Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

[...] Κι ερχόμαστε σήμερα στην αναδρομική έκθεση που διοργανώνει η Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων για να αποτιμήσουμε με την όποια δυνατή νηφαλιότητα μιαν εργασία μισού ακριβώς αιώνα η οποία συμβολικά μπορεί να εκφράσει τα επιτεύγματα αλλά και το δράμα της νεωτερικής τέχνης στον τόπο μας. Να καταδείξει τα όρια των μεμονωμένων δημιουργών όταν αυτοί δρουν εκτός των προτεραιοτήτων του κυρίαρχου συστήματος αλλά και τις διεξόδους που μπορούν να βρουν όταν βρεθούν στα γεωγραφικά εκείνα σημεία όπου διαμορφώνεται η επίσημη ιστορία και συνακόλουθα η τέχνη. Το συνολικό έργο του Καλούτση...

Από τον βράχο του Αγίου Ρωμανού στη Τήνο αγναντεύω την ανεξάντλητη θάλασσα κι ακούω έναν άνεμο γδάρτη να χαράζει με τη δύναμη του τους βράχους. Αρχέγονη γλυπτική. Ανάλογα τον Βοριά ή τον Νοτιά το φως αναδύει όγκους ή σβήνει περιγράμματα νησιών με υδρατμούς στο πέλαγος μακριά. Είναι μέρες που η ευδία επιτρέπει να βλέπω πίσω από τη Σύρο τη Σίκινο και τη Κύθνο, γαλανά φαντάσματα, και πίσω από τη Γυάρο τη Τζια. Η Πάρος, η Αντίπαρος και η Νάξος, οι Δήλες αποκαλύπτονται λαμπρές ή εξαφανίζονται από συστολή ανάλογα την ώρα ή την εποχή, ανάλογα την ένταση του φωτός όπως την διηθίζου...

Ο κατάλογος εκδόθηκε με αφορμή την έκθεση "Nonda. Έξι δεκαετίες τέχνης, 1940-2000", Μουσείο Μπενάκη, Κτήριο οδού Πειραιώς, 14 Δεκεμβρίου 2006 - 8 Φεβρουαρίου 2007. [...] Ξεκινώ το κείμενό μου με την εξής παρατήρηση: η περίπτωση του ζωγράφου Επαμεινώνδα Παπαδόπουλου (Nonda) δεν καταγράφεται σε καμία από τις κυκλοφορούσες ιστορίες της νεοελληνικής τέχνης. Μόνη εξαίρεση η εντελώς πρόσφατη "Ιστορία των Ελλήνων" των εκδόσεων Τεγόπουλου - Μανιατέα (τομ. 14, 580). Άρα η πρωτοβουλία του Μουσείου Μπενάκη να οργανώσει αναδρομική παρουσίαση του έργου του λειτουργεί συγχρόνως και ως...

Mια καλλιτεχνική παρουσία ευθύβολη και διακριτική, που κυριαρχεί με το δικό της, πηγαία προσωπικό ύφος στην εικαστική ζωή της χώρας, είναι ο ζωγράφος Σωτήρης Σόρογκας. Zωγράφος με καταβολές στην πιο στέρεη και διαχρονική μας παράδοση, της προσθέτει εδώ και δεκαετίες τη δική του εκδοχή του ελληνικού φωτός. Γι' αυτόν ακριβώς τον ζωγράφο, που εξαγιάζει τις ταπεινές μορφές ζωής, μια πλειάδα ανθρώπων των γραμμάτων, θεωρητικών της εικαστικής δημιουργίας, ποιητών και συγγραφέων, έχει εκφραστεί μέσα στο διάστημα τριάντα πέντε και πλέον χρόνων. Tα κείμενα αυτών ακριβώς των δ...

Το 2004 συμπληρωνόταν μισός αιώνας από τον θάνατο του Αντώνη Μπενάκη, ιδρυτή του Μουσείου Μπενάκη. Το Ίδρυμα, που αποτέλεσε έναν από τους καρπούς του οράματός του, αποφάσισε να τιμήσει τη μνήμη του με μια σειρά εκδηλώσεων, ομόλογων με τη φυσιογνωμία και την αποστολή του. Ανάμεσα σ' αυτές, η έκθεση "Ομοιότητα περίπου. Εκδοχές ενός πορτρέτου του Αντώνη Μπενάκη" (2 Δεκεμβρίου 2004 - 30 Ιανουαρίου 2005), της οποίας την επιμέλεια είχε ο ιστορικός τέχνης Θανάσης Μουτσόπουλος. Η έκθεση στόχευε στη διερεύνηση των δυνατοτήτων και των προσανατολισμών της αναπαράστασης της ανθρώπινης...

Ας μιλήσουμε λοιπόν για τέχνη, ας μιλήσουμε για ζωγραφική, ας μιλήσουμε για τη δύναμή της, την τιμή της και την κρίση της. Ας μιλήσουμε για τις αισθητικές μορφές, δηλαδή για τη λυδία αυτή λίθο που διαφοροποιεί το καλλιτεχνικό απο το εμπορικό αντικείμενο.

Η Αγνή Μουζενίδου ήταν μια περήφανη ψυχή που κρυβόταν για να μη φανεί η χαρισματική προίκα της ως έπαρση, ως αλαζονεία. Μεγαλωμένη μέσα σε ένα σπίτι λογίων, μέσα στην, ίσως, πλουσιότερη βιβλιοθήκη θεατρικής γνώσης της Ελλάδας, από νωρίς ένιωσε την ανάγκη να είναι επιφυλακτική απέναντι στην προπέτεια των πολλών και την επιδειξιομανία των ολίγων. Θησαύρισε γνώσεις και πρακτικές με τις σπουδές της στο εξωτερικό και με τα πτυχία που εκόμισε επέστρεψε τα τροφεία των κρατικών υποτροφιών με το παραπάνω. Τη σκίαζε η πληθωρική, απαιτητική προσωπικότητα του πατέρα της και με τη φόβο...

Το Μουσείο Μπενάκη, με αφορμή τα ογδοντάχρονα του Βλάση Κανιάρη, διοργανώνει αναδρομική έκθεση του διακεκριμένου αυτού εκπροσώπου της ελληνικής avant-garde και καταλυτικής προσωπικότητας της λεγόμενης γενιάς του ’60. Το έργο του καλλιτέχνη προτείνεται διαχρονικά, με συμβολική αφετηρία το 1948, σε σχέση με τα μόνιμα εκθέματα του Μουσείου Μπενάκη, τα οποία υποστηρίζουν παράλληλα μια διαχρονική συνέχεια της ελληνικής τέχνης. Έτσι, φιγούρες, εικόνες και tableaux vivants, που αποτελούνται από ράκη, παλιά αντικείμενα, γύψους ή σύρματα, αντιπαρατίθενται σε δημιουργίες από την πρώι...

Η νεοελληνική ζωγραφική προσήλθε στα επιτεύγματα της Αναγέννησης, του μπαρόκ και του ρομαντισμού έμμεσα και από σκολιές ατραπούς εξαιτίας των δυσκολιών που αντιμετώπιζε το υπόδουλο γένος. Η Ενετοκρατία και η οθωμανική διοίκηση θα δώσουν βαρύθυμα τη θέση τους μετά την Παλιγγενεσία στον "εκσυγχρονισμό" των Βαυαρών. Αυτός επισφάγισε τη διάσταση ανάμεσα στη λαϊκότροπη ζώσα παράδοση και τον εισαγόμενο εκδυτικισμό. Ανάμεσα, λοιπόν, στους φιλέλληνες ξένους ζωγράφους και τους φιλοευρωπαίους ντόπιους η απόσταση που διανύεται μέσα στην καρδιά του 19ου αι. δεν είναι μεγάλη. Έκτοτε,...

Η νεοελληνική ζωγραφική προσήλθε στα επιτεύγματα της Αναγέννησης, του μπαρόκ και του ρομαντισμού έμμεσα και από σκολιές ατραπούς εξαιτίας των δυσκολιών που αντιμετώπιζε το υπόδουλο γένος. Η Ενετοκρατία και η οθωμανική διοίκηση θα δώσουν βαρύθυμα τη θέση τους μετά την Παλιγγενεσία στον "εκσυγχρονισμό" των Βαυαρών. Αυτός επισφάγισε τη διάσταση ανάμεσα στη λαϊκότροπη ζώσα παράδοση και τον εισαγόμενο εκδυτικισμό. Ανάμεσα, λοιπόν, στους φιλέλληνες ξένους ζωγράφους και τους φιλοευρωπαίους ντόπιους η απόσταση που διανύεται μέσα στην καρδιά του 19ου αι. δεν είναι μεγάλη. Έκτοτε,...

Αν η γενιά του '30 εξακολουθεί μέχρι σήμερα να απασχολεί φιλόλογους και ιστορικούς τέχνης, είναι γιατί καλλιτέχνες με διαφορετικές αφετηρίες και προθέσεις στην ίδια χρονική συγκυρία εκφράζουν με προσωπικό τρόπο ο καθένας ένα κοινό αίτημα. Είναι αυτή που τόλμησε να πετάξει από πάνω της το σύνδρομο του επαρχιωτισμού, να κοιτάξει το παρελθόν της με το βλέμμα του μοντερνισμού και με αυτό να επιδιώξει μαξιμαλιστικά "πότε με τις αρχαιότητες πότε με ορθοδοξία, να φτιάξει άλλο γαλαξία". Το αίτημα της ελληνικότητας ανιχνεύεται στις καταβολές του Κόντογλου από τη βυζαντινή αγιογρα...

Αν η γενιά του '30 εξακολουθεί μέχρι σήμερα να απασχολεί φιλόλογους και ιστορικούς τέχνης, είναι γιατί καλλιτέχνες με διαφορετικές αφετηρίες και προθέσεις στην ίδια χρονική συγκυρία εκφράζουν με προσωπικό τρόπο ο καθένας ένα κοινό αίτημα. Είναι αυτή που τόλμησε να πετάξει από πάνω της το σύνδρομο του επαρχιωτισμού, να κοιτάξει το παρελθόν της με το βλέμμα του μοντερνισμού και με αυτό να επιδιώξει μαξιμαλιστικά "πότε με τις αρχαιότητες πότε με ορθοδοξία, να φτιάξει άλλο γαλαξία". Το αίτημα της ελληνικότητας ανιχνεύεται στις καταβολές του Κόντογλου από τη βυζαντινή αγιογρα...

Η άνοδος του Ελευθερίου Βενιζέλου στην εξουσία θα προκαλέσει μια γενικότερη ευφορία που ευνοεί την καλλιτεχνική δράση και επικοινωνία. Η δημιουργία ομάδων με σαφείς ιδεολογικούς προσανατολισμούς και η μόνιμη επαφή με τις ευρωπαϊκές εξελίξεις θα συντελέσουν αποφασιστικά σε μια περίοδο ακμής της ελληνικής ζωής. Ο Σπύρος Παπαλουκάς, είναι μια περίπτωση διανοούμενου της ματιέρας και ανανέωσης του ζωγραφικού λεξιλογίου. Ο Γιώργος Μπουζιάνης συλλαμβάνει σαν τον Κάφκα, ή τον Μούζιλ τη μοίρα του ευρωπαίου ανθρώπου ως υποκείμενο τής πλέον παράλογης ιστορικής συνιστώσας. Ανάμεσα στις...

Η άνοδος του Ελευθερίου Βενιζέλου στην εξουσία θα προκαλέσει μια γενικότερη ευφορία που ευνοεί την καλλιτεχνική δράση και επικοινωνία. Η δημιουργία ομάδων με σαφείς ιδεολογικούς προσανατολισμούς και η μόνιμη επαφή με τις ευρωπαϊκές εξελίξεις θα συντελέσουν αποφασιστικά σε μια περίοδο ακμής της ελληνικής ζωής. Ο Σπύρος Παπαλουκάς, είναι μια περίπτωση διανοούμενου της ματιέρας και ανανέωσης του ζωγραφικού λεξιλογίου. Ο Γιώργος Μπουζιάνης συλλαμβάνει σαν τον Κάφκα, ή τον Μούζιλ τη μοίρα του ευρωπαίου ανθρώπου ως υποκείμενο τής πλέον παράλογης ιστορικής συνιστώσας. Ανάμεσα στις...

Στα τέλη του 19ου αιώνα διάφορα ιστορικά γεγονότα, όπως η "πτώχευση" και ο "ατυχής" πόλεμος θα αναστείλουν την πορεία του κράτους προς τον εκσυγχρονισμό που είχε επιχειρήσει ο Χαρίλαος Τρικούπης. Ωστόσο, η ελληνική κοινωνία μπορεί να μην επιλύσει, αλλά συνειδητοποιεί τα προβλήματά της, εξερχόμενη αργά αργά από την "αρχαϊκή" της περίοδο και προετοιμάζεται για την αστική επανάσταση που θα επιφέρει ο βενιζελισμός και οι εκπρόσωποί του. Έτσι, στις αρχές του καινούργιου αιώνα, πιστοποιείται μια έντονη κινητικότητα με την κυκλοφορία εντύπων και την άνθηση εκθεσιακών δραστηριοτ...

Στα τέλη του 19ου αιώνα διάφορα ιστορικά γεγονότα, όπως η "πτώχευση" και ο "ατυχής" πόλεμος θα αναστείλουν την πορεία του κράτους προς τον εκσυγχρονισμό που είχε επιχειρήσει ο Χαρίλαος Τρικούπης. Ωστόσο, η ελληνική κοινωνία μπορεί να μην επιλύσει, αλλά συνειδητοποιεί τα προβλήματά της, εξερχόμενη αργά αργά από την "αρχαϊκή" της περίοδο και προετοιμάζεται για την αστική επανάσταση που θα επιφέρει ο βενιζελισμός και οι εκπρόσωποί του. Έτσι, στις αρχές του καινούργιου αιώνα, πιστοποιείται μια έντονη κινητικότητα με την κυκλοφορία εντύπων και την άνθηση εκθεσιακών δραστηριοτ...

Από πού αρχίζει άραγε αυτή η περιπέτεια της εικόνας στον τόπο μας και μέχρι πού εξικνούνται τα όρια της εθνικής μας σχολής. Θα όριζα ως συμβολική αφετηρία την επαύριον της Αλώσεως, το ελληνικό Quattrocento, τη στιγμή δηλαδή που σημειώνεται η μετάβαση απ' τον ανώνυμο "δούλο Θεού" σε επώνυμο αστό, με επίγνωση της προσφοράς και του ταλέντου του. Τότε επίσης κωδικοποιείται μια νεοελληνική "κοινή" των μορφών, με στοιχεία από το διεθνές γοτθικό στιλ, την ιταλική Αναγέννηση και την ακαταμάχητη maniera bizantina, τότε ακμάζουν κέντρα όπως ο Χάνδακας, η Κέρκυρα, ο Άθως, η Λευκωσία,...

Από πού αρχίζει άραγε αυτή η περιπέτεια της εικόνας στον τόπο μας και μέχρι πού εξικνούνται τα όρια της εθνικής μας σχολής. Θα όριζα ως συμβολική αφετηρία την επαύριον της Αλώσεως, το ελληνικό Quattrocento, τη στιγμή δηλαδή που σημειώνεται η μετάβαση απ' τον ανώνυμο "δούλο Θεού" σε επώνυμο αστό, με επίγνωση της προσφοράς και του ταλέντου του. Τότε επίσης κωδικοποιείται μια νεοελληνική "κοινή" των μορφών, με στοιχεία από το διεθνές γοτθικό στιλ, την ιταλική Αναγέννηση και την ακαταμάχητη maniera bizantina, τότε ακμάζουν κέντρα όπως ο Χάνδακας, η Κέρκυρα, ο Άθως, η Λευκωσία,...