Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

24 σύγχρονοι Έλληνες δημιουργοί παρεμβαίνουν με τα έργα τους στη μόνιμη συλλογή του Μουσείου Μπενάκη. Η έκθεση επιχειρεί ένα διάλογο ανάμεσα στην καταγεγραμμένη ιστορία και την άγραφη, ανάμεσα στην επίσημη ιστορία και στα ίχνη των μικρών καθημερινών ιστοριών μέσα στο χρόνο, ίχνη που γίνονται ντοκουμέντα για τους μελετητές του μέλλοντος ή αφορμή δημιουργίας για τους καλλιτέχνες του σήμερα.

Οι εκδόσεις "Μίλητος" παρουσιάζουν τη "Σκόνη του χρόνου" του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Στο πρώτο μέρος του βιβλίου παρατίθεται το σενάριο της ταινίας. Το δεύτερο μέρος περιέχει την εκδήλωση που έγινε στο "Τριανόν" για την ταινία. Όλα τα κείμενα ως θέμα τους την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου "Η σκόνη του χρόνου". Όλα τους είναι μικρά κείμενα για τον κινηματογράφο και, βέβαια, κείμενα για το έργο του Θόδωρου Αγγελόπουλο. Εκτός από τα τρία πρώτα, του Αντρέα Παγουλάτου, ποιητή-θεωρητικού του κινηματογράφου, του Μάκη Τρικούκη δικηγόρου-συγγραφέα και της Αιμιλίας Καραλή φιλο...

O Βολανάκης και ο Αλταμούρας αποδεικνύονται οι κορυφαίοι θαλασσογράφοι μας κατά τον 19ο αι. Ταξιδεύοντας από το Αιγαίο στην Αδριατική κι από τη Μεσόγειο στη Βόρειο θάλασσα ζωγραφίζουν τα ταξίδια τους επιμένοντας να καταστήσουν "ρεαλιστικές" τις περιπέτειές τους. Παντού όμως ελλοχεύει το εξιδανικευμένο ή φανταστικό. Όπως, εξάλλου, συμβαίνει και στα έργα του Ζαχαρία, του Πανώριου ή του Άβλιχου. Η αληθινή τέχνη οικοδομείται σταθερά πάνω σ' ένα παράδοξο. Διαφορετικά δεν θα είχε λόγο ύπαρξης.

Σ' αυτό τον τόμο εξετάζονται καλλιτεχνικά ρεύματα, όπως ο υπερρεαλισμός και ο κυβισμός, όχι μόνο στις αρχές της εμφάνισής τους στην ελληνική εικαστική σκηνή (με τον Εγγονόπουλο και τον Χατζηκυριάκο Γκίκα, για παράδειγμα) αλλά και πώς συνεχίστηκαν σε αναζητήσεις μεταγενέστερων ζωγράφων. Ο Νίκος Εγγονόπουλος υπήρξε ο πιο καθαρόαιμος εκφραστής του υπερρεαλισμού, τον οποίο όμως μπόλιασε με βυζαντινές επιρροές και ελληνικά θέματα. Ο Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας γνώρισε νωρίς και από κοντά την ευρωπαϊκή πρωτοπορία, πειραματίστηκε με τις νέες τάσεις αλλά πάντα υμνώντας το ελληνικό φ...

Σ' αυτό τον τόμο εξετάζονται καλλιτεχνικά ρεύματα, όπως ο υπερρεαλισμός και ο κυβισμός, όχι μόνο στις αρχές της εμφάνισής τους στην ελληνική εικαστική σκηνή (με τον Εγγονόπουλο και τον Χατζηκυριάκο Γκίκα, για παράδειγμα) αλλά και πώς συνεχίστηκαν σε αναζητήσεις μεταγενέστερων ζωγράφων. Ο Νίκος Εγγονόπουλος υπήρξε ο πιο καθαρόαιμος εκφραστής του υπερρεαλισμού, τον οποίο όμως μπόλιασε με βυζαντινές επιρροές και ελληνικά θέματα. Ο Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας γνώρισε νωρίς και από κοντά την ευρωπαϊκή πρωτοπορία, πειραματίστηκε με τις νέες τάσεις αλλά πάντα υμνώντας το ελληνικό φ...

Η Ελλάδα, μετά τη Μεταπολίτευση, γίνεται κι αυτή μια γειτονιά του παγκόσμιου χωριού. Έτσι, η διαπλοκή των επιμέρους πολιτισμών και η άνθηση των ethnic προτύπων βάζει πάλι τα πράγματα σε μια νέα βάση. Η αποθέωση της υποκειμενικότητας, οι μηχανικές αναπαραγωγές της εικόνας, οι φωτογραφίες-ντοκουμέντα, νομοτελειακά έχουν οδηγήσει στην υπέρβαση του τελάρου, την άρση των διαφορών ανάμεσα στις επιμέρους τέχνες, την ενιαία διεκδίκηση χώρου και χρόνου και την ώσμωση των εκφραστικών μέσων. Τώρα το εικαστικό έργο, περισσότερο από αισθητικό αίτημα, καθίσταται μια αφορμή προς το διανοε...

Η Ελλάδα, μετά τη Μεταπολίτευση, γίνεται κι αυτή μια γειτονιά του παγκόσμιου χωριού. Έτσι, η διαπλοκή των επιμέρους πολιτισμών και η άνθηση των ethnic προτύπων βάζει πάλι τα πράγματα σε μια νέα βάση. Η αποθέωση της υποκειμενικότητας, οι μηχανικές αναπαραγωγές της εικόνας, οι φωτογραφίες-ντοκουμέντα, νομοτελειακά έχουν οδηγήσει στην υπέρβαση του τελάρου, την άρση των διαφορών ανάμεσα στις επιμέρους τέχνες, την ενιαία διεκδίκηση χώρου και χρόνου και την ώσμωση των εκφραστικών μέσων. Τώρα το εικαστικό έργο, περισσότερο από αισθητικό αίτημα, καθίσταται μια αφορμή προς το διανοε...

Τη δεκαετία του '60 όχι μόνο η Ελλάδα αλλά η ανθρωπότητα ολόκληρη έχει αφήσει πίσω της την τραυματική εμπειρία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και είναι διατεθειμένη να αποδείξει ότι η ζωή συνεχίζεται μέσα από την τέχνη και τη δημιουργία. Έτσι, και οι έλληνες καλλιτέχνες θα δώσουν τους αγώνες τους σε όλα τα μέτωπα για να σταθούν ισότιμα με τις διεθνείς κατακτήσεις και περιαματισμούς και να μετατρέψουν το άγχος της επίδρασης και της "πατροκτονίας" σε προσωπική ή εθνική ενδοσκόπηση. Σ' αυτή τη γενιά ανήκουν ο Κανιάρης και ο Κεσσανλής, ο Ακριθάκης και ο Τσόκλης, ο Κονός και ο Παύλος...

Τη δεκαετία του '60 όχι μόνο η Ελλάδα αλλά η ανθρωπότητα ολόκληρη έχει αφήσει πίσω της την τραυματική εμπειρία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και είναι διατεθειμένη να αποδείξει ότι η ζωή συνεχίζεται μέσα από την τέχνη και τη δημιουργία. Έτσι, και οι έλληνες καλλιτέχνες θα δώσουν τους αγώνες τους σε όλα τα μέτωπα για να σταθούν ισότιμα με τις διεθνείς κατακτήσεις και περιαματισμούς και να μετατρέψουν το άγχος της επίδρασης και της "πατροκτονίας" σε προσωπική ή εθνική ενδοσκόπηση. Σ' αυτή τη γενιά ανήκουν ο Κανιάρης και ο Κεσσανλής, ο Ακριθάκης και ο Τσόκλης, ο Κονός και ο Παύλος...

Η νεοελληνική ζωγραφική προσήλθε στα επιτεύγματα της Αναγέννησης, του μπαρόκ και του ρομαντισμού έμμεσα και από σκολιές ατραπούς εξαιτίας των δυσκολιών που αντιμετώπιζε το υπόδουλο γένος. Η Ενετοκρατία και η οθωμανική διοίκηση θα δώσουν βαρύθυμα τη θέση τους μετά την Παλιγγενεσία στον "εκσυγχρονισμό" των Βαυαρών. Αυτός επισφάγισε τη διάσταση ανάμεσα στη λαϊκότροπη ζώσα παράδοση και τον εισαγόμενο εκδυτικισμό. Ανάμεσα, λοιπόν, στους φιλέλληνες ξένους ζωγράφους και τους φιλοευρωπαίους ντόπιους η απόσταση που διανύεται μέσα στην καρδιά του 19ου αι. δεν είναι μεγάλη. Έκτοτε,...

Η νεοελληνική ζωγραφική προσήλθε στα επιτεύγματα της Αναγέννησης, του μπαρόκ και του ρομαντισμού έμμεσα και από σκολιές ατραπούς εξαιτίας των δυσκολιών που αντιμετώπιζε το υπόδουλο γένος. Η Ενετοκρατία και η οθωμανική διοίκηση θα δώσουν βαρύθυμα τη θέση τους μετά την Παλιγγενεσία στον "εκσυγχρονισμό" των Βαυαρών. Αυτός επισφάγισε τη διάσταση ανάμεσα στη λαϊκότροπη ζώσα παράδοση και τον εισαγόμενο εκδυτικισμό. Ανάμεσα, λοιπόν, στους φιλέλληνες ξένους ζωγράφους και τους φιλοευρωπαίους ντόπιους η απόσταση που διανύεται μέσα στην καρδιά του 19ου αι. δεν είναι μεγάλη. Έκτοτε,...

Αν η γενιά του '30 εξακολουθεί μέχρι σήμερα να απασχολεί φιλόλογους και ιστορικούς τέχνης, είναι γιατί καλλιτέχνες με διαφορετικές αφετηρίες και προθέσεις στην ίδια χρονική συγκυρία εκφράζουν με προσωπικό τρόπο ο καθένας ένα κοινό αίτημα. Είναι αυτή που τόλμησε να πετάξει από πάνω της το σύνδρομο του επαρχιωτισμού, να κοιτάξει το παρελθόν της με το βλέμμα του μοντερνισμού και με αυτό να επιδιώξει μαξιμαλιστικά "πότε με τις αρχαιότητες πότε με ορθοδοξία, να φτιάξει άλλο γαλαξία". Το αίτημα της ελληνικότητας ανιχνεύεται στις καταβολές του Κόντογλου από τη βυζαντινή αγιογρα...

Αν η γενιά του '30 εξακολουθεί μέχρι σήμερα να απασχολεί φιλόλογους και ιστορικούς τέχνης, είναι γιατί καλλιτέχνες με διαφορετικές αφετηρίες και προθέσεις στην ίδια χρονική συγκυρία εκφράζουν με προσωπικό τρόπο ο καθένας ένα κοινό αίτημα. Είναι αυτή που τόλμησε να πετάξει από πάνω της το σύνδρομο του επαρχιωτισμού, να κοιτάξει το παρελθόν της με το βλέμμα του μοντερνισμού και με αυτό να επιδιώξει μαξιμαλιστικά "πότε με τις αρχαιότητες πότε με ορθοδοξία, να φτιάξει άλλο γαλαξία". Το αίτημα της ελληνικότητας ανιχνεύεται στις καταβολές του Κόντογλου από τη βυζαντινή αγιογρα...

Η άνοδος του Ελευθερίου Βενιζέλου στην εξουσία θα προκαλέσει μια γενικότερη ευφορία που ευνοεί την καλλιτεχνική δράση και επικοινωνία. Η δημιουργία ομάδων με σαφείς ιδεολογικούς προσανατολισμούς και η μόνιμη επαφή με τις ευρωπαϊκές εξελίξεις θα συντελέσουν αποφασιστικά σε μια περίοδο ακμής της ελληνικής ζωής. Ο Σπύρος Παπαλουκάς, είναι μια περίπτωση διανοούμενου της ματιέρας και ανανέωσης του ζωγραφικού λεξιλογίου. Ο Γιώργος Μπουζιάνης συλλαμβάνει σαν τον Κάφκα, ή τον Μούζιλ τη μοίρα του ευρωπαίου ανθρώπου ως υποκείμενο τής πλέον παράλογης ιστορικής συνιστώσας. Ανάμεσα στις...

Η άνοδος του Ελευθερίου Βενιζέλου στην εξουσία θα προκαλέσει μια γενικότερη ευφορία που ευνοεί την καλλιτεχνική δράση και επικοινωνία. Η δημιουργία ομάδων με σαφείς ιδεολογικούς προσανατολισμούς και η μόνιμη επαφή με τις ευρωπαϊκές εξελίξεις θα συντελέσουν αποφασιστικά σε μια περίοδο ακμής της ελληνικής ζωής. Ο Σπύρος Παπαλουκάς, είναι μια περίπτωση διανοούμενου της ματιέρας και ανανέωσης του ζωγραφικού λεξιλογίου. Ο Γιώργος Μπουζιάνης συλλαμβάνει σαν τον Κάφκα, ή τον Μούζιλ τη μοίρα του ευρωπαίου ανθρώπου ως υποκείμενο τής πλέον παράλογης ιστορικής συνιστώσας. Ανάμεσα στις...

Στα τέλη του 19ου αιώνα διάφορα ιστορικά γεγονότα, όπως η "πτώχευση" και ο "ατυχής" πόλεμος θα αναστείλουν την πορεία του κράτους προς τον εκσυγχρονισμό που είχε επιχειρήσει ο Χαρίλαος Τρικούπης. Ωστόσο, η ελληνική κοινωνία μπορεί να μην επιλύσει, αλλά συνειδητοποιεί τα προβλήματά της, εξερχόμενη αργά αργά από την "αρχαϊκή" της περίοδο και προετοιμάζεται για την αστική επανάσταση που θα επιφέρει ο βενιζελισμός και οι εκπρόσωποί του. Έτσι, στις αρχές του καινούργιου αιώνα, πιστοποιείται μια έντονη κινητικότητα με την κυκλοφορία εντύπων και την άνθηση εκθεσιακών δραστηριοτ...

Στα τέλη του 19ου αιώνα διάφορα ιστορικά γεγονότα, όπως η "πτώχευση" και ο "ατυχής" πόλεμος θα αναστείλουν την πορεία του κράτους προς τον εκσυγχρονισμό που είχε επιχειρήσει ο Χαρίλαος Τρικούπης. Ωστόσο, η ελληνική κοινωνία μπορεί να μην επιλύσει, αλλά συνειδητοποιεί τα προβλήματά της, εξερχόμενη αργά αργά από την "αρχαϊκή" της περίοδο και προετοιμάζεται για την αστική επανάσταση που θα επιφέρει ο βενιζελισμός και οι εκπρόσωποί του. Έτσι, στις αρχές του καινούργιου αιώνα, πιστοποιείται μια έντονη κινητικότητα με την κυκλοφορία εντύπων και την άνθηση εκθεσιακών δραστηριοτ...

Από πού αρχίζει άραγε αυτή η περιπέτεια της εικόνας στον τόπο μας και μέχρι πού εξικνούνται τα όρια της εθνικής μας σχολής. Θα όριζα ως συμβολική αφετηρία την επαύριον της Αλώσεως, το ελληνικό Quattrocento, τη στιγμή δηλαδή που σημειώνεται η μετάβαση απ' τον ανώνυμο "δούλο Θεού" σε επώνυμο αστό, με επίγνωση της προσφοράς και του ταλέντου του. Τότε επίσης κωδικοποιείται μια νεοελληνική "κοινή" των μορφών, με στοιχεία από το διεθνές γοτθικό στιλ, την ιταλική Αναγέννηση και την ακαταμάχητη maniera bizantina, τότε ακμάζουν κέντρα όπως ο Χάνδακας, η Κέρκυρα, ο Άθως, η Λευκωσία,...

Από πού αρχίζει άραγε αυτή η περιπέτεια της εικόνας στον τόπο μας και μέχρι πού εξικνούνται τα όρια της εθνικής μας σχολής. Θα όριζα ως συμβολική αφετηρία την επαύριον της Αλώσεως, το ελληνικό Quattrocento, τη στιγμή δηλαδή που σημειώνεται η μετάβαση απ' τον ανώνυμο "δούλο Θεού" σε επώνυμο αστό, με επίγνωση της προσφοράς και του ταλέντου του. Τότε επίσης κωδικοποιείται μια νεοελληνική "κοινή" των μορφών, με στοιχεία από το διεθνές γοτθικό στιλ, την ιταλική Αναγέννηση και την ακαταμάχητη maniera bizantina, τότε ακμάζουν κέντρα όπως ο Χάνδακας, η Κέρκυρα, ο Άθως, η Λευκωσία,...

Το Μουσείο Μπενάκη, με αφορμή τα ογδοντάχρονα του Βλάση Κανιάρη, διοργανώνει αναδρομική έκθεση του διακεκριμένου αυτού εκπροσώπου της ελληνικής avant-garde και καταλυτικής προσωπικότητας της λεγόμενης γενιάς του ’60. Το έργο του καλλιτέχνη προτείνεται διαχρονικά, με συμβολική αφετηρία το 1948, σε σχέση με τα μόνιμα εκθέματα του Μουσείου Μπενάκη, τα οποία υποστηρίζουν παράλληλα μια διαχρονική συνέχεια της ελληνικής τέχνης. Έτσι, φιγούρες, εικόνες και tableaux vivants, που αποτελούνται από ράκη, παλιά αντικείμενα, γύψους ή σύρματα, αντιπαρατίθενται σε δημιουργίες από την πρώι...