Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

H δεκαετία του ’80 σήμανε το οριστικό τέλος όσων –θετικών ή αρνητικών– είχε κληροδοτήσει στο πολιτικό σύστημα της χώρας, ως νοοτροπία, ως λειτουργία και ως θεσμούς, η εμφυλιοπολεμική και μετεμφυλιοπολεμική περίοδος. Τέλος το κράτος των νικητών του εμφυλίου, τέλος η πολιτική πραγματικότητα που ανεχόταν εναλλαγή στην εξουσία μόνον παρατάξεων του λεγόμενου εθνικόφρονος στρατοπέδου (και αυτή εντός ορίων, όπως έδειξε η δεκαετία του ’60). Τέλος όμως και η δημοσιονομική σωφροσύνη, τέλος η βασιζόμενη στη μόρφωση κοινωνική ιεραρχία, τέλος ο δυτικόφιλος προσανατολισμός της χώρας. Όλα...

Καλοκαίρι του 2018: ένας υπέργηρος συνταξιούχος αρεοπαγίτης αποφασίζει να αφηγηθεί τις μνήμες, τα βιώματα, αλλά και τους έρωτές του σε μια διδακτορική φοιτήτρια. Ένας άνθρωπος με τελείως εικονοκλαστική ματιά στο ιστορικό παρελθόν του τόπου... Που τα κατοχικά και τα πρώτα μετακατοχικά χρόνια έζησε καταστάσεις αδιανόητα φρικτές... Που συνέβη να έχει προνομιακή πρόσβαση σε πληροφορίες σχετιζόμενες με την υπόθεση Μέρτεν, του περιβόητου "Χασάπη των Εβραίων"... Που ενεπλάκη στην εκτέλεση του "Δράκου του Σέιχ Σου"... Που, μετά την πτώση της Χούντας, κίνησε γη και ουρανό, για να μη...

Καλοκαίρι του 2018: ένας υπέργηρος συνταξιούχος αρεοπαγίτης αποφασίζει να αφηγηθεί τις μνήμες, τα βιώματα, αλλά και τους έρωτές του σε μια διδακτορική φοιτήτρια. Ένας άνθρωπος με τελείως εικονοκλαστική ματιά στο ιστορικό παρελθόν του τόπου... Που τα κατοχικά και τα πρώτα μετακατοχικά χρόνια έζησε καταστάσεις αδιανόητα φρικτές... Που συνέβη να έχει προνομιακή πρόσβαση σε πληροφορίες σχετιζόμενες με την υπόθεση Μέρτεν, του περιβόητου "Χασάπη των Εβραίων"... Που ενεπλάκη στην εκτέλεση του "Δράκου του Σέιχ Σου"... Που, μετά την πτώση της Χούντας, κίνησε γη και ουρανό, για να μη...

Η κατάρρευση της στρατιωτικής δικτατορίας σήμανε το κλείσιμο μιας εξηντάχρονης πολλαπλά έκρυθμης πολιτικής περιόδου, στη διάρκεια της οποίας η ελληνική Δημοκρατία -όταν λειτουργούσε- ήταν ελλειμματική, ασθμαίνουσα, "καχεκτική", διωκτική για τους αντικυβερνητικούς, αενάως διακοπτόμενη. Η Μεταπολίτευση του 1974 σήμανε την ανατολή μιας νέας φάσης με πρωτόγνωρες πολιτικοκοινωνικές συναινέσεις: καθολική αποδοχή του δημοκρατικού πολιτεύματος ως αδιαπραγμάτευτης αυταξίας, "εθνική αντιδικτατορική ενότητα", διάχυτη "σοσιαλμανία", μη αμφισβήτηση ακόμη και της αβασίλευτης πολιτευμα...

Στο έβδομο τεύχος-τομίδιο του ενδεκάτομου συνολικά έργου του "10 και μία δεκαετίες πολιτικών διαιρέσεων: Οι διαιρετικές τομές στην Ελλάδα την περίοδο 1910-2017", ο καθηγητής Θανάσης Διαμαντόπουλος "ακτινοσκοπεί" τη πορεία και τις εσωτερικές αντιφάσεις της δικτατορίας, αναδεικνύοντας πως οι εσωτερικές διαιρέσεις του στρατιωτικού καθεστώτος ήταν πολύ μεγαλύτερες από ό,τι γενικώς πιστεύεται. Οι φορείς της ένστολης εθνικοφροσύνης ήρθαν ως άμυνα του έθνους απέναντι στην υποτιθέμενη εθνική ανευθυνότητα των πολιτικών. Έπεσαν εν μέσω εθνικής συμφοράς. Κατέλαβαν την εξουσία ως αντίδ...

Ο μονοπωλιακός έλεγχος του κράτους από τη Δεξιά, διαιωνιζόμενος στον χρόνο, δημιουργούσε πλέον, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, πρόβλημα πολιτικής επιβίωσης στους κεντρώους πολιτικούς (βενιζελογενείς στην πλειονότητά τους). Αυτοί, λοιπόν, αναγκάστηκαν να παραμερίσουν τις ηγετικές φιλοδοξίες τους και να προχωρήσουν στη δημιουργία ενιαίου πολιτικού φορέα, της ΕΚ. Ενώ, όμως, από την πρώτη στιγμή κατεβλήθη προσπάθεια να διασφαλιστεί στο νέο πολιτικό μόρφωμα συλλογική διοίκηση και εσωκομματική ισορροπία, η δυναμική των γεγονότων κατέστησε παντοδύναμο τον επικεφαλής του, Γεώργ...

Με ακόμη ανοικτές τις πληγές ενός πολυαίμακτου Εμφύ­λιου... Με ζωντανά τα πάθη, που κληροδοτήθηκαν από την πρόσφατη περίοδο και διαιρούσαν όλες τις πολιτικές οικογένειες... Με το κομματικό σύστημα της χώρας, κατά τα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια, κυριολεκτικά κονιορτοποιημένο, αφού αναρίθμητα πολιτικά σχήματα, προσωποπαγή συχνά, ήταν πρόθυμα να διεκδικήσουν τη λαϊκή ψήφο... Με το θεσμικό υπόστρωμα της δημόσιας ζωής ακόμη αναποκρυστάλλωτο ή εύθραυστο... Με τον στρατό να διεκδικεί αυτόνομο παρεμβατικό ρόλο... Με το δημοκρατικό πολίτευμα να αντιμετωπίζεται με επιφυλακτικότητα από...

Με το τρίτο τεύχος του έργου του "10 και μια δεκαετίες πολιτικών διαιρέσεων", ο καθηγητής Θανάσης Διαμαντόπουλος μελετάει την κρίσιμη δεκαετία του 1930, η οποία σε μεγάλο βαθμό προδιέγραψε και τις μετέπειτα εξελίξεις. Από το ξεκίνημα της φάνηκε πως η προσπάθεια, η οποία είχε γίνει το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1920, για επούλωση των τραυμάτων του Εθνικού Διχασμού θα έμενε χωρίς αποτέλεσμα. Η σύγκρουση βενιζελικών και αντιβενιζελικών θα ξαναέβρισκε την παλιά ακραία βιαιότητά της, παρά την προσέγγιση που εννοούσε η κοινή αντίληψη του κομμουνιστικού κινδύνου. Ένα μεγ...

Στη νέα σειρά μελετών του ο Θανάσης Διαμαντόπουλος ερμηνεύει και αναλύει τις διαιρετικές τομές που σφράγισαν και διαπέρασαν την πολιτική ζωή της χώρας, κατά τη διάρκεια των 11 δεκαετιών από το κίνημα στο Γουδί μέχρι σήμερα. Σε 11 τεύχη - καθένα εκ των οποίων μελετά και από μια δεκαετία - καταγράφεται η σύγχρονη πολιτική ιστορία από την οπτική των μειζόνων πολιτικών και παραταξιακών διαιρέσεων, εξετάζοντας το κοινωνικό, ιδεολογικό και ψυχολογικό υπόστρωμα των πολιτικών αντιπαραθέσεων που προσδιόρισαν κάθε δεκαετία της πολιτικής ζωής της χώρας και του εθνικού δημόσιου βίου γε...

Στο δεύτερο τεύχος-τομίδιο του ενδεκάτομου συνολικά έργου του "10 και μία δεκαετίες πολιτικών διαιρέσεων: Οι διαιρετικές τομές στην Ελλάδα την περίοδο 1910-2017", ο καθηγητής Θανάσης Διαμαντόπουλος "ακτινοσκοπεί" τη δεκαετία του 1920. Τη δεκαετία της μεγάλης Καταστροφής, της διαιώνισης του Διχασμού, της συνεχιζόμενης παρεμβατικότητας του στρατού στην πολιτική ζωή, της μαζικής άφιξης των προσφύγων στην Ελλάδα και της -επί της ουσίας- βίαιης Μεταπολίτευσης του 1924, η οποία οδήγησε σε μια χαμηλής κοινωνικής νομιμοποίησης Αβασίλευτη Δημοκρατία που σημαδεύτηκε από αναρίθμητα στ...

Ευνοιοκρατία, ημετεροκρατία, αναξιοκρατία, αναξιοπιστία, προσοδοθηρία, πελατειασμός, συντεχνιασμός, κομματισμός του κράτους και κρατικοποίηση του εκάστοτε κυβερνώντος κόμματος, κυριαρχία του βραχυπρόθεσμου επί του μακροπρόθεσμου, όπως και του οργανωμένου ειδικού συμφέροντος επί του ανοργάνωτου ευρύτερου και γενικού, παραλυτική επίδραση του φόβου του πολιτικού κόστους, πολιτική αστάθεια που παράγει νομική, οικονομική και επενδυτική ανασφάλεια... Αυτά θεωρεί ο καθηγητής Διαμαντόπουλος ως τις κύριες νοσογόνες εστίες του πολιτικού μας συστήματος, οι οποίες επιμολύνουν το σύνολο...

Κάθε ιστορική περίοδος έχει το πολιτικό της πρόσημο και στίγμα, τη δεσπόζουσα τάση και ροπή της. Αυτό φαίνεται πως ισχύει τόσο εντός όσο και εκτός του δημοκρατικού πλαισίου. Σήμερα λοιπόν όλα δείχνουν πως κινούμαστε στον αστερισμό της συναινετικής ή συγκυβερνητικής, λεγόμενης, δημοκρατίας, η οποία προσδιορίζεται από την ανάδειξη συμμαχικών κυβερνήσεων (πραγματικότητα που μετά το 2011 χαρακτηρίζει και την Ελλάδα). Πώς συγκροτούνται, όμως, και πώς λειτουργούν τα κυβερνητικά σχήματα αυτού του είδους; Από ποιους θεσμικούς και πολιτικούς παράγοντες εξαρτάται η ισχύς του επικεφαλ...

Υπό μίαν έννοια πρόκειται για πολιτικό φαινόμενο. Περισσότερο από 60 χρόνια στην πρώτη γραμμή. Αμφισβητούμενος, καταγγελλόμενος, λοιδορούμενος, κάποιες φορές συκοφαντούμενος, αλλά απίστευτα ανθεκτικός. Και πάντα πρωταγωνιστής, μαχητής, σημαιοφόρος αγώνων, αταλάντευτα δε πιστός σε δύο απαρασάλευτες ιδέες: του φιλελευθερισμού και του "μητσοτακισμού". Συγγραφέας προ εικοσιπενταετίας του πολύκροτου, λόγω Αποστασίας, δεύτερου τόμου της βιογραφίας του προέδρου και έκτοτε σταθερός συνομιλητής, πολιτικός "εξομολογητής" και "ανακριτής" του, ο καθηγητής Θανάσης Διαμαντόπουλος προσ...

Ένα καινούριο κράτος, μια παλιά δημοκρατία. Δεκατρείς αποικίες-"επαρχίες" του βρετανικού στέμματος, που έγιναν η ισχυρότερη δύναμη της υφηλίου. Ένα οιονεί μοναρχικό μοντέλο αιρετής εξουσίας, που επελέγη ως σύμβολο εθνικής ταυτότητας και ως αντίβαρο στις εξουσίες του κληρονομικού άρχοντα της μητρόπολης. Μια αδύναμη και πολλαπλά οριοθετημένη κεντρική εξουσία, επιστεφόμενη από έναν παντοδύναμο πρόεδρο, το μόνο ουσιαστικά εθνικό αιρετό όργανο ενός ομοσπονδιακού πολιτικού μορφώματος. Μια χώρα, επίσης, συχνά πρόθυμη να πραγματοποιεί επίδειξη δύναμης, αλλά πάντα έτοιμη για σπονδές...

"Στο πλατύ πέταγμα δεν μπορέσαμε να τον ακολουθήσουμε. Ήταν πάρα πολύ μεγάλος για μας. Μας πήγαινε στην Πόλη, και μας οι δυνάμεις μας τσάκισαν στις πύλες της. Ούτε οι φίλοι του τον κατάλαβαν· τον πήραν για κομματάρχη, και αυτός ήταν εθνάρχης". Απο τα θαυμαστικά αυτά σχόλια της Πηνελόπης Δέλτα ως την περιφρόνηση του Ίωνα Δραγούμη, που τον χαρακτήριζε "επαρχιώτη δικηγόρο", απουσιάζει -και δεν μπορούσε παρά να απουσιάζει- η ψύχραιμη αξιολόγηση, σε μια εποχή που ο μεγάλος διχασμός είχε τραυματίσει βαθύτατα την ελληνική κοινωνία. Θα χρειαστεί να περάσουν περίπου είκοσι χρονιά απ...

Αποτελεί αυθεντική έκφραση ή βίαιη ποδηγέτηση της λαϊκής κυριαρχίας το Δημοψήφισμα; Συμβάλλει στην υπέρβαση κρίσεων και την ανεύρεση πολιτικών λύσεων ή προσθέτει προβλήματα συχνά ανεπίλυτα; Ενδυναμώνει ή αποδυναμώνει το πολιτικό σύστημα; Και κυρίως: υπό ποιες προϋποθέσεις και σε ποιες συγκυρίες η άμεση αυτή λαϊκή έκφραση μπορεί να λειτουργεί λυτρωτικά ή, αντίθετα, να έχει καταστροφικές επιπτώσεις για το πολιτικό σύστημα και την κοινωνία; Αυτά είναι τα θέματα που προσεγγίζει, διερευνά και στα οποία προσπαθεί να δώσει απάντηση το βιβλίο αυτό του καθηγητή Θανάση Διαμαντόπουλου...

Θαυματουργό θεσμικό "φάρμακο" ικανό να θεραπεύσει τις κάθε λογής σωρευμένες κοινωνικές και πολιτικές μας δυσπλασίες; Ή, αντίθετα, υπερτιμημένη θεσμική φαντασίωση, της οποίας η οποιαδήποτε απόπειρα εφαρμογής στην Ελλάδα απλά θα δικαίωνε τη φράση του Γιώργου Σεφέρη "δεν μου φταίνε οι θεσμοί ούτε τα πολιτικά συστήματα. Μου φταίει το δαιμόνιο που έχουμε να εξευτελίζουμε κάθε θεσμό και κάθε σύστημα και να σκεπάζουμε τα καμώματά μας με ρητορείες;" Στο παρόν βιβλίο ο καθηγητής Θανάσης Διαμαντόπουλος δεν "ακτινοσκοπεί" μόνο τα θετικά και τα αρνητικά μιας εκδοχής του δημοκρατικού...

Είναι εύκολο να γίνει αποδεκτό ένα "θεσμικό μόσχευμα" χωρίς ρίζες στην κοινωνία υποδοχής; Ποιες προσαρμογές απαιτεί και ποια διλήμματα δημιουργεί η διαδικασία της "μεταμόσχευσης"; Ένα εκλογικό σύστημα που λειτουργεί επιτυχημένα επί χρόνια σε μια χώρα σαν τη Γερμανία μπορεί να αφομοιωθεί από μια διαφορετική κοινωνία, "διάσημη" για την ικανότητα της να ευτελίζει και να διαστρεβλώνει κάθε θεσμό; Εγγενή προβλήματα της δικής μας πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας, όπως η διαφθορά, η διαπλοκή, το ρουσφέτι, η αναξιοκρατία, η κομματική άλωση του κράτους, τα προσωπικά πελατεια...

Το Ιδρυμα "Κωνσταντίνος Κ. Μητσοτάκης" διανύοντας τον έβδομο χρόνο της λειτουργίας του ανέλαβε μία ακόμα πρωτοβουλία διοργάνωσης επιστημονικής εκδήλωσης, του διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου με τίτλο "Από τον Ανένδοτο στη Δικτατορία", το οποίο διεξήχθη από τις 6 έως τις 8 Μαίου 2008 στην Αθήνα. Η Επιστημονική Επιτροπή του Συμποσίου αποτελούνταν από τους Κωνσταντίνο Σβολόπουλο, Γεώργιο Μαυρογορδάτο και Γρηγόριο Ψαλλίδα. Ανακοινώσεις παρουσίασαν είκοσι τρεις καθηγητές και ερευνητές της νεότερης και σύγχρονης ιστορίας και των πολιτικών επιστημών, προερχόμενοι από πανεπιστήμια...