκέψη. Προπάντων επιτυγχάνει να διανοίξει σε όλο της το πλάτος τη σχέση ανάμεσα στη γλώσσα, την επιστήμη και την ιστορία: η γλώσσα φωτίζεται ως εγγυητής της ιδεατότητας του νοήματος και φορέας της ιστορικότητας. Αυτή η θεματοποίηση της γλώσσας δεν θα ήταν ωστόσο έγκυρη, εάν δεν παρέπεμπε στον πρακτικό κόσμο της καθημερινότητας και, ταυτοχρόνως, δεν προβαλλόταν στην τελεολογία του Λόγου. Με στόχο να δοθούν κάποιες π...

Το δοκίμιο "Η πραγμοποίηση και η συνείδηση του προλεταριάτου" αποτελεί τον πυρήνα του κλασικού πλέον βιβλίου του Γκέοργκ Λούκατς "Ιστορία και ταξική συνείδηση" (Βερολίνο 1923). Το έργο αυτό έθεσε τις βάσεις για μια επανασύνδεση του μαρξισμού με τον φιλοσοφικό στοχασμό -ικανή να ανταγωνιστεί τις μηχανιστικές του ερμηνείες- με κύριο μοχλό τη διαλεκτική έννοια της ολότητας. Αξιοποιώντας την πλούσια αστική του μόρφωση, ο νεοφώτιστος μαρξιστής Λούκατς αντιμετωπίζει σ' αυτό το συναρπαστικό κείμενο τρία θεμελιώδη θεωρητικά ζητήματα. Εν πρώτοις συλλαμβάνει την αλλοτριωμένη κοινωνι...

"Η πιανίστρια" δεν έχει ταλέντο. Συγκροτεί τη μουσική της από θραύσματα ακουσμάτων. Δεν έχει προσωπικότητα. Η μητέρα της έχει τοποθετήσει προσεκτικά τις δικές της ψηφίδες για να συνθέσει την προσωπικότητα της κόρης της. Δεν έχει ζωή -εκτός κι αν ζωή μπορούν να ειπωθούν οι ώρες που διδάσκει μουσική σε, ατάλαντους επίσης, μαθητές, ή οι ατέλειωτες ώρες μπροστά στην τηλεόραση. Η συναισθηματική και σεξουαλική της ζωή είναι μια ευθεία γραμμή. Τουλάχιστον έτσι δείχνουν τα πράγματα. Αν ξύσουμε όμως τη λουστραρισμένη, αποστειρωμένη επιφάνεια, η ζωή τινάζεται δύσοσμη, βρώμικη, επειδή...

"Η μοναδολογία" γράφτηκε από τον Leibniz το 1714, κοντά στο τέλος της ζωής του, με στόχο τη συμπύκνωση και εκλαΐκευση της φιλοσοφίας του. Σε ενενήντα αριθμημένες παραγράφους ο Leibniz εκθέτει το σύστημά του περιεκτικά και περιληπτικά. Στις παραγράφους αυτές δεν εμπλέκονται τεχνικές λεπτομέρειες του συστήματος. Παρά ταύτα, η εικόνα που προσφέρεται είναι κατά μεγάλο ποσοστό ολοκληρωμένη. Η δομή της "Μοναδολογίας" είναι λιτή και αυστηρή. Στις 36 πρώτες παραγράφους ορίζεται η φύση των μονάδων, αναλύεται το επίπεδο του φαίνεσθαι και στοιχειοθετείται το κατά Leibniz είδος της σχέ...

Η κρίση της ευρωπαϊκής ύπαρξης έχει μόνο δύο διεξόδους: είτε την έκπτωση της Ευρώπης και την αποξένωσή της μακριά από το οικείο της ορθολογικό νόημα της ζωής, δηλαδή την κατάπτωσή της σε εχθρότητα απέναντι στο πνεύμα και σε βαρβαρότητα, είτε την αναγέννηση της Ευρώπης μέσα από τη φιλοσοφία και χάρη σε έναν ηρωισμό του λόγου που θα υπερβεί οριστικά τον νατουραλισμό. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος της Ευρώπης είναι η κόπωση. Αν δώσουμε τη μάχη ενάντια στον κίνδυνο των κινδύνων ως "καλοί Ευρωπαίοι", επιδεικνύοντας εκείνη την ανδρεία που δεν φοβάται ούτε και μια μάχη δίχως τέλος, τότε,...

Καθεμία από τις τρεις διαλέξεις του παρόντος τόμου είναι μια επιχείρηση κομάντος. Ο Λακάν προσγειώνεται μπροστά σε τυχαία ακροατήρια. Έχει μία ώρα για να τους πει ποιος είναι και τι κάνει. Ευαισθητοποιεί το ακροατήριό του στην ακόλουθη αντίθεση: α) Το ασυνείδητο είναι αποδεκτό, δεν εντυπωσιάζει πλέον κανέναν, όμως αυτό είναι αποτέλεσμα προπαγάνδας. Την ψυχανάλυση τη συνηθίσαμε, αλλά τη συνηθίσαμε όπως μια θεραπεία της μόδας που υπηρετούν "διαλαλήματα" που την ανάγουν σε κάτι ήδη γνωστό. β) Εντούτοις, η ψυχανάλυση εισάγει σε μια ασύγκριτη εμπειρία. Το φροϋδικό ασυνείδητο ε...

To αντικείμενο της μελέτης, στο βιβλίο αυτό είναι η εμβάθυνση στη διαδικασία που δομεί τον γραπτό και τον σχεδιασμένο αρχιτεκτονικό λόγο του Le Corbusier μέσα από την παρατήρηση επιλεγμένων έργων του που συλλαμβάνονται στο διάστημα από το πρώτο ως το δεύτερο ταξίδι του στην Ελλάδα. Μας ενδιαφέρει να προσδιορίσουμε το νόημα που εκείνος αποδίδει στην αρχιτεκτονική σε μια περίοδο που αρχίζει με τη δική του αναζήτηση αυτού του νοήματος και τελειώνει με την αποκάλυψή του σε όλο τον κόσμο. Η λέξη-κλειδί σε αυτή την προσπάθεια είναι η διαγώνιος, που συνδέει μη διαδοχικές αλλά σα...

Όταν κάτι τελειώσει συνήθως κοιτάζεις μπροστά, πριν καν το αποχαιρετήσεις έχεις ήδη φύγει, βρίσκεσαι αλλού, πετάς προς μιαν άλλη πραγματικότητα, θελκτική και ευχάριστη, εισχωρείς απαρατήρητος σε ένα νέο και όμορφο σχέδιο. Υπάρχουν ωστόσο άνθρωποι που αργούν να περάσουν από τη μια πραγματικότητα στην άλλη, από τη μια ζωή στην άλλη. Το παλιό εισχωρεί στο παρόν τους και το στοιχειώνει, θαμπώνοντάς το. Και τότε πρέπει να έχει κανείς τη γενναιότητα να στραφεί προς τα πίσω, να διαλύσει τις ομίχλες διασχίζοντάς τες, για να βιώσει πάλι μια πραγματικότητα γοητευτική και ξεκάθαρη. Η...

Οι μελέτες αυτού του τόμου φωτίζουν, με διαφορετικό τρόπο η καθεμία, ένα από τα αγαπημένα θέματα του Frede, που αφορά την ιδιαίτερη φύση της αρχαίας φιλοσοφίας: το πώς συγκροτείται, πώς μεταδίδεται, από ποιους αλλά και γιατί καλλιεργείται και διδάσκεται στην αρχαιότητα. Η προσέγγισή του έχει πάντα ως βάση τα κείμενα και τα ιστορικά τους συμφραζόμενα· κι έτσι η έρευνα για την ιστορία της φιλοσοφίας γίνεται ταυτοχρόνως μάθημα για την ιστοριογραφία της.

"Στις 4 Ιουλίου 2012, μάθαινα κι εγώ, όπως και πολλοί άλλοι άνθρωποι στη γη που ήταν κολλημένοι στην οθόνη του υπολογιστή τους, ότι ένα νέο σωματίδιο ανακαλύφθηκε στον Μέγα Επιταχυντή Αδρονίων (LHC), κοντά στη Γενεύη". Η Lisa Randall βρισκόταν σε διακοπές στην Κάλυμνο, όταν σ' ένα μικρό internet cafe πληροφορήθηκε την ανακάλυψη ενός νέου σωματιδίου, του μποζονίου Higgs. Η ανακάλυψη αυτή ήταν το γεγονός που περίμεναν οι θεωρητικοί και πειραματικοί φυσικοί εδώ και δεκαετίες, και το οποίο θα συμπλήρωνε ή θα μεταμόρφωνε ό,τι ξέρουμε μέχρι σήμερα για το πώς λειτουργεί ο κόσμο...

"Με την παρέμβασή μας, δεν εγκαταστήσαμε ένα γραφείο αναλυτή μέσα στο ίδρυμα, ούτε αντικαταστήσαμε τον ψυχοθεραπευτή με τον αναλυτή, αλλά δοκιμάσαμε να μετακινήσουμε τον ιδρυματικό μηχανισμό μέσα στο πεδίο της κλινικής όπως εκείνη ορίζεται από τη φροϋδική θεωρία της αιτιότητας. Όπως το ζήτημα δεν είναι να ξέρουμε αν η ψυχανάλυση μπορεί να συγκαταταχθεί μαζί με τις άλλες επιστήμες, αλλά αν η επιστήμη μπορεί να λάβει υπόψη της την ψυχανάλυση, έτσι και όσον αφορά το ψυχιατρικό ίδρυμα το ζήτημα δεν είναι να ξέρουμε αν η ψυχανάλυση μπορεί να συγκαταλεχθεί ανάμεσα στις θεραπείες...

Ποια είναι η σχέση της ανθρώπινης ζωής με το πολιτικό στις συνθήκες της δυτικής μετααποικιακότητας; Πώς οι κοινοί τόποι της έμφυλης ιεράρχησης και της εθνικο-κρατικής κυριαρχίας θέτουν τα όρια και τους όρους της ιδιότητας του πολίτη και της ιδιότητας του ανθρώπου; Συνομιλώντας με τη θεωρία της κοινωνικής ανθρωπολογίας, τη φεμινιστική σκέψη και τις μετααποικιακές σπουδές, η συγγραφέας πραγματεύεται την έννοια της ανθρώπινης ζωής ως κρίσιμο πολιτικό διακύβευμα της δυτικής παράδοσης. Μέσω μιας συνάρθρωσης των θεωριών του φύλου και του σώματος με τις προσεγγίσεις της βιοπολ...

Ο εκδημοκρατισμός συνίσταται στην εκδήλωση της διαφωνίας, η οποία διαδηλώνει την παρουσία όσων δεν μετρούν. Είναι η καλλιέργεια ζωνών ηγεμονικού αγώνα που δρουν ενάντια στο συναινετικό ειδύλλιο του κράτους. Ένας τέτοιος κλονισμός του κράτους δεν συνδέεται τελεολογικά με την κατασκευή ενός αρχικού έθνους-υποκειμένου, αλλά με την καλλιέργεια μιας αναρχικής πολλαπλότητας. Πώς θα μπορούσε να γίνει πράξη μια πολιτική όπως αυτή που περιέγραψα; Πώς θα μπορούσε να γίνει αποτελεσματική; Θα μπορούσε κανείς να πει, όπως ορισμένοι μεταχαϊντεγκεριανοί αριστεροί, ότι είναι ανάγκη να καλλ...

Οι Εκδόσεις Εκκρεμές παρουσιάζουν, έπειτα από τις "Σκέψεις παιδαγωγικής" και τα "Δοκίμια ψυχολογίας", έναν τρίτο τόμο με επιλεγμένα κείμενα του "πατέρα των νευροεπιστημών", του Ισπανού νομπελίστα Σαντιάγο Ραμόν υ Καχάλ. Στις "Ετερόκλητες περιπλανήσεις" αναδεικνύεται το εύρος της νοητικής εμβέλειας του ανδρός, ο οποίος καταπιάνεται με θέματα τόσο πολυποίκιλα, όπως η τεχνική της φωτογραφίας και του κινηματογράφου και η επιστημονική φαντασία -α λα Ιούλιο Βερν- για τη ζωή το έτος 6000 μ.Χ. Στη συναρπαστική αυτή διαδρομή συναντούμε την εφεύρεση ενός φωνογράφου ("πικάπ") και...