Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Καθηγητής Γ. Φαράντος σ΄ αυτό το βιβλίο του, αναλύει τους Φιλόσοφους του 20ού αιώνα, όπως: Wilhelm Dilthey, Henri Bergson, H. Cohen, E. Cassirer, H. Rickert, F. Brentano, N. Hartman, κ.ά. Αναφέρεται στις σχολές Φιλοσοφίας Diversae και το έργο τους, στη Φιλοσοφική Ανθρωπολογία, τη δομή και ιστορία της, την κατανόηση και ερμηνεία και στην Χριστιανική Φιλοσοφία. Μιλάει για τον Μαρξισμό, τη Φιλοσοφική σχολή της Φρανκφούρτης, τους νέους Φιλόσοφους και τέλος για τα σημαντικά Φιλοσοφικά έργα του 20ού αιώνα.

Ο Χέγκελ έχει απορριφτεί ως αντιδραστικός και έτσι το έμβλημα του επαναστατικού εγελιανισμού το διεκδικούσε μέχρι σήμερα ο μαρξισμός. Καμία όμως από αυτές τις διανοητικές εικόνες δεν επαρκεί για τη συνείδησή μας. Η δική μας αντίληψη για τον αναρχισμό ως την έκφραση, ή καλύτερα την πιο αληθινή έκφραση, του εγελιανισμού είναι καταλληλότερη για τη σημερινή εποχή, εντούτοις αποτελεί μια άποψη που δεν απέκτησε ποτέ δημοτικότητα. [...] Ενδεχομένως, φυσικά, το εν λόγω έργο να μοιάζει -και να είναι υπό μία ορισμένη έννοια- πολεμικό απέναντι στους κύριους τρόπους ερμηνείας του Χέ...

"Τι είναι φιλοσοφία;" Ένα ερώτημα που πολλοί θα φαντάζονταν ότι στην απάντησή του κρύβει δυσνόητες έννοιες, πολύπλοκους στοχασμούς, αναλύσεις κατανοητές μόνο από τους ειδικούς, τους "μυημένους" στη φιλοσοφία. Και όμως, ο Ροζέ-Πολ Ντρουά μάς αποδεικνύει ότι μπορεί ο καθένας να ασχοληθεί με τη φιλοσοφία όπως θα ασχολιόταν, για παράδειγμα, με το ποδόσφαιρο: ως επαγγελματίας, ως ερασιτέχνης, ακόμα και ως αρχάριος. Τοποθετώντας τη δεκαεξάχρονη κόρη του απέναντί του, την εμπλέκει σ' ένα φανταστικό διάλογο ερωταποκρίσεων. Στη θέση της κοπέλας μπορεί να τοποθετηθεί οποιοσδήποτε άνθ...

"Οι ιδέες μας είναι αξιόλογες, στο μέτρο που είναι καλές και δίκαιες για μας και για όλους και στο μέτρο που μπορούμε να τις ενώσουμε με τα καλύτερα συναισθήματα, για να τις εφαρμόσουμε μετά με τον πιο κατάλληλο τρόπο. Μια μεμονωμένη ιδέα χωρίς συναίσθημα και χωρίς δράση με συνέπεια είναι μια ιδέα καταδικασμένη σε θάνατο. Η πρακτική της καθημερινής ζωής αναλαμβάνει να μας δείξει πόσο δύσκολο είναι να κάνουμε πράξη αυτά που σκεπτόμαστε. Συνήθως παραμένουμε στο επίπεδο των ονείρων, ή καλύτερα των ονειροπολήσεων, καλμάροντας έτσι τις επιθυμίες μας και αποφεύγοντας τον κόπο...

Αντί, δηλαδή, η αμφισβήτηση και η ρευστότητα, που χαρακτηρίζουν τον καιρό μας, να εκτιμηθούν θετικά σαν εκδηλώσεις διανοητικής ωριμότητος, αντιμετωπίστηκαν αρνητικά σαν σημάδια πνευματικής παρακμής. Φιλόσοφοι, όπως ο Σέξτος ο Εμπειρικός, ο Descartes, ο Hume, ο Wittgenstein, ο Popper και άλλοι πολλοί που κινήθηκαν σε παράλληλες γραμμές σκέψης, επιχείρησαν να δείξουν ότι, τελικώς, η διαφωνία, η ρευστότητα, η αμφιβολία ή η αμφισβήτηση δεν είναι απλώς μια ιδιοτροπία ή ένα σύμπτωμα του καιρού μας, αλλά είναι προέκταση ή αντανάκλαση της λογικής συμπεριφοράς των ανθρώπων.

Ο Μπερνάρ Μπουρζουά, μεγάλος σύγχρονος ειδικός της νεότερης γερμανικής φιλοσοφίας, θεωρεί πως η φιλοσοφία του γερμανικού ιδεαλισμού και του Μαρξ μπορούν να βοηθήσουν τον σύγχρονο προβληματισμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τα Δικαιώματα του Ανθρώπου αποτελούν άραγε απλό στρατήγημα των ισχυρών; Ο Μαρξ τα στιγματίζει ως απάτη γιατί τα συγκρίνει με την άνιση κοινωνική πραγματικότητα, και τα θεωρεί συνεπώς τέχνασμα των ισχυρών απέναντι στις ασθενέστερες κοινωνικές ομάδες, με το οποίο νομιμοποιούν μια κατάσταση ανισότητας. Όμως δεν παύουν ν’ αποτελούν ιστορική κατάκτηση. Είναι χα...

Τα πρωτότυπα κείμενα που απαρτίζουν τα κεφάλαια του ανά χείρας συλλογικού τόμου αποτελούν εξέλιξη των σημειώσεων που ανέλαβαν να εκπονήσουν φοιτητές και φοιτήτριες τα τελευταία είκοσι χρόνια για τις ανάγκες του μαθήματος "Φιλοσοφία και επιστήμες στον εικοστό αιώνα" που διδάσκει ο Αριστείδης Μπαλτάς στο Διαπανεπιστημιακό (μεταξύ ΕΜΠ και ΕΚΠΑ) Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα "Φιλοσοφία και Ιστορία των Επιστημών και της Τεχνολογίας". Ο τόμος (όπως και το μάθημα) έχει χαρακτήρα εισαγωγικό: δεν προϋποθέτει εξειδικευμένες γνώσεις και έτσι απευθύνεται σε κάθε αναγνώστη ή αναγνώστρια με τα...

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης υπήρξε αναντίρρητα ένας από τους πιο σημαντικούς στοχαστές του εικοστού αιώνα, ένας βαθύνους και οξυδερκής μελετητής της κοινωνίας και της πολιτικής, αλλά και της ψυχανάλυσης και της επιστήμης. Η άρρηκτη σχέση φιλοσοφίας και επιστήμης, η σημασία της συνειδητοποίησης αυτής της σχέσης αλλά και των διακριτών ρόλων της φιλοσοφίας και της επιστήμης στην κοινωνία και κατ' επέκταση στην ιστορία του ανθρωπίνου πολιτισμού, καθώς και η αγωνία του Καστοριάδη για τους προσανατολισμούς και την πορεία αυτών των δυο πνευματικών δραστηριοτήτων στην εποχή μας, αποτελ...

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης υπήρξε αναντίρρητα ένας από τους πιο σημαντικούς στοχαστές του εικοστού αιώνα, ένας βαθύνους και οξυδερκής μελετητής της κοινωνίας και της πολιτικής, αλλά και της ψυχανάλυσης και της επιστήμης. Η άρρηκτη σχέση φιλοσοφίας και επιστήμης, η σημασία της συνειδητοποίησης αυτής της σχέσης αλλά και των διακριτών ρόλων της φιλοσοφίας και της επιστήμης στην κοινωνία και κατ' επέκταση στην ιστορία του ανθρωπίνου πολιτισμού, καθώς και η αγωνία του Καστοριάδη για τους προσανατολισμούς και την πορεία αυτών των δυο πνευματικών δραστηριοτήτων στην εποχή μας, αποτελ...

Το βιβλίο παρακολουθεί την παράλληλη ανάπτυξη και την αλληλεπίδραση φιλοσοφίας και επιστήμης στην αρχαία Ελλάδα. Προσπαθεί να προσδιορίσει με ποιον τρόπο κατοχυρώνει την αυτονομία της η αρχαία ελληνική επιστήμη, τι είδους σχέσεις διατηρεί με τη φιλοσοφία, αλλά και πώς οριοθετείται από τις διαδεδομένες ψευδοεπιστήμες (αστρολογία, ονειροκριτική) της ύστερης αρχαιότητας. Η ιστορική περίοδος που καλύπτει ξεκινά από τα χρόνια του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη και φθάνει μέχρι το τέλος της ελληνικής αρχαιότητας. Φιλοδοξία του βιβλίου είναι να φέρει στο προσκήνιο εκείνες τις ιδιαίτ...

Κατά πόσον η ραγδαία ανάπτυξη των Θετικών Επιστημών που σημειώθηκε τον 20ό αιώνα έχει επηρεάσει την ευρύτερη φιλοσοφική σκέψη και τη γενικότερη αντίληψη για τη ζωή και το σύμπαν; Στον παρόντα τόμο περιλαμβάνονται τα κείμενα του κύκλου των ομιλιών "Φιλοσοφία και θετικές επιστήμες στον 20ό αιώνα" όπου γίνεται αναφορά στις σύγχρονες θεωρίες των Θετικών Επιστημών (Κβαντική Θεωρία, Θεωρία του Χάους, Θεωρία της δομής της ύλης, κ.ά.). Παράλληλα παρουσιάζονται τα σύγχρονα επιτεύγματα της Γενετικής αλλά και τα βιοηθικά και φιλοσοφικά διλήμματα που προκύπτουν από την εφαρμογή τους....

Στο βιβλίο αυτό, ο Μαξ Τσάρλσγουορθ παρουσιάζει την ιστορία της φιλοσοφίας της θρησκείας ως ένα σπουδαίο πνευματικό επίτευγμα του δυτικού πολιτισμού. Η ιστορία που αφηγείται ξεκινά από την ελληνική αρχαιότητα, με την αυτονόμηση της σφαίρας του ορθού λόγου και τη γέννηση της φιλοσοφίας, και φτάνει μέχρι τα πιο πρόσφατα ρεύματα του 20ού αιώνα. Ο συγγραφέας επιχειρεί να οργανώσει την ύλη του σε πέντε βασικούς τύπους - σε πέντε θεμελιώδεις φιλοσοφικές προσεγγίσεις της θρησκευτικής σφαίρας. Στο πλαίσιο της πρώτης προσέγγισης, στην οποία κυριαρχεί η πλατωνική παράδοση, ο φιλοσ...

Η αξία τού "Φιλοσοφία και θρησκεία" (1804), ενός λιγότερο γνωστού γραπτού του Σέλλινγκ, έγκειται ακριβώς στη μεταιχμιακή του θέση: απηχώντας ακόμα τα "σπινοζικά" αξιώματα που χαρακτήριζαν την πρώτη περίοδο του Σέλλινγκ -την ενότητα παντός ό,τι υπάρχει· την κανονικότητα όλων όσων συμβαίνουν· την έσχατη ταυτότητας Πνεύματος και Φύσης· προαναγγέλλει ωστόσο μερικές από τις ιδέες που επρόκειτο ν' αναπτύξει στο ύστερο έργο του - την ιδέα της Πτώσεως (που δεν πρέπει να εννοείται κατά την παραδοσιακή χριστιανική έννοια ως πτώση απλώς του Ανθρώπου, αλλά εν γένει τού Κόσμου) και την...

Η παρούσα εισαγωγή εστιάζει στην φιλοσοφία της ύστερης αρχαιότητας και δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην σχέση των φιλοσοφικών της ρευμάτων με τις επικρατούσες θρησκείες της εποχής. Εντούτοις η αρχαία ελληνική σκέψη δεν απομακρύνθηκε ποτέ από την θρησκευτική παράδοση. Ο φιλοσοφικός λόγος γεννήθηκε από τον μύθο ως γραπτή του εξέλιξη. Ακόμη και σε περιόδους μεγάλης θρησκευτικής αμφισβήτησης, ο φιλοσοφικός στοχασμός διατήρησε έστω και σπερματικά την θρησκευτική παράδοση προσφέροντας ένα νέο μυθικο-λογικό κοσμοείδωλο. Σε αυτό ίσως συντέλεσε και ο μη δογματικός χαρακτήρας της αρχαία...

Τα έργα που διάλεξα να περιλάβω σ' αυτό το Ανθολόγιο έχουν δύο βασικά χαρακτηριστικά: Δίνουν λαβές για φιλοσοφική συζήτηση και παρέχουν ένα μοντέλο αντίληψης του κόσμου, έναν τρόπο να βλέπουμε τον κόσμο διαφορετικά από ό,τι συνηθίζαμε. Δεν είναι τα μόνα που θα μπορούσαν να αναλυθούν ως προς τις φιλοσοφικές τους προεκτάσεις ούτε τα καλύτερα της κινηματογραφικής παραγωγής, αν και, κατά τη γνώμη μου, είναι όλα τους αριστουργήματα. Είναι όμως σίγουρα από εκείνα που κατ' εξοχήν σε κάνουν να φιλοσοφείς. Και, τουλάχιστον για μένα, η τέχνη που σε κάνει να φιλοσοφείς είναι πηγή διπλ...