Ελληνομουσείον: Επτά αιώνες ελληνικής ζωγραφικής: Ε': Εξαγόμενη ιθαγένεια

Αν η γενιά του '30 εξακολουθεί μέχρι σήμερα να απασχολεί φιλόλογους και ιστορικούς τέχνης, είναι γιατί καλλιτέχνες με διαφορετικές αφετηρίες και προθέσεις στην ίδια χρονική συγκυρία εκφράζουν με προσωπικό τρόπο ο καθένας ένα κοινό αίτημα. Είναι αυτή που τόλμησε να πετάξει από πάνω της το σύνδρομο του επαρχιωτισμού, να κοιτάξει το παρελθόν της με το βλέμμα του μοντερνισμού και με αυτό να επιδιώξει μαξιμαλιστικά "πότε με τις αρχαιότητες πότε με ορθοδοξία, να φτιάξει άλλο γαλαξία". Το αίτημα της ελληνικότητας ανιχνεύεται στις καταβολές του Κόντογλου από τη βυζαντινή αγιογραφία, στα σημειολογικά φορτισμένα αγάλματα και τις μυθολογικές μορφές του Εγγονόπουλου, στην ποιητική της γεωμετρίας και τα επιθαλάμια του Μόραλη, στα ίχνη από τη ζωγραφική των αρχαίων αγγείων και τις ελληνορωμαϊκές τοιχογραφίες στο έργο του Νικολάου, ακόμη και στα μυστικά, αλλά κοινωνικού προβληματισμού, σύμβολα του Κοντόπουλου. Εξάλλου, η στέρεη και ευρύτατη παιδεία τους, που αποτυπώνεται σε θεωρητικά κείμενα ή διοχετεύεται σε παράλληλες ενασχολήσεις, δικαίως τους κατέστησε σημείο αναφοράς. Από τον Τσαρούχη μέχρι τον Σπυρόπουλο, η γενιά αυτή καλύπτει ένα ευρύ φάσμα αναζητήσεων που κατοχυρώνουν έναν ιθαγενή μοντερνισμό και που απολογούνται τόσο για τον μικρόκοσμο της αθηναϊκής γειτονιάς του Μεσοπολέμου ή για τη ειδυλλιακότητα της επαρχίας όσο και για την ιστορική σχεδόν αναγκαιότητα του εκσυγχρονισμού και της συμπόρευσης με την υπόλοιπη Ευρώπη. Τα διάφορα μοντερνιστικά ρεύματα θα μεταφυτευθούν και θα βλαστήσουν μέσα από τα νάματα της μυθολογίας, της ιστορίας και της λαϊκής παράδοσης. Ο πέμπτος τόμος περιέχει τις ενότητες κειμένων & έργων: - "Τέχνης αγώνας γόνιμος" - "Στον αστερισμό της ελληνικότητας" - "Η σκυτάλη των γενεών" (εισαγωγικά, και:) - "Αφαίρεση, η έκφραση του ανέκφραστου" - "Λαϊκή τέχνη και πρωτοπορία" - "Η Γενιά του '30: πληθωρικότητα και εκλογίκευση" - "Αφαίρεση: επέκεινα της αναπαράστασης"