Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ύστερα από δύο μέρες που πέρασε μόνη στην Ελβετία και ενώ πρέπει να επιστρέψει στο Παρίσι, η Ανιές, η ηρωίδα της "Αθανασίας", αργοπορεί για λίγες ακόμα ώρες μέσα στα βουνά, απολαμβάνοντας την ομορφιά και τη γαλήνη τους. Το ίδιο βράδυ θα σκοτωθεί σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Παίρνοντας για πρότυπο το τελευταίο απόγευμα της ζωής της Ανιές, το βιβλίο αυτό προτείνει μια καινούργια ανάγνωση των μυθιστορημάτων του Μίλαν Κούντερα στο σύνολό τους, από "Το αστείο" ώς την "Άγνοια". Εξηγεί τη θέση τους μέσα στην ιστορία του νεότερου μυθιστορήματος, εξετάζει τον πλούτο των θεμάτων...

Το μικρό τούτο βιβλίο περιέχει το κείμενο μιας ομιλίας που έγινε στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο της Θεσσαλονίκης, στις 4 Νοεμβρίου 1986, και - με σημαντικές τροποποιήσεις - στο Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, στις 22 Μαρτίου 1989, με τίτλο "Ο νεοελληνικός κόσμος και το πρόβλημα της παράδοσης. Σκέψεις με αφορμή τον Καραγκιόζη". (Δημοσιεύεται εδώ η τελική μορφή, με μερικές προσθήκες και σημειώσεις). Όπως το υποδήλωνε και ο υπότιτλος, θέλησα να αντλήσω ορισμένα διδάγματα από παλαιότερη εργασία μου, που είχε ως αφετηρία - ή αφορμή - τον Καραγκιόζη, και της οποίας το κύριο νόημα βρίσκ...

Η έκθεση αυτή αφορά σε ένα σημαντικό αριθμό νέων Ελλήνων καλλιτεχνών, η δουλειά των οποίων, για πολλούς μοιράζεται θεματικές, στοιχεία, τεχνοτροπίες και μορφές με την αισθητική του goth, με το μπαρόκ, με το ρομαντισμό, με τον εξπρεσιονισμό και με το γκροτέσκο. [...] Έχω την εντύπωση, ότι στο έργο των εν λόγω καλλιτεχνών, πέρα από τον ομολογούμενο θαυμασμό για τις παραπάνω αναφορές, διακρίνουμε ταυτόχρονα και μία κριτική στάση που θέλει να αντιστρέψει "τα χιμαιρικά τους αδιέξοδα": την λατρεία της απώλειας, το ναρκισσισμό, την εξιδανίκευση του υποκειμένου, την εσωτερικότητα,...

Ένας συγγραφέας παρατηρεί το θέαμα του κόσμου. Βρισκόμαστε στα χρόνια της ευημερίας. Όμως εκείνος βλέπει τη φύση να ρημάζει, τον άνθρωπο να αποξενώνεται από τον άλλον άνθρωπο, το κυνήγι του χρήματος να διαβρώνει το νόημα της κοινής ζωής, έχοντας καταντήσει αυτοσκοπός. Και αποζητά τόν διάλογο μ' εσένα, αναγνώστη: αυτόν ξεκινά το βιβλίο που κρατάς. Τα χρόνια περνούν και μια πρωτόγνωρη οικονομική κρίση τσακίζει την Ελλάδα, ενώ εκείνος γράφει ακόμα το βιβλίο του. Άραγε όσα συλλογιόταν έχουν γίνει ανεπίκαιρα; Η πιό επίκαιρα από ποτέ; Μήπως, για να καταλάβουμε τί μας συμβαίνει...

Ένας συγγραφέας παρατηρεί το θέαμα του κόσμου. Βρισκόμαστε στα χρόνια της ευημερίας. Όμως εκείνος βλέπει τη φύση να ρημάζει, τον άνθρωπο να αποξενώνεται από τον άλλον άνθρωπο, το κυνήγι του χρήματος να διαβρώνει το νόημα της κοινής ζωής, έχοντας καταντήσει αυτοσκοπός. Και αποζητά τόν διάλογο μ' εσένα, αναγνώστη: αυτόν ξεκινά το βιβλίο που κρατάς. Τα χρόνια περνούν και μια πρωτόγνωρη οικονομική κρίση τσακίζει την Ελλάδα, ενώ εκείνος γράφει ακόμα το βιβλίο του. Άραγε όσα συλλογιόταν έχουν γίνει ανεπίκαιρα; Η πιό επίκαιρα από ποτέ; Μήπως, για να καταλάβουμε τί μας συμβαίνει...

Όπου το ημερολόγιο που καταγράφει την ιστορία ενός έργου, από την ακαριαία του σύλληψη ως την ολοκλήρωσή του, μετά είκοσι έτη, γίνεται μυθιστόρημα με ήρωα το έργο -το κρυφό πρόσωπο του δημιουργού του- και, πίσω από εκείνο, την καλλιτεχνική δημιουργία. Όπου αυτή η δημιουργία διασώζει και συνάμα καταργεί το πέρασμα του χρόνου, αποκαλύπτοντας το απέραντο παρελθόν και το απέραντο μέλλον που φωλιάζουν σε κάθε μας εφήμερη στιγμή. Και όπου το έργο φωτίζει έτσι το δράμα και την ομορφιά της ύπαρξης στον κόσμο -τον κοινό μας κόσμο- μιλώντας για σένα, αναγνώστη, και καλώντας σε...

Πάνω στα ερείπια των αυτοκρατοριών αναδείχτηκαν έθνη. Είναι μια εκδίκηση του έθνους για τις μορφές καταπίεσης που έτειναν στην καθυπόταξή του και για τις αυταπάτες που προανάγγελναν την εξαφάνισή του. Κατ' αρχήν, αυτή η εκδίκηση είναι καθ' όλα νόμιμη. Όμως διαπιστώνουμε ότι η εθνική χειραφέτηση συνοδεύτηκε από έναν εθνικισμό που αγγίζει τα όρια του παροξυσμού και καθιστά ενίοτε τη συγκατοίκηση με τους γείτονες πολύ δυσκολότερη από ό,τι στην εποχή των αυτοκρατοριών. Αυτό το εθνικιστικό αίσθημα μπορεί τότε κάλλιστα να απεμπολήσει την προοδευτική διάσταση της χειραφέτησης που...

Τώρα λοιπόν το έχεις καταλάβει: μόνο αν κάνεις τη ζωή σου μυθιστόρημα, ανιστορώντας όσα έζησες και προσπαθώντας να τα δεις από νέες οπτικές γωνίες -κοιτάζοντας τον άλλο σαν να ήτανε ο εαυτός σου και τον εαυτό σου σαν να ήταν άλλος, κοιτάζοντας το παρελθόν σου σαν να ήτανε παρόν και το παρόν σου σαν να ήταν ακόμα για σένα μέλλον-, μόνο με αυτά και μ' άλλα τέτοια "ψέματα" ανακαλύπτεις κάποτε τη σκληρή αλήθεια της ζωής σου. Ναι είναι παράξενο, μα τώρα πια το ξέρεις: μόνο αν δεις τη ζωή σαν μυθιστόρημα, αγγίζεις τον κρυφό πυρήνα της ζωής.

Το δοκίμιο αυτό προσπαθεί να φωτίσει την καλλιτεχνική δημιουργία, στον λαϊκό πολιτισμό, μελετώντας το παράδειγμα του ελληνικού Καραγκιόζη: τη διαδικασία με την οποία τα λαϊκά στρώματα του τόπου μας μετάγγισαν σ' αυτή την "ξενόφερτη" προφορική παράδοση τις δικές τους εμπειρίες και διαμόρφωσαν, σε μιαν ορισμένη ιστορική περίοδο, το δικό τους ομαδικό έργο. Αυτός είναι ο πυρήνας της εργασίας μου: ο αναγκαίος διαλεκτικός δεσμός ανάμεσα στον παραδοσιακό (προφορικό) χαρακτήρα ενός δεδομένου είδους και στον "λαϊκό" (ομαδικό) χαρακτήρα της αναδημιουργίας του. Προβληματική, θαρρώ, κα...

Το συλλογικό αυτό σύγγραμμα (22 κεφάλαια) αναπτύσσει μία προβληματική αναφορικά με τις προοπτικές και τα όρια της διαλογικότητας στο έργο του Μιχαήλ Μπαχτίν, καθώς και τις εφαρμογές της διαλογικότητας στην ψυχολογία, την εκπαίδευση, την ψυχοθεραπεία, την τέχνη και τον πολιτισμό. Παρουσιάζεται ένα ευρύ φάσμα από την σύγχρονη προβληματική και τα πρόσφατα ερευνητικά πορίσματα που αφορούν: (i) τη φύση της διαλογικότητας και τις διάφορες εκφάνσεις ή έννοιες που προσλαμβάνει στο έργο του Μιχαήλ Μπαχτίν· (ii) το εύρος, την οικουμενικότητα και τις δυνατότητες εφαρμογής της σκέψης...

Έναν διάλογο με το πρόσφατο δοκίμιο του Λάκη Προγκίδη "Υπό τήν παπαδιαμαντικήν δρυν" ανοίγει εδώ ο Γιάννης Κιουρτσάκης, πιστεύοντας ότι, πέρα από τις όποιες αντιρρήσεις, μας κάνει να δούμε με νέο βλέμμα και τον Παπαδιαμάντη και την Ελλάδα και τον σημερινό μας κόσμο. Δείχνοντας πως το μυθιστόρημα -τέχνη γεννημένη στην ατομοκεντρική Δύση των Νέων Χρόνων- αντιπαραθέτει το μυστήριο του συγκεκριμένου ατόμου στη χρησιμοθηρική αφαίρεση ενός Ανθρώπου αφέντη και καταναλωτή της φύσης, ο Προγκίδης αγγίζει τη ρίζα της ύβρεως που ρημάζει σήμερα τον πλανήτη. Θεωρώντας, εξάλλου, ότι...

Το βιβλίο αυτό, καρπός της συνάντησης του συγγραφέα Γιάννη Κιουρτσάκη με τον κινηματογραφιστή Λάκη Παπαστάθη, είναι μια δοκιμή διαλόγου της λογοτεχνίας με τον κινηματογράφο: μια κριτική εξερεύνηση όπου ο συγγραφέας, επιχειρώντας να φωτίσει το έργο του σκηνοθέτη με την προσωπική ανάγνωση των δυο πρώτων μεγάλου μήκους ταινιών του, αντλεί από αυτές την έμπνευση για να εμβαθύνει το δικό του έργο.

Ανεξάρτητα από τη μορφή που αποκτά, ο τοπικός πολιτισμός επανέρχεται στις μέρες μας ως αναβίωση ή συνεχίζει ως επιβίωση. Σ' όλες τις περιπτώσεις ανταποκρίνεται στις ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου να εγκαθιδρύσει μορφές επικοινωνίας με το παρελθόν, να έχει σημεία αναφοράς σ' έναν κόσμο που παγκοσμιοποιείται. Τα άρθρα που εμπεριέχονται στον τόμο καταθέτουν την αντιφατικότητα, αλλά και την πολυπλοκότητα της οικονομίας, της κοινωνίας και του πολιτισμού της Κρήτης, όπου συνυπάρχει το παρελθόν με το παρόν.

Δυσμορφία, αθυροστομία, πείνα, ξυλοδαρμοί, "θάνατοι" και "νεκραναστάσεις", "τρέλα", καλαμπούρια "χωρίς νόημα": τα στοιχεία αυτά δεν επανέρχονται κατά τύχη στη λαϊκή κωμωδία όλων των τόπων και των εποχών· συγκροτούν ένα σύστημα, μια συμβολική γλώσσα, η οποία ριζώνει στη λαϊκή γιορτή -στον τύπο λαϊκής γιορτής που ονομάζουμε σήμερα "καρναβάλι" και όπου φωλιάζει το γενεσιουργό κύτταρο του παραδοσιακού γελωτοποιού. Αυτήν τη γλώσσα εξερευνά εδώ ο Γιάννης Κιουρτσάκης. Ξεκινώντας από τη θεωρία του Ρώσου στοχαστή Μπαχτίν για το λαϊκό γέλιο στον Μεσαίωνα, επιχειρεί ένα μακρύ ταξίδι...

Το 2021 συμπληρώνονται διακόσια χρόνια από την έναρξη, όπως έχει οριοθετηθεί, του ελληνικού αγώνα για εθνική ανεξαρτησία. Η Ελληνική Επανάσταση υπήρξε γεγονός με διεθνείς διαστάσεις: οργανώθηκε στην Οδησσό και άλλα κέντρα της ελληνικής διασποράς, εμπνεύστηκε από προηγούμενες επαναστάσεις και παρακίνησε επόμενες, προκάλεσε κύματα φιλελληνισμού, αλλά και ελληνοφοβίας, όπως προσθέτω, συνδύασε ετερόχθονες και αυτόχθονες. Παράλληλα, η λογοτεχνία αποτελεί διαδικασία που συνδυάζει τη δημιουργική εσωστρέφεια της γλώσσας, στην οποία γράφεται, με τη δημιουργική εξωστρέφεια της μετάφρ...

Αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι, Αν η Ελλάδα τους τελευταίους μήνες μοιάζει με φωτογραφία όπου οι γραμμές των προσώπων και των πραγμάτων είναι συγκεχυμένες, αυτό δε σημαίνει ότι έχει εκλείψει από όλους μας ο πόθος της διαύγειας. Η ανάγκη της ανασύνθεσης και της ανασύνταξης απέναντι στις κυρίαρχες για την ώρα λογικές οι οποίες επιβάλλουν τις προσωπικές φιλοδοξίες των πολιτικών ηγετών πάνω στις ευτελισμένες συλλογικότητές μας. Πάνω στην ταπεινωμένη αλλά τη μόνη ζωντανή άλλη Ελλάδα, η Δική μας Ελλάδα, η οποία ασφαλώς και δεν εμφανίζεται πουθενά σ' αυτή τη θολή και εσκε...