Τερζάκης Άγγελος
Terzákis Ángelos D.
Άγγελος Τερζάκης (1907-1978). Ο Άγγελος Τερζάκης γεννήθηκε στο Ναύπλιο, γιος του τότε δημάρχου της πόλης Δημητρίου Τερζάκη και της Αγγελικής το γένος Πανοπούλου. Το 1915 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Αθήνα, όπου ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του και γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου, της οποίας αναγορεύτηκε διδάκτωρ το 1927. Από το 1929 και για δυο χρόνια άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου. Το 1925 πρωτοεμφανίστηκε στο χώρο της λογοτεχνίας με τη δημοσίευση της συλλογής διηγημάτων του Ο ξεχασμένος. Το 1929 εξέδωσε την Φθινοπωρινή Συμφωνία. Ακολούθησε η έκδοση του μυθιστορήματός του Δεσμώτες, που μαζί με τον Πρίγκηπα του Θράσου Καστανάκη θεωρήθηκαν από την κριτική ως τα πρώτα πεζογραφήματα της γενιάς του ’30 και Η παρακμή των Σκληρών, που επαινέθηκε από τον Κωστή Παλαμά, ενώ με μεγάλη επιτυχία εκδόθηκε το 1937 Η μενεξεδένια πολιτεία. Το 1936 παντρεύτηκε τη Λουΐζα Βογάσαρη, με την οποία απέκτησε ένα γιο το Δημήτρη. Τον ίδιο χρόνο παραστάθηκε στο Εθνικό Θέατρο η βυζαντινή τραγωδία του Αυτοκράτωρ Μιχαήλ. Το 1937 ανέλαβε τη Γραμματεία του Εθνικού Θεάτρου, όπου κατέλαβε διαδοχικά διάφορες διοικητικές θέσεις, φθάνοντας ως εκείνη του υπηρεσιακού γενικού διευθυντή (με αίτησή του παρέμεινε ως το 1960 στη θέση του διευθυντή δραματολογίου, την οποία κατέλαβε το 1940). Από το 1940 και ως τη λήξη του πολέμου υπηρέτησε στο Αλβανικό Μέτωπο.Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Θεάτρου (1939), το Α’ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (1958 για τη Μυστική Ζωή), το Βραβείο Δοκιμίου των Δώδεκα (1964 για τον τόμο δοκιμίων Προσανατολισμός στον αιώνα), το Αριστείο Γραμμάτων της Ακαδημίας Αθηνών (1969, για το Μυστήριο του Ιάγου). Ταξίδεψε στη Ρουμανία (1958), τη Σοβιετική Ένωση (1959), τις Η.Π.Α. (1966, όπου έδωσε διαλέξεις στα Πανεπιστήμια Princeton και Tufts), την Ουγγαρία (1966), το Ρήνο (1974). Διετέλεσε μορφωτικός σύμβουλος του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών (1966) και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (εκλέχτηκε το 1974). Το λογοτεχνικό έργο του Άγγελου Τερζάκη κινείται στα πλαίσια του τραγικού που γεννάται από το αναπόφευκτο της καταστροφής στην οποία οδηγούνται οι ήρωές του. Επηρεασμένος από συγγραφείς όπως ο Κνουτ Χάμσουν, ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι αλλά και ο Δημοσθένης Βουτυράς, δημιούργησε πρόσωπα αδύναμα να αντιδράσουν στην μιζέρια της ζωής του, πρόσωπα που ασφυκτιούν στο οικογενειακό και το ευρύτερο κοινωνικό τους περιβάλλον και εκπροσωπούν το αίσθημα απογοήτευσης και παραίτησης του συγγραφέα. Την ελπίδα τοποθέτησε στο χώρο των ιδανικών που ξεπερνούν πολιτικές και άλλες κατηγοριοποιήσεις, καθώς και στο χώρο της μεταφυσικής αναζήτησης. Από τα έργα του σημειώνουμε ενδεικτικά την Πριγκηπέσσα Ιζαμπώ, τη Μυστική ζωή, τη Μενεξεδένια Πολιτεία, ενώ πρέπει επίσης να αναφερθεί το σημαντικό δοκιμιακό έργο του που άσκησε επίδραση τόσο στη λογοτεχνική όσο και στη θεατρική παραγωγή του. Θεατρικά του έργα παραστάθηκαν από το Εθνικό Θέατρο, τους θιάσους Αιμίλιου Βεάκη (1942), Κατσέλη - Γληνού - Παρασκευά (1949), Κατερίνας (1959), Δημήτρη Χορν (1962), το Πειραματικό Θέατρο της Μαριέτας Ριάλδη (1970), το Αμφιθέατρο του Σπύρου Ευαγγελάτου (1995), καθώς και από άλλους θιάσους της Ελλάδας και του εξωτερικού. Έργα του μεταφράστηκαν σε ξένες γλώσσες και ο ίδιος μετέφρασε έργα των Τζόζεφ Κόνραντ, Μπεν Τζόνσον, Ανρί Μπεργκσόν και Ευριπίδη. Διετέλεσε διευθυντής των βραχύβιων λογοτεχνικών περιοδικών Πνοή και Λόγος (1929) και του περιοδικού Εποχές (1963), και από το 1947 συνεργάστηκε σε τακτική βάση με την εφημερίδα Το Βήμα. Πέθανε στην Αθήνα. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Άγγελου Τερζάκη βλ. Ζήρας Αλεξ., «Τερζάκης Άγγελος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 9β. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988, Μπερλής Άρης, «Άγγελος Τερζάκης», Η μεσοπολεμική πεζογραφία· Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939) Η΄, σ.188-213. Αθήνα, Σοκόλης, 1993 Τερζάκης Άγγελος, «Βιογραφικόν Σημείωμα», Νέα Εστία 108, Χριστούγεννα 1980, αρ.1283, σ.2-4, Φαρμάκης Φρ., «Τερζάκης Άγγελος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 12. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. και «Χρονογραφία του Άγγελου Τερζάκη», Προσφορά στον Άγγελο Τερζάκη· Για τα εβδομηντάχρονά του, Τετράδια Ευθύνης 4, 12/1977, σ.101-103 (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
28 Οκτωβρίου 1940: 70 χρόνια μετά
Συλλογικό έργο
Η Καθημερινή (2010)
Περιλαμβάνονται τα κείμενα: Η σημασία του ΟΧΙ σήμερα - Σπύρος Ι. Ασδραχάς, "Το πνεύμα του πατριωτικού πολέμου" - Νίκος Κ. Αλιβιζάτος, "Στις παραποιήσεις, ας αντιτάσσουμε το δικό μας 'όχι'" - Κώστας Ιορδανίδης, "Η αντισυμβατικότητα του Μεταξά" - Νίκος Ε. Καραπιδάκης, "Για την 28η Οκτωβρίου. Σήμερα" - Βασίλης Καραποστόλης, "Εξιλέωση με ένα 'ΟΧΙ'" - Ηλίας Μαγκλίνης, "Οι λέξεις και οι νεκροί" - Παντελής Μπουκάλας, "Το έπος και οι ανορθογραφίες" - Νίκος Γ. Ξυδάκης, "Το αντιστασιακό πνεύμα τότε και τώρα" - Μαρίνα Πετράκη, "Το έπος του '40, εβδομήντα χρόνια μετά" - Ke...
La princesse Isabeau
Τερζάκης Άγγελος
Kauffmann (2000)
"Je vais vous raconter une tres ancienne chronique, les prodigieuses aventures du gentilhomme Nikiphoros Sgouros de Naulie: comment il quitta sa partie ou il etait persecute, comment il lutta sur terre et sur mer contre sa des temps tres lointains que je vais faire revivre, les voix qui les chantaient se sont trues, et les ossements des hommes qui les ont connus n'ont pas meme laisse de poussiere". [...]
Απρίλης
Τερζάκης Άγγελος
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (2000)
Στον "Απρίλη", ο αναγνώστης συναντά μερικές από τις ωραιότερες σελίδες του συγγραφέα της "Πριγκιπέσσας Ιζαμπώ" και του "Δίχως Θεό", αλλά και της "Ελληνικής εποποιίας 1940-41". Παιδικές αναμνήσεις από το Ναύπλιο -γενέτειρα του Τερζάκη- και εντυπώσεις από τον πόλεμο στην Αλβανία μας δίνουν σ' ένα βιβλίο ιδιαιτέρως αισθαντικό, για το οποίο έγραψαν οι κριτικές φωνές του τόπου: Υπάρχουν στον "Απρίλη" πολλά αποκαλυπτικά μέρη. Ο κ. Τερζάκης δεν παρασύρθηκε στο σφάλμα ξένων λογοτεχνών που στα "απομνημονεύματά" τους συμπεριέλαβαν το καθετί, ακόμα και το πιο αδιάφορο περιστατικό...
Αφιέρωμα στην τραγική μούσα
Τερζάκης Άγγελος
Εκδόσεις των Φίλων (1989)
Το βιβλίο τούτο, που μ' έχει απασχολήσει ως πρώτη ύλη όσο σχεδόν ένα έργο ζωής, ξεκίνησε χωρίς σχέδιο και χωρίς ξεκάθαρο στόχο. Χρόνια και χρόνια μελετώντας το θέατρο ή γράφοντας δραματικά έργα, όπως και στα μαθήματα μου Δραματολογίας στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, προπάντων όμως όταν τελείωνα την παράδοση κι έβγαινα από την τάξη τύχαινε να ρίξω στο χαρτί σημειώσεις. Κάποτε τις φύλαγα, άλλοτε τις έχανα. Περιττό να πω ότι οι χαμένες μου φαίνονται σήμερα οι πιο καλές -μόνο και μόνο γιατί είναι χαμένες. Πολλές φορές στο μεταξύ, είπα να συγκεντρώσω όσες απόμεναν, να τ...
Αφιέρωμα στην τραγική μούσα
Τερζάκης Άγγελος
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (2020)
Το 1970 εκδίδεται το δοκίμιο "Αφιέρωμα στην τραγική μούσα". Πρόκειται για ένα έργο που είχε απασχολήσει τον Τερζάκη "όσο σχεδόν ένα έργο ζωής", αλλά δεν θα ολοκληρωνόταν ποτέ αν δεν του το παράγγελνε ο Κώστας Ε. Τσιρόπουλος, πιέζοντάς τον να συγκεντρώσει το υλικό από τα μαθήματα δραματολογίας του στο Εθνικό Θέατρο. Πρόκειται για ένα βιβλίο-σταθμό για τις θεατρικές σπουδές στην Ελλάδα, δεδομένου ότι έως τότε ήταν λιγοστά τα κείμενα που ασχολούνταν συνολικά με την ουσία της έννοιας του τραγικού (τα κείμενα του Χουρμούζιου, ήδη από το 1936, ανήκουν στις λαμπρές εξαιρέσεις),...
Για μια δικαίωση του ανθρώπου
Τερζάκης Άγγελος
Εκδόσεις των Φίλων (1987)
Το γενεαλογικό μας δέντρο πλουτίζεται: Φαίνεται πως υπάρχουν νεώτερα για την καταγωγή μας. Στο συνέδριο πενήντα παλαιοντολόγων, το οργανωμένο από την Ουνέσκο, ο Δρ. Λούις Λήκυ από τη Ναϊρόμπι. εξέθεσε -διαβάζουμε- τη θεωρία του για την προέλευση του ανθρώπου. Η θεωρία αυτή προβάλλει δύο θέματα: τη σημασία ενός προγόνου μας αγνώστου πριν από το 1963: του "χόμο χαμπίλις" (homo habilis), που τον ανακάλυψε εκείνη τη χρονιά η οικογένεια Λήκυ -πατέρας, μητέρα, δύο γιοί, όλοι τους παλαιοντολόγοι- και το γνώρισμα που ξεχωρίζει, κατά τον δόκτορα Λήκυ, τον άνθρωπο μέσα στο ζωικό βασί...
Δίχως Θεό
Τερζάκης Άγγελος
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (1999)
Το "Δίχως Θεό" του Άγγελου Tερζάκη, που η κριτική το χαρακτήρισε από τα λαμπρότερα δείγματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας (Α. Καραντώνης), όχι απλώς έργο αλλά μαρτυρία (Γ. Χατζίνης), αφηγείται την ιστορία ενός ανθρώπου σκεπτόμενου, επαναστάτη κάποτε, που επιφορτίζεται με την ανατροφή δυό ορφανών ανιψιών του. Ο Παραδείσης θα αγωνιστεί να τα μεγαλώσει με τις πλατιές αντιλήψεις του, που δεν χωρούν σε δογματισμούς. Τα δυό παιδιά θ' ακολουθήσουν δρόμο περίεργο, αυτόν που ονομάζαμε άλλοτε κακό. Το πολυδιαβασμένο αυτό μυθιστόρημα, που ζωντανεύει τη μεσοπολεμική Αθήνα και τον κόσμο...
Εισαγωγή στην πεζογραφία του Παπαδιαμάντη
Συλλογικό έργο
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2005)
"O Παπαδιαμάντης είναι ο πιο μεγάλος πεζογράφος της νέας ελληνικής λογοτεχνίας", έγραφε το 1943 ο Σεφέρης· για να τον συγκαταλέξει λίγα χρόνια αργότερα (1952) ανάμεσα στους μεγάλους Έλληνες ποιητές. Αυτός ο διπλός χαρακτηρισμός είναι ενδεικτικός της παπαδιαμαντικής γραφής. Έργο ποιητικό που τυχαίνει να είναι γραμμένο σε πρόζα, ή πεζογραφικό ποιητικής υφής, το έργο του Σκιαθίτη συγγραφέα αποτέλεσε πρόκληση και γόνιμο πεδίο άσκησης για την κριτική. Γι' αυτό και μια ουσιώδης επιλογή κειμένων για το έργο αυτό ήταν απαραίτητη. Η παρούσα ανθολογία περιλαμβάνει 45 κείμενα (σε ακέ...
Ελληνική εποποία 1940-1941
Τερζάκης Άγγελος
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2009)
Στο βιβλίο "Ελληνική εποποιία 1940-1941" ο Άγγελος Τερζάκης προσωπικές εμπειρίες εξιστορεί, συναισθηματικές αντιδράσεις ζωντανές ακόμη στη μνήμη του από το Έπος της Αλβανίας -το βιβλίο γράφεται μόλις είκοσι χρόνια αργότερα- προβάλει παραστατικά, με κάποια υπερβολική ίσως ρομαντική αύρα και βλέμμα νοσταλγικό. Στάθης Ευασταθιάδης
Ελληνική εποποιία 1940-1941
Τερζάκης Άγγελος
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (1999)
Το βιβλίο αυτό εδώ προβάλλει αξιώσεις στην αυστηρότερη ιστορική αλήθεια, όχι όμως και στην ιστορική πληρότητα. Δεν είναι σύνθεση επιστημονική. Γραμμένο εξ άλλου από άνθρωπο που είχε την τύχη ν' αναπνεύσει τον τραγικό αέρα του μετώπου, αποκρούει με περιφρόνηση κάθε βέβηλη φαντασία, κάθε αδιάκριτη ανάμιξη του μυθιστορηματικού. Η εκστρατεία του 1940-41 είναι από μόνη της πολύ πλούσια σε περιεχόμενο για να χρειάζεται τη συμπλήρωση της σκηνοθεσίας. Ωστόσο αυτή η εκστρατεία, που όλοι τη λένε το "Έπος", έχει τούτο το παράδοξο: πως είναι ένα έπος άγνωστο. Θέλω να πω άγνωστο στις ζε...
Ένας μεταβαλλόμενος κόσμος
Τερζάκης Άγγελος
Εκδόσεις των Φίλων (1990)
Τα κείμενα του τόμου αυτού δημοσιεύθηκαν το έτος 1968 στην εφημερίδα "Το Βήμα", δύο την εβδομάδα συνήθως, με την υπογραφή "Ερανιστής" που είχε υιοθετήσει ο Άγγελος Τερζάκης, για ένα διάστημα της περιόδου της δικτατορίας. Χωρίστηκαν και πάλι, σύμφωνα με τη δομή που ο ίδιος είχε επιλέξει στους πρώτους τόμους των "Δοκιμίων" του σε τρείς ενότητες θεμάτων: Της εποχής, του ελληνισμού, του θεάτρου -αφού στην περίοδο αυτή τα θέματα της τέχνης τα χειρίστηκε σε άμεση αναφορά προς την εποχή μας. Τον τίτλο του τόμου αυτού, καθώς και των δύο προγενεστέρων ("Οδοιπόροι μιας εποχής", "...
Η 28η Οκτωβρίου 1940
Συλλογικό έργο
Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη (1978)
Με τον προεδρικό μου λόγο της 13ης Ιανουαρίου 1977 έκαμα έναν απολογισμό, που ήταν καρπός επίπονης έρευνας στους πενήντα πολυσέλιδους τόμους των Πρακτικών της Ακαδημίας Αθηνών. Ο απολογισμός προσπάθησε να δείξει ποια ήταν η προσφορά των λογοτεχνών Ακαδημαϊκών στα πρώτα πενήντα χρόνια της Ακαδημίας, αλλά και πόσο άγνωστη έμεινε η προσφορά αυτή, σκορπισμένη στους τόμους των Πρακτικών της. Κ' επρόσθετα ότι τα κείμενα αυτά αποτελούν μια πολύ σημαντική κριτική σελίδα της Ελληνικής Γραμματείας και ότι θα είναι μια ζωηρότατη έκπληξη για τους νέους μας, όταν τα γνωρίσουν και με προ...
Η κριτική για τον Πέτρο Χάρη
Συλλογικό έργο
Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη (2009)
Όσο κι αν ψάξει κανείς είναι μάλλον αδύνατον ν' ανακαλύψει πότε δημοσιεύεται για πρώτη φορά κείμενο του Πέτρου Χάρη. Και αν, επιπλέον, το κείμενο αυτό είναι σχόλιο, μελέτημα, κριτική, δοκίμιο ή διήγημα. Αν υπάρχει ακόμα έστω κι ένα κείμενό του δημοσιευμένο με το πραγματικό του όνομα που ήταν Γιάννης Μαρμαριάδης. [...] Όπως γίνεται αντιληπτό και από την μακριά σειρά των κριτικών κειμένων που ακολουθούν, για τα βιβλία του Πέτρου Χάρη, ο ίδιος παρά το αίσθημα νοικοκυρωσύνης και τάξεως που απέπνεε, υπήρξε ένας δημιουργός συχνά απρόβλεπτος στον νεωτερισμό και την ριζοσπαστικότη...
Η μενεξεδένια πολιτεία
Τερζάκης Άγγελος
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2011)
"Ο κ. Άγγελος Τερζάκης, γνωστός λογοτέχνης της νεωτέρας γενεάς, εξέδωκε το μυθιστόρημα "Η Μενεξεδένια Πολιτεία" [...]. Συμβολικός ο τίτ-λος [...]. 0 Γιάννης Μαρούκης, ένας νέος δικηγόρος, έπειτα από πολλές ψυχικές δοκιμασίες, ηθικός πέρα ως πέρα, ιδεολόγος και άνδρας, με την ευρύτερη σημασία, κοιτάζει την Αθήνα "που ποτέ του δεν την είχε φαντασθεί τόσο πλατιά, τόσο μεγάλη". Και ονειροπολεί, και φιλοσοφεί δίπλα στην αγαπημένη του Σοφία, και "μ' ένα γνέψιμο σιωπηλό υψώνει το δάχτυλο και δείχνοντας αντίκρυ: Ή μενεξεδένια πολιτεία', λέει σιγανά, και στα χείλη του τρεμοπαίζει έν...
Η νεοελληνική κριτική για τον Παντελή Πρεβελάκη
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (1979)
Συγκροτώντας με τα "Τετράδιά" της η "Ευθύνη" την πινακοθήκη των εξαιρετικών μορφών του Νέου Ελληνισμού, θεώρησε καθήκον της να σταθεί και να γιορτάσει πνευματικά τα εβδομηντάχρονα του Παντελή Πρεβελάκη. Γιατί το έργο του υψώνεται σοβαρό και στέρεο, με ιερή προαίρεση αθανασίας, δίδαγμα και μάθημα των Ελλήνων. Στο έργο αυτό έχει εκφραστεί με αξιοζήλευτη γλώσσα η δραματική συνείδηση του Ελληνισμού και η τραγικότητα των καιρών μας, κι αποτελεί αναπαλλοτρίωτη κατάθεση του Έθνους, τιμή του λαού και καύχηση. Το "Τετράδιο" έπρεπε κανονικά να συγκροτήσουν μελετήματα γραμμένα για...