Επιλογή από το φιλοσοφικό λεξικό και τις φιλοσοφικές επιστολές

Dictionnaire philosophique lettres philosophiques

Ο Φρανσουά Μαρί Αρουέ, παριζιάνος αστός, αρριβίστας που τον μεθούσαν οι επαφές με τους ευγενείς, οπαδός της δουλείας και αντισημίτης χωρίς ενοχές, δεν ανήκε βεβαίως στην αριστερά. Συμμεριζόταν πολλές από τις προκαταλήψεις του καιρού του τη στιγμή που άλλοι σύγχρονοί του κατόρθωσαν να τις υπερβούν: ο Μοντεσκιέ φορές φορές, ο Ρουσσώ συχνά, ο Ντιντερό, ο Κοντορσέ, ο αββάς Γκεγκουάρ σχεδόν πάντοτε. Ακόμα και με τα κριτήρια της εποχής του, ο Αρουέ ανήκε στη δεξιά. Όχι όμως και ο Βολταίρος. Αποτελεί κοινό τόπο να υπενθυμίσουμε πως ήταν η προσωποποίηση της ανεκτικότητας. (...) Η ανεκτικότητα, λοιπόν, αλλά και ο ορθός λόγος: ο Βολταίρος πιστεύει πως μέσω του Διαφωτισμού ο ορθός λόγος θα μπορέσει να αναπτυχθεί ελεύθερα και να κάνει εφικτή την ευτυχία. (...) Και η δικαιοσύνη, εν ονόματι της οποίας αξίζει πάντοτε να "διακινδυνεύσουμε την αθώωση ενός ενόχου παρά την καταδίκη ενός αθώου", λόγια που η επικαιρότητά τους διατηρείται αναλλοίωτη παρά τους τρεις αιώνες ιστορίας που μεσολάβησαν. Η ανεκτικότητα, ο ορθός λόγος, η δικαιοσύνη δεν αποτελούν πια μονοπώλιο της αριστεράς· τόσο το καλύτερο. Παραμένουν όμως συστατικά στοιχεία της ταυτότητά μας. Λοιπόν ναι, χάρη στους τίτλους αυτούς, ο Βολταίρος είναι δικός μας. Μισέλ Ροκάρ