Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ξαφνιαζόμαστε τα τελευταία χρόνια όποτε συνειδητοποιούμε την απήχηση που εξακολουθούν να έχουν σε ολοένα και περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες οι φυλετικές θεωρίες και οι ρατσιστικές αντιλήψεις. Οι ιδέες που ταξινομούν τις ανθρώπινες ομάδες σε φυλές σύμφωνα με τα εξωτερικά τους φυσικά χαρακτηριστικά, και τις ιεραρχούν ανάγοντας τα χαρακτηριστικά αυτά σε διανοητική ικανότητα, πολιτισμικό επίπεδο και κοινωνική οργάνωση, είναι προϊόν του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας. Στη Δύση, επί έναν περίπου αιώνα, αποτέλεσαν απολύτως αποδεκτές και έγκυρες επιστημονικ...

Ο παρών συλλογικός τόμος -που ανήκει στη σειρά Αναθεωρήσεις του Πολιτικού- εξετάζει την πολλαπλά διαφοροποιημένη ελληνική κοινωνία, ως μήτρα κοινωνικών και πολιτικών εντάσεων και ανταγωνισμών, εστιάζοντας τόσο συγχρονικά όσο και ιστορικά στο χαμηλό επίπεδο των αφανών πολιτικών της καθημερινότητας. Οι συγγραφείς του τόμου ξεκινούν από ποικίλες αφετηρίες -το σύνορο, την εθνοπολιτισμική ταυτότητα, το φύλο, το σώμα και τη σεξουαλικότητα- για να μιλήσουν για διαδικασίες διαφοροποίησης σε πολλαπλά επίπεδα - διεθνικό, εθνικό, τοπικό, διαπροσωπικό. Σε αυτή τη βάση αναλύουν την εμπε...

Ο παρών συλλογικός τόμος -που ανήκει στη σειρά Αναθεωρήσεις του Πολιτικού- εξετάζει την πολλαπλά διαφοροποιημένη ελληνική κοινωνία, ως μήτρα κοινωνικών και πολιτικών εντάσεων και ανταγωνισμών, εστιάζοντας τόσο συγχρονικά όσο και ιστορικά στο χαμηλό επίπεδο των αφανών πολιτικών της καθημερινότητας. Οι συγγραφείς του τόμου ξεκινούν από ποικίλες αφετηρίες -το σύνορο, την εθνοπολιτισμική ταυτότητα, το φύλο, το σώμα και τη σεξουαλικότητα- για να μιλήσουν για διαδικασίες διαφοροποίησης σε πολλαπλά επίπεδα - διεθνικό, εθνικό, τοπικό, διαπροσωπικό. Σε αυτή τη βάση αναλύουν την εμπε...

Πατρωνία, κοινωνία πολιτών, βία. Λέξεις-κλειδιά της δημόσιας συζήτησης για την Ελλάδα, ωστόσο μονόπλευρα σημασιοδοτημένες. Από την μία πλευρά, η κοινωνία πολιτών έχει εξιδανικευθεί σε πρότυπο πολιτικής συμμετοχής και αντίδοτο στην πελατειακή συγκρότηση του ελληνικού κράτους. Από την άλλη, η βία έχει εξίσου μονοσήμαντα δαιμονοποιηθεί ως αταβιστική, προπολιτική και ένδειξη καθυστέρησης. Ως μετωνυμίες λοιπόν του καλού και του κακού, κοινωνία πολιτών και βία διαχωρίζονται πλήρως και αντιμετωπίζονται ως αντίθετες. Όμως, κατά παράδοξο τρόπο, τα στερεότυπα τροφοδοτούν και αναπαράγ...

Πατρωνία, κοινωνία πολιτών, βία. Λέξεις-κλειδιά της δημόσιας συζήτησης για την Ελλάδα, ωστόσο μονόπλευρα σημασιοδοτημένες. Από την μία πλευρά, η κοινωνία πολιτών έχει εξιδανικευθεί σε πρότυπο πολιτικής συμμετοχής και αντίδοτο στην πελατειακή συγκρότηση του ελληνικού κράτους. Από την άλλη, η βία έχει εξίσου μονοσήμαντα δαιμονοποιηθεί ως αταβιστική, προπολιτική και ένδειξη καθυστέρησης. Ως μετωνυμίες λοιπόν του καλού και του κακού, κοινωνία πολιτών και βία διαχωρίζονται πλήρως και αντιμετωπίζονται ως αντίθετες. Όμως, κατά παράδοξο τρόπο, τα στερεότυπα τροφοδοτούν και αναπαράγ...

Ήπια διπλωματία είναι η εξωτερική πολιτική κρατικών ή άλλων φορέων που θεωρείται συμπληρωματική της επίσημης διπλωματίας και ιδανικό εργαλείο διακυβέρνησης με μακροπρόθεσμα αποτελέσματα σε (δι)εθνικά ζητήματα που δεν "αγγίζονται" εύκολα. Έχει υποστηριχθεί ότι η διπλωματία, όπως και η ειρήνη, δεν είναι παρά μορφές πολέμου με διαφορετικά μέσα. Σήμερα δεν μπορούμε να μιλάμε για τη νομισματική ή πολιτική σχέση της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη και τις ήπιες τεχνολογίες εξουσίας που προωθεί η Κομισιόν σε συνεργασία με τον ΟΗΕ για να υποβάλουν στα κ...

Ο πολιτικός χάρτης του νεότερου κόσμου φέρει παντού τα σημάδια της επέκτασης της Δύσης είτε με αποικιοκρατικές είτε με άλλες, πιο έμμεσες, μορφές. Οι τοπικές κοινωνικές και πολιτισμικές ιστορίες εκδηλώνονται σε συνθήκες δυτικής κυριαρχίας και δεν μπορούν να κατανοηθούν ανεξάρτητα από την τομή που σήμανε το νεωτερικό κράτος. Ωστόσο, από ανθρωπολογική σκοπιά, γίνεται φανερό ότι η καθιερωμένη πολιτική ανάλυση στέκεται υπερβολικά στην τυπική πρόσοψη του κράτους και των επίσημων θεσμών διακυβέρνησης, ενώ χρειάζεται να μελετηθούν εξίσου οι μικρομηχανισμοί της εξουσίας, μέσω τω...

Μητρότητα; Ξανά; Το κοινό νήμα που συνδέει τις έρευνες που παρουσιάζονται εδώ αναπτύσσεται στο επίπεδο του αναλυτικού ενδιαφέροντος για τη μητρότητα στην Ελλάδα στα τέλη του 20ού και τις αρχές του 21ου αιώνα. Αντλώντας από τη σύγχρονη εθνογραφική παραγωγή, οι μελέτες του τόμου αναρωτιούνται για την αναλυτική σημασία της μητρότητας στη μελέτη της ελληνικής κοινωνίας, ενώ αποσκοπούν, ταυτόχρονα, να συνομιλήσουν με πρόσφατες θεωρητικές και εθνογραφικές μετατοπίσεις που οδήγησαν στην ανάδυση των "νέων" ανθρωπολογικών μελετών για τη συγγένεια. Οργανωμένες σε τέσσερεις διακρι...

Είναι ο υλικός κόσμος "επιφανειακός", "εφήμερος", και ως εκ τούτου καταδικασμένος να συγκαλύπτει και να συσκοτίζει ό,τι θεωρείται "ουσιαστικό", "αληθινό" και "αιώνιο"; Είναι άψυχος" και "παθητικός", στον αντίποδα της οντότητας του "ανθρώπου", που είναι "ζωντανός" και "ενεργητικός"; Τότε, πώς μπορεί ένα έργο τέχνης να "δρα": να καθηλώνει, να συγκινεί, να προκαλεί συναισθήματα στο θεατή του; Και γιατί απευθυνόμαστε σε μια μηχανή ή σε ένα αυτοκίνητο δίνοντας του συχνά όνομα και παρακαλώντας το να μη χαλάσει όταν βρισκόμαστε στη μέση του πουθενά; Πώς γίνεται να υπάρχουν "έξυπνα...

Η πρωτοποριακή, και κλασική πλέον, μελέτη του Μάικλ Χέρτσφελντ για τα ήθη, τις πρακτικές και την καθημερινή ζωή μιας παραδοσιακής ορεινής κοινότητας της Κρήτης, που σήμερα, τρεις δεκαετίες αργότερα, βρίσκεται στο προσκήνιο μιας αμφιλεγόμενης δημοσιότητας. "Καιρός είναι να μπορέσουν οι "Γλεντιώτες" να διαβάσουν τα όσα έγραψα για το χωριό τους, τη ζωή τους και τις αξίες που διέπουν την καθημερινότητά τους στη δική τους γλώσσα (άν όχι -για προφανείς λόγους- στην πλούσια διάλεκτο που εξακολουθεί να είναι σημαντικός φορέας των αντιλήψεών τους). Εξίσου σημαντικό είναι ότι οι...

"Τα καφενεία που φωτογράφησε, στη Μυτιλήνη, η Τζέλη Χατζηδημητρίου είναι σαν τις παλιές πορσελάνες στο ντουλάπι με το τζάμι και τους καθρέφτες. Λαμπερά και φωτεινά. Η αρχιτεκτονική τους και το φίνο γούστο τους - που βγαίνει πηγαία- τα κάνουν όψεις ενός πολιτισμού που θα χαθεί. Μοιάζουν σαν να υπήρχαν πάντα. Σαν να μην έχουν ηλικία. Είναι και της αρχαιότητος και της χθεσινής μέρας. Άπλετο φως τα λούζει. Το φως της Μυτιλήνης. Τα χρώματά τους όπως των λουλουδιών στους αγρούς. Οι όψεις των θαμώνων τους λουσμένες σ' ένα φως αγιότητος. Μια ηρεμία διακατέχει τον χώρο. Είναι η ώ...

Οι μελέτες αυτού του τόμου εξετάζουν τις επιστημολογικές και μεθοδολογικές μεταβολές που έφερε η ενασχόληση με το φύλο στα επιστημονικά πεδία της ανθρωπολογίας και της ιστορίας, καθώς και την αξιοποίηση αυτών των μεταβολών σε κριτικές προσεγγίσεις του σύγχρονου πεδίου της βιοεπιστήμης. Αντλώντας από το ευρύ φάσμα της αγγλόφωνης και γαλλόφωνης βιβλιογραφικής παραγωγής από τη δεκαετία του 1970 μέχρι τις μέρες μας, παρακολουθούν τον προβληματισμό, τη θεματολογία, τα μεθοδολογικά και επιστημολογικά ερωτήματα γύρω από το φύλο που απασχόλησαν ερευνήτριες και ερευνητές, αποτιμούν...

Η δεκαετία του 1980 καθιερώθηκε ως δεκαετία της Πολιτισμικής Κριτικής για την ανθρωπολογία και ο αντίκτυπός της ήταν μεγάλος. Το νέο στοιχείο που το ρεύμα αυτό επέβαλε και κατακύρωσε είναι η επίγνωση ότι στη μελέτη μιας κοινωνίας κάθε προσέγγιση είναι μερική και επομένως αναπόφευκτα μερική είναι και η γνώση που προκύπτει για τον συγκεκριμένο κάθε φορά "κόσμο". Με βάση αυτή την πεποίθηση, ο περιορισμός του εύρους της προσέγγισης καθώς και της κλίμακας της θεώρησης έδωσε έμφαση στα ιστορικά και πολιτικά συμφραζόμενα του μερικού, ανάγοντας έτσι τις "μερικές αλήθειες" σε μια...

Η φεμινιστική σκέψη δεν περιορίζεται στην κριτική για την υποτελή θέση των γυναικών στις σύγχρονες κοινωνίες και την ιδεολογική της νομιμοποίηση. Εκτείνεται στους τρόπους με τους οποίους γνωρίζουμε συστηματικά τους κόσμους που μας περιβάλλουν. Με λίγα λόγια, ακουμπά τον πυρήνα των επιστημών του ανθρώπου και της κοινωνίας. Ο συλλογικός αυτός τόμος συνιστά έναν απολογισμό της επίδρασης της φεμινιστικής σκέψης στις ελληνικές κοινωνικές επιστήμες τη μεταπολιτευτική περίοδο. Γνωστές ερευνήτριες, οι οποίες έχουν συμβάλει συστηματικά στην ανάδειξη της έμφυλης διάστασης των κοινων...

Η έμμισθη οικιακή εργασία, καθώς έρχεται πλέον στο κέντρο του δημόσιου ενδιαφέροντος, συνιστά κορυφαία γνωστική και πολιτική πρόκληση. Εργασία κατεξοχήν γένους θηλυκού, είναι συνήθως θεσμικά άτυπη και περιθωριακή και κατά συνέπεια ρευστή και επισφαλής -ιδιαίτερα όταν ασκείται στην πιο εξατομικευμένη της εκδοχή από μετανάστριες. Ταυτόχρονα, καθώς συχνά καλύπτεται από το προστατευτικό κέλυφος του "νοικοκυριού", που την φυσικοποιεί μαζί με όλες τις υπόλοιπες δραστηριότητές του, γίνεται αόρατη, ασαφής ως προς το ακριβές της περιεχόμενο για την εργαζόμενη και δυσανάγνωστη για τ...

Η έμμισθη οικιακή εργασία, καθώς έρχεται πλέον στο κέντρο του δημόσιου ενδιαφέροντος, συνιστά κορυφαία γνωστική και πολιτική πρόκληση. Εργασία κατεξοχήν γένους θηλυκού, είναι συνήθως θεσμικά άτυπη και περιθωριακή και κατά συνέπεια ρευστή και επισφαλής -ιδιαίτερα όταν ασκείται στην πιο εξατομικευμένη της εκδοχή από μετανάστριες. Ταυτόχρονα, καθώς συχνά καλύπτεται από το προστατευτικό κέλυφος του "νοικοκυριού", που την φυσικοποιεί μαζί με όλες τις υπόλοιπες δραστηριότητές του, γίνεται αόρατη, ασαφής ως προς το ακριβές της περιεχόμενο για την εργαζόμενη και δυσανάγνωστη για τ...

"Όπως αρμόζει σε δύο κλάδους, κανένας από τους οποίους δεν είναι σαφώς καθορισμένος ενώ και οι δύο απευθύνονται στο σύνολο της ανθρώπινης ζωής και σκέψης, η ανθρωπολογία και η φιλοσοφία τρέφουν ουκ ολίγη αμοιβαία καχυποψία. Το άγχος που απορρέει από το συνδυασμό μιας διάχυτης και ετερόκλητης ακαδημαϊκής ταυτότητας με τη φιλοδοξία να συνδέσουν περίπου το καθετί με καθετί άλλο και να φτάσουν έτσι στη ρίζα των πραγμάτων αφήνει και τις δύο αβέβαιες για το τι θα έπρεπε να κάνει καθεμιά. Το ζήτημα δεν είναι ότι αλληλεπικαλύπτονται τα σύνορά τους, είναι ότι δεν έχουν σύνορα που θα...

Η μακρόχρονη ενετική κυριαρχία και η σχετικά καθυστερημένη ένταξη των Ιόνιων νησιών στο ελληνικό κράτος άφησαν στην Κέρκυρα εμφανή σημάδια στην αρχιτεκτονική, τη μουσική, τις θρησκευτικές παραδόσεις. Βρισκόμαστε εδώ σε μια άλλη Ελλάδα, που παρέμεινε εκτός του Οθωμανικού χώρου και ανέπτυξε ιδιαίτερους κοινωνικούς θεσμούς και νοοτροπίες, διαφορετικά απ' ό,τι η "βαλκανική" χώρα. Στη μελέτη αυτή -που υπήρξε η πρώτη ελληνική μονογραφία με συγγραφέα γηγενή ανθρωπολόγο- η ιδιαιτερότητα του νησιού αναλύεται μέσα από την εθνογραφική έρευνα μιας αγροτικής κοινότητας, με τα εργαλεία τ...

Τον Ιανουάριο του 1779, μετά από δεκάμηνη περιπλάνηση στα νησιά Σάντουϊτς, δύο φρεγάτες του βρετανικού ναυτικού, υπό την ηγεσία του πλοιάρχου Τζέημς Κουκ, εισέπλευσαν για δεύτερη φορά στη δυτική ακτή της Χαβάης. Δέκα χιλιάδες ιθαγενείς τις υποδέχθηκαν με δώρα και τραγούδια, οδήγησαν τον πλοίαρχο στο ναό και τον περιποιήθηκαν τελετουργικά, ταυτίζοντάς τον με το θεό της γονιμότητας Λόνο. Αυτή η υποδοχή, η πιο μεγαλειώδης που είχε γίνει ποτέ σε δυτικό ταξιδιώτη στον Ειρηνικό, ολοκληρώθηκε ένα μήνα μετά με μια δραματική πράξη θεοκτονίας και θεοφαγίας: τη δολοφονία του Κουκ και...

Τον Ιανουάριο του 1779, μετά από δεκάμηνη περιπλάνηση στα νησιά Σάντουϊτς, δύο φρεγάτες του βρετανικού ναυτικού, υπό την ηγεσία του πλοιάρχου Τζέημς Κουκ, εισέπλευσαν για δεύτερη φορά στη δυτική ακτή της Χαβάης. Δέκα χιλιάδες ιθαγενείς τις υποδέχθηκαν με δώρα και τραγούδια, οδήγησαν τον πλοίαρχο στο ναό και τον περιποιήθηκαν τελετουργικά, ταυτίζοντάς τον με το θεό της γονιμότητας Λόνο. Αυτή η υποδοχή, η πιο μεγαλειώδης που είχε γίνει ποτέ σε δυτικό ταξιδιώτη στον Ειρηνικό, ολοκληρώθηκε ένα μήνα μετά με μια δραματική πράξη θεοκτονίας και θεοφαγίας: τη δολοφονία του Κουκ και...