Κατσαρός Βασίλης
Βυζαντινολόγος - Γεννήθηκε στο Μεσολόγγι το 1947 Ο Βασίλης Κατσαρός είναι Καθηγητής της Μεσαιωνικής Ελληνικής (Βυζαντινής) Φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή. Σπούδασε Θεολογία στη Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ., Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Ιστορία, Αρχαιολογία και Τέχνη στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ., απ' όπου και πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα. Δίδαξε ως Επισκέπτης Καθηγητής στα Πανεπιστήμια Σόφιας και Κύπρου, καθώς και σε μεταπτυχιακά προγράμματα Σχολών του Α.Π.Θ. και των Πανεπιστημίων Ιωαννίνων και Αθηνών. Συνεργάστηκε επίσης με το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Το συγγραφικό του έργο (6 βιβλία και πάνω από 100 άρθρα) καλύπτει θέματα Φιλολογίας, Ιστορίας, Αρχαιολογίας, Τέχνης και Πολιτισμού του Βυζαντίου. Έλαβε ενεργό μέρος σε 65 επιστημονικά συνέδρια και συμπόσια. Από το 1987 συμμετέχει στο Πρόγραμμα Επιστημονικής Συνεργασίας Α.Π.Θ. και Πανεπιστημίου Σόφιας (ειδική σειρά εκδόσεων του Α.Π.Θ). Συμμετέχει επίσης σε ειδικά προγράμματα διεπιστημονικής συνεργασίας για την έκδοση Βυζαντινών Κυπριακών Κειμένων και στο εκδοτικό πρόγραμμα "Corpus Fontium Historiae Byzantinae" της Διεθνούς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών. Είναι συνεκδότης του επιστημονικού περιοδικού "Ιστορικογεωγραφικά", μέλος της κριτικής Επιτροπής του "Περί Θράκης" (επιστημονικό περιοδικό του Πολιτιστικού Αναπτυξιακού Κέντρου Θράκης) και Διευθυντής της σειράς "Βυζαντινοί Συγγραφείς" των εκδόσεων "Ζήτρος". Είναι μέλος του "International Scholarly Council" του "Ivan Dujcev Center for Slavobyzantine Studies", μέλος των Επιστημονικών Επιτροπών του Κέντρου Πολιτιστικών Μελετών "Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος" της Πολιτιστικής Εταιρείας Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος και της Εταιρείας Μελέτης και Έρευνας της Ιστορίας των Σερρών, τακτικό μέλος του Αρχαιολογικού Συμβουλίου Δυτικής Μακεδονίας, επιστημονικός σύμβουλος και συνεργάτης του Κέντρου Λόγου και Τέχνης "Διέξοδος" και Πρόεδρος του Δ.Σ. του "Ιδρύματος Γ. και Κ. Γρηγοριάδη". Διετέλεσε μέλος και Πρόεδρος του Δ.Σ. του Λαογραφικού και Εθνολογικού Μουσείου Μακεδονίας και Θράκης, Διευθυντής του Τμήματος Βυζαντινής Φιλολογίας του Κ.Β.Ε., μέλος των Δ.Σ. της "Εταιρείας Βυζαντινών Ερευνών" και της "Ελληνικής Παλαιογραφικής Εταιρείας". Διετέλεσε διευθυντής του τομέα μεσαιωνικών και νεοελληνικών σπουδών και εξελέγη για δεύτερη φορά πρόεδρος του τμήματος Φιλολογίας του Α.Π.Θ.
Αντίφωνον
Πουρναράς Π. Σ. (1994)
Τα χειρόγραφα των Μονών Τιμίου Προδρόμου Σερρών και Παναγίας Αχειροποιήτου Παγγαίου
Κατσαρός Βασίλης
Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών (1995)
Τιμαρίων ή Περί των κατ' αυτόν παθημάτων
Ζήτρος (2002)
Βυζαντινό λεξικό Σουΐδα
Θύραθεν (2002)
Η αρχαιότερη "εν ζωή" εγκυκλοπαιδεία, ηλικίας άνω των χιλίων ετών, φτιαγμένη από αρχαία όσο και από μεσαιωνικά υλικά, μία από τις πολυτιμότερες πηγές για τους αρχαιογνώστες, ιστορικούς ερευνητές, φιλολόγους, γλωσσομαθείς και αρχαιοδίφες. Μεγάλη σε έκταση, με δομή πολυσυλλεκτική, αποτέλεσε ένα μεγαλόπνοο έργο που φιλοδοξούσε να περιλάβει "πάντας τους αιώνας και πάντα τα γένη της φιλολογίας" -ένα σωστό χρυσωρυχείο. Ο συντάκτης της, άπληστος εραστής -και ερανιστής- της μέχρι τούδε γραμματείας, χωρίς να κάνει καμία διάκριση ανάμεσα στην αρχαία και στη μεσαιωνική ελληνική γλώσσ...
Βίος Αγίου Πορφυρίου επισκόπου Γάζης
Μάρκος Διάκονος
Ζήτρος (2003)
Ο Βίος του Θεσσαλονικέως Πορφυρίου, που γράφτηκε από τον μαθητή του Μάρκο, το διάκονο και καλλιγράφο, είναι ένα κείμενο ολοζώντανο, της νέας θρησκείας του Χριστιανισμού, σε μία απόμακρη γωνία της βυζαντινής αυτοκρατορίας, την Γάζα Παλαιστίνης. Ο νεαρός Πορφύριος (378-420), καταγόμενος από πλούσια αριστοκρατική γενιά της Θεσσαλονίκης, φεύγει στην Αίγυπτο όπου ασπάζεται το μοναχικό βίο στην περίφημη Σκήτη, κατόπιν στις όχθες του Ιορδάνη και τελικά στα Ιεροσόλυμα όπου χειροτονείται ιερέας και στην συνέχεια επίσκοπος Γάζης. Μέσα σε αυτό το γενικό πλαίσιο παρελαύνουν σπουδαί...
Χρονική συγγραφή
Ακροπολίτης Γεώργιος
Ζήτρος (2004)
Η βυζαντική ιστοριογραφία, που εμφανίζεται στη σειρά "Βυζαντινοί Συγγραφείς" με το έργο του Γεωργίου Ακροπολίτη, γνωρίζει τα τελευταία χρόνια μια ιδιαίτερη λάμψη στους κύκλους των μορφωμένων νεοελλήνων, από τη χρονική στιγμή μάλιστα που άρχισε να μεταβάλλεται η αρνητική αντίληψη για το Βυζάντιο, τόσο στον ιδεολογικό κόσμο της Ευρωπαϊκής διανόησης, όσο και στη ζύμωση των ιδεών του νεοελληνικού μας πολιτισμού. [...] (από τον πρόλογο του Βασίλη Κατσαρού)
Άγιος Δημήτριος
Νεόφυτος ο Έγκλειστος
Ζήτρος (2004)
[...] Από το σύνολο της ρητορικής παραγωγής των εγκωμιαστικών λόγων στον Άγιο Δημήτριο επιλέξαμε τα κείμενα πέντε επιφανών λογίων εγκωμιαστών, του Συμεώνος μοναχού και φιλοσόφου (11ος αι.), του Νεοφύτου Εγκλείστου (12ος αι.) και των Νικηφόρου Γρηγορά, Γρηγορίου Παλαμά και Κωνσταντίνου Αρμενοπούλου (14ος αι.), γιατί ο διαθέσιμος χώρος ενός τόμου δεν επιτρέπει να περιληφθούν περισσότεροι λόγιοι εγκωμιαστές. Από το σύνολο της πλούσιας εγκωμιαστικής έκφρασης των βυζαντινών λογίων ο γνωστός συνεργάτης της σειράς Πέτρος Βλαχάκος αξιοποιεί το δείγμα που κατατίθεται σ' αυτόν τον τό...
Λόγοι χριστιανών κατά εθνικών
Αθανάσιος Αλεξανδρείας
Ζήτρος (2004)
Η μετάβαση από τις αρχαίες λατρείες στον Χριστιανισμό κράτησε, όπως και κάθε εποχή κοινωνικών και πολιτιστικών αλλαγών, για ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, τα όρια του οποίου είναι δύσκολο να προσδιοριστούν με ακρίβεια. Με σιγουριά πάντως μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για μια διαδικασία η οποία διήρκεσε τουλάχιστον τέσσερις αιώνες. Για το λόγο αυτό η συνάντηση ή η σύγκρουση των δύο αυτών πνευματικών κόσμων, εξαρτάται από τη σκοπιά που θέλει να προσεγγίσει κανείς το συγκεκριμένο θέμα, είναι ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο και διφορούμενο ζήτημα. Εκείνο όμως το γεγονός που δεν...
Νόμων συγγραφή
Γεμιστός Γεώργιος (Πλήθων)
Ζήτρος (2005)
[...] Ο Πλήθων είναι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες και ταυτόχρονα ελκυστικές μορφές της πρώιμης Αναγέννησης. Εκπροσωπεί τις αναγεννησιακές τάσεις της περιόδου των Παλαιολόγων και την επιρροή τους στην μεγάλη Αναγέννηση στην Ιταλία, ανανεώνει και μετοχετεύει τις φιλοσοφικές σκέψεις του (Νέο-) Πλατωνισμού σε ένα δικό του σύστημα, και από την άλλη μεριά είναι ένας πρόδρομος της νεοελληνικής πολιτικής και πολιτισμικής συνείδησης. Γι' αυτό μπορούμε να τον ονομάσουμε (παραφράζοντας μια έκφραση του Woodhouse) τον τελευταίο των αρχαίων και τον πρώτο των νέων Ελλήνων. Στη «Νόμων Σ...
Πραγματεία για την ανθρώπινη φύση
Νεμέσιος Επίσκοπος Εμέσης
Ζήτρος (2006)
Τι είναι ο άνθρωπος και ποια είναι η θέση του στον κόσμο; Στο ερώτημα αυτό προσπαθεί να απαντήσει ο Νεμέσιος Εμέσης. Το κείμενο αποτελεί την πρώτη συστηματική προσπάθεια μιας φιλοσοφικής ανθρωπολογίας, δεδομένου ότι προβληματικοποιεί την ανθρώπινη ύπαρξη και θέτει τον άνθρωπο ως πρόβλημα για τον ίδιο τον εαυτό του. Ο Νεμέσιος θέτει το πρόβλημα της ανθρώπινης ουσίας και της σχέσης της με τον υπόλοιπο κόσμο. Κατορθώνει μια κατηγοριοποίηση του ψυχοφυσικού είναι, τοποθετώντας τον άνθρωπο στην κορυφή της αλυσίδας των όντων. Ο Νεμέσιος επισημαίνει την ανωτερότητα του ανθρώπο...
Περί ψυχής
Στηθάτος Νικήτας
Ζήτρος (2006)
[...] Η πραγματεία "Περί Ψυχής"του Νικήτα Στηθάτου αποτελεί ένα έργο-κλειδί για την κατανόηση του υλικού ενός θεματολογίου που απασχολούσε ιδιαίτερα τη βυζαντινή διανόηση, όπως η δημιουργία των αγγέλων, του ορατού κόσμου και των ανθρώπων, η ουσία της ψυχής και η κατάσταση της μετά τον θάνατο του σώματος. Με γνώση των Γραφών και της προγενέστερης θεολογικής γραμματείας ο Νικήτας Στηθάτος προσδιορίζει την άυλη φύση των αγγέλων ως προς τους ανθρώπους και την υλική τους ως προς τον Θεό, το περιγραπτό, το αόρατο, το νοερό και αθάνατο κλπ., ιδιότητες που εδόθησαν προς αυτούς κατά...
Επιστολή προς Παύλον Ασάνην
Γρηγόριος ο Παλαμάς Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης
Ζήτρος (2007)
Η επιστολή του Γρηγορίου Παλαμά προς Παύλον Ασάνην αποτυπώνει με ευσύνοπτο τρόπο τα κύρια σημεία της θεολογικής διαμάχης ανάμεσα στους ησυχαστές και στους αντι-ησυχαστές, η οποία απασχόλησε το Βυζάντιο κυρίως κατά τον 14ο αιώνα. Το κεντρικό ωστόσο θέμα της αναφέρεται στην οντολογική υφή του θείου φωτός κατά την Μεταμόρφωση του Χριστού, ενός επεισοδίου της θείας υπερφυσικής Αποκαλύψεως. Ο Γρηγόριος Παλαμάς υποστηρίζει ότι το φως που έλαμψε ήταν άκτιστο και το ενέταξε στο πλαίσιο των άκτιστων θείων ενεργειών. Παράλληλα, εξέτασε και τις σωτηριολογικές για τον άνθρωπο λειτουργί...
Πρακτικά του S' Διεθνούς Συμποσίου Ελληνικής Παλαιογραφίας
Συλλογικό έργο
Ελληνική Εταιρεία Βιβλιοδεσίας (2008)
Στα πρακτικά των συμποσίων της ελληνικής παλαιογραφίας (Α΄Συμπόσιο Παρίσι 1974, Β΄Βερολίνο και Wolfenbuttel 1983, Γ΄Erice 1988, Δ΄Οξφόρδη 1993 -δυστυχώς χωρίς Πρακτικά- Ε΄Cremona 1998, S' Δράμα 2003) έχει καταγραφεί και αποθησαυρισθεί το μεγαλύτερο μέρος από την παραγωγή που έχει συντελεστεί τα τελευταία τριάντα πέντε χρόνια στο χώρο της Ελληνικής Παλαιογραφίας και της Ελληνικής Κωδικολογίας. Ειδικότερα στους προλόγους και τα συμπεράσματα -μονοδιάστατα στην αρχή, πιο σύνθετα στη συνέχεια- παρακολουθεί κανείς την πρόοδο στην έρευνα των επιστημών αυτών, το στίγμα στο οποίο βρ...
Ο βυζαντινός ναός του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στο Ευπάλιο Δωρίδος
Κατσαρός Βασίλης
Ένωση Ευπαλιωτών Δωρίδας (2008)
Φάρμακα και θαύματα...
Κατσαρός Βασίλης
Καλειδοσκόπιο (2008)
Γιατροί και νοσοκόμοι, ακτουάριοι, μυρεψοί, χειρουργοί, μαίες και γιάτραινες: ο κόσμος της υγείας και της αρρώστιας. Πώς μπορούσες να γίνεις γιατρός στα βυζαντινά χρόνια; Τι βιβλία έπρεπε να μελετήσεις και σε ποιο σχολείο να πας; Τι εργαλεία χρησιμοποιούσε ο χειρουργός; Υπήρχαν νοσοκομεία και ποιος ρύθμιζε τη λειτουργία τους; Όπως σε κάθε κοινωνία, έτσι και στη βυζαντινή, ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι αντιμετώπιζαν την υγεία και την πρόνοια μας μιλάει για όψεις και γνώσεις αυτής της κοινωνίας, για τη φροντίδα των πιο αδύναμων κοινωνικών ομάδων, αλλά και για την οργάνωση...
Περί θείων ονομάτων. Περί μυστικής θεολογίας
Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης (1316-1388)
Ζήτρος (2008)
Τα ονομαζόμενα αρεοπαγιτικά έργα αποτελούν προϊόν της συγγραφικής δραστηριότητας ενός άγνωστου συγγραφέα, ο οποίος μπορεί να τοποθετηθεί στα τέλη του 5ου ή τις αρχές του 6ου αι. Πρόκειται για έργα μεγάλης σπουδαιότητας που άσκησαν σημαντική επίδραση στη θεολογική σκέψη Ανατολής και Δύσης. Ο άγνωστος συγγραφέας, αρχικά εθνικός και κατόπιν χριστιανός, διέθετε άρτια φιλοσοφική μόρφωση (πιθανότατα ήταν μαθητής του νεοπλατωνικού φιλοσόφου Πρόκλου) και χρησιμοποίησε τη νεοπλατωνική φιλοσοφική ορολογία για να διατυπώσει το χριστιανικό δόγμα για την τριαδική θεότητα. Το "Περί θείω...
Εγκωμιαστικοί λόγοι
Ιουλιανός ο Παραβάτης
Ζήτρος (2009)
Ο αυτοκράτορας Ιουλιανός, συγγραφέας του 4ου μεταχριστιανικού αιώνα, είναι μια ιδιαίτερα αξιοσημείωτη περίπτωση ανθρώπου που στα ελάχιστα χρόνια της ζωής του (συνολικά τριάντα τρία) έκανε παρά πολλά και σε συνθήκες που δεν του έδιναν ψυχική άνεση να γίνει συγγραφέας μεγάλης ποσότητας έργων. Η πνευματική προπαιδεία του υπήρξε γόνιμη και οδήγησε στην παραγωγή έργων που δείχνουν ότι μελέτησε πολύ κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και ενέταξε την προσπάθειά του στο πλαίσιο της λεγόμενης "δεύτερης σοφιστικής". Από φιλοσοφική άποψη ανήκει στον χώρο του νεοπλατωνισμού. Είν...
Ιστορία της ελληνικής γλώσσας
Συλλογικό έργο
Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (2010)
Κυκλοφορεί σε τέταρτη έκδοση από το ΜΙΕΤ η "Ιστορία της ελληνικής γλώσσας" (α΄ έκδοση ΕΛΙΑ, 1999), συλλογικό έργο με την επιμέλεια του καθηγητή Μιχάλη Κοπιδάκη. Το έργο αυτό είναι καρπός συλλογικής προσπάθειας μιας πλειάδας ερευνητών. Φιλοδοξία του είναι να κεντρίσει το ενδιαφέρον του ευρύτατου κοινού για το μέγιστο και αειθαλές επίτευγμα του ελληνισμού, τη γλώσσα του. Όπως σημειώνει στον πρόλογό του ο επιμελητής: "Οι βαθιές τομές στη ζωή ενός έθνους ασφαλώς επηρεάζουν και την εξέλιξη της γλώσσας του, αλλά πάντως οι μεταβολές που οφείλονται σε πολιτικοκοινωνικές ανακατατάξ...
Πρακτικά επιστημονικής ημερίδας για τον Μιλτιάδη Μαλακάση
Συλλογικό έργο
Αιτωλική Πολιτιστική Εταιρεία (ΑΙ.ΠΟ.Ε.) (2011)
Περιλαμβάνονται τα κείμενα: - Αλέξης Ζήρας, "Ο Μαλακάσης προάγγελος της νέας ποίησης" - Ακακία Κορδόση, "Μια παλιά παρεξήγηση" - Τάκης Καρβέλης, "Η πρώτη μεταπολεμική γενιά και η ποιητική πορεία του Μιλτιάδη Μαλακάση" - Βασίλης Κατσαρός, "Ο Μαλακάσης και το δημοτικό τραγούδι" - Μιχάλης Μερακλής, "Τα πεζά του Μαλακάση" - Νίκος Αντωνάτος, "Ξαναδιαβάζοντας τον Μαλακάση" - Δημήτρης Πιστικός, "Το περιοδικό "Η τέχνη" - Μαλακάσης και Χατζόπουλος, βίοι παράλληλοι και κάθετοι" - Χρυσούλα Σπυρέλη, "Ο Μ. Μαλακάσης για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη - Ο θαυμασμός του μεγάλου ποιητο...