Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Οι "λαϊκές" αντιλήψεις, οι "αναπαραστάσεις" του γυναικείου σώματος στα δημοτικά τραγούδια, είναι το θέμα αυτού του βιβλίου. Στα δημοτικά τραγούδια βρίσκουμε συχνά περιγραφές του σώματος της γυναίκας και ιδίως της νέας γυναίκας. Το γυναικείο σώμα στα τραγούδια περιγράφεται συνήθως όχι ως σώμα στατικό αλλά στην κίνησή του στον χώρο, εκφράζοντας μέσα από την ενδυμασία, το βάδισμα, τις χειρονομίες και το βλέμμα διάφορα συναισθήματα και επιθυμίες αλλά και το καθεστώς της γυναίκας (ανύπαντρη, αρραβωνιασμένη/παντρεμένη, χήρα), όπως και την κοινωνική θέση. Το σώμα κινείται στον χώ...

Ένα από τα πιο αγαπημένα δημοτικά τραγούδια εξεικονίζει με τρόπο συναρπαστικό το ταχύτατο ταξίδι του φιλιού, του κόκκινου φιλιού, από τα χείλη που σμίγουν στην πλάση που φιλοξενεί τους ερωτευμένους και πανηγυρίζει μαζί τους: Κόκκιν’ αχείλι εφίλησα κι έβαψε το δικό μου, / και στο μαντίλι το ’συρα κι έβαψε το μαντίλι, / και στο ποτάμι το ’πλυνα κι έβαψε το ποτάμι, / κι έβαψε η άκρη του γιαλού κι η μέση του πελάγου. / Κατέβη ο αιτός να πιεί νερό κι έβαψε τα φτερά του, / κι έβαψε ο ήλιος ο μισός και το φεγγάρι ακέριο. Οι έξι στίχοι, που διασώθηκαν σε ποικίλες παραλλαγές, έχο...

Η παρούσα εργασία, "Το δημοτικό μας τραγούδι - Όψεις και απόψεις", περιλαμβάνει 24 σύντομα ή εκτενή μελετήματα (καλύτερα σπουδές) πάνω σε θέματα σύγχρονου προβληματισμού σχετικά με το δημοτικό τραγούδι. Είναι κείμενα της τελευταίας εικοσαετίας (εισηγήσεις, πρόλογοι, βιβλιοκριτικές, έρευνες), τα πιο πολλά αδημοσίευτα και ορισμένα γραφής διαρκείας, όπως "Τα όνειρα στη δημοτική μας ποίηση" και τα "Πραμυθοτράγουδα". Η ποικιλία αυτή των ομόκεντρων προσεγγίσεων λειτουργεί αναστοχαστικά για την ουσία, την ύπαρξη και την επιβίωση της δημοτικής μας ποίησης. Το δημοτικό μας τραγούδι,...

Ο μυητικός χαρακτήρας των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών, και ειδικά της παραλογής, είναι ένα ευρύ και γενικευμένο φαινόμενο. Η παρούσα μελέτη ασχολείται με τα τραγούδια που κατεξοχήν είναι μυητικής φύσεως, στα οποία συναντάμε ίχνη κύριων μυητικών μύθων, όπως του μύθου της πάλης με το τέρας, του μύθου της ηρωικής και καταρχήν νικηφόρας πάλης με πολυάριθμους εχθρούς, του πολεμικού μένους, της κατάποσης από το τέρας και του συγγενικού θέματος του καταποντισμού στη θάλασσα, ή των μύθων που αναφέρονται στην εφηβική και στη γαμήλια μύηση, στις επικίνδυνες διαδρομές και στα περάσ...

Μένει κανείς έκθαμβος στην εμμονή των βυζαντινών, των ραγιάδων αλλά και των νεοελλήνων στην ηλιόφωτη και διάφανη δημοτική ποίηση, κορμός της οποίας είναι τα τραγούδια της φυλακής, που έχουν ριζώσει στην ψυχή τους, σαν το στρείδι στο βράχο. Έμειναν πιστοί στη σεμνή παράδοση του γνήσιου μόχθου του λαϊκού πνεύματος και πίστεψαν σ’ αυτό, όπως πιστεύει το δέντρο στο χώμα του, ο γερο-πλάτανος στα γάργαρα νερά που κυλούν στις ρίζες του και ο θεόρατος έλατος στο βουνίσιο αγέρα που τον θωπεύει. Τα πρώτα τραγούδια της φυλακής είναι εκείνα του Ακριτικού Κύκλου (900-1100 μ.Χ.). Ακολ...

Το έργο του Γκυ (Μισέλ) Σωνιέ "Αδικία. Το κακό και το άδικο στο ελληνικό δημοτικό τραγούδι" είναι μια κλασική στο είδος της μελέτη, της οποίας η πρώτη (γαλλική) έκδοση έγινε το 1979 από το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών σε συνεργασία με τον παρισινό εκδοτικό οίκο Belles Lettres. Ο Νίκος Σβορώνος στον πρόλογό του το χαρακτηρίζει "θεμελιώδη συνεισφορά στη μελέτη της νοοτροπίας του ελληνικού λαού και, εν πολλοίς, στην ιστορία αυτής της νοοτροπίας". Άριστος γνώστης της ελληνικής γλώσσας, ο συγγραφέας παρέμεινε επί μακρά χρονικά διαστήματα στην Αθήνα και ερεύνησε ένα πλούσιο και πολυ...

Το βιβλίο αυτό γράφτηκε για να προλάβει τον χρόνο πριν αυτός πάρει μαζί του μια ιστορία, χωρίς αυτή πρώτα να καταγραφεί. Αυτή η καταγραφή γίνεται από πρώτο χέρι, με τρόπο ρεαλιστικό και χωρίς ωραιοποιήσεις. Πρόσωπα, γεγονότα και καταστάσεις που μας δείχνουν ήθη, έθιμα, παραδόσεις, συνήθειες, τον τρόπο ζωής και διασκέδασης άλλων εποχών. Μια προσέγγιση στον λαϊκό πολιτισμό μέσα από τα βιώματα της οικογένειας Βέρρα, με ναυαρχίδα την Τασία. Οι άνθρωποι αυτοί, που περιπλανήθηκαν με τη μουσική και το ταλέντο τους στις περισσότερες γωνίες της Ελλάδας -και όχι μόνο- έρχονται σε το...

Το τραγούδι και ο χορός είναι όχι μόνο λαογραφικά αλλά και πολιτιστικά στοιχεία. Με αυτά αναπνέει και εκφράζεται κάθε λαός. Η συγγραφέας πλησίασε με αγάπη, αλλά και μεθοδικότητα τους Συλλαίους, κατέγραψε τα τραγούδια τους και τον βηματισμό των χορών τους. Η αξία του βιβλίου έγκειται κυρίως στο ότι η ερευνήτρια συνέλεξε πολύτιμες πληροφορίες από άτομα της πρώτης και δεύτερης γενιάς προσφύγων καταγόμενων από τη Σύλλη Ικονίου. Η έκδοση συνοδεύεται από CD με παραδοσιακά τραγούδια της Μικράς Ασίας.

Η Ρόζα Εσκενάζυ ήταν μια σπουδαία ερμηνεύτρια του ρεμπέτικου τραγουδιού, με μεγάλη καριέρα και με πλούσια δισκογραφία η οποία περιείχε εκτός από ρεμπέτικα τραγούδια και έναν μεγάλο αριθμό από παραδοσιακά. Η έκδοση αυτή είναι μια κριτική μελέτη η οποία περιλαμβάνει στο σύνολο σαράντα παρτιτούρες: είκοσι παρτιτούρες από το ρεμπέτικο ρεπερτόριο της προπολεμικής περιόδου (1931-1937) και είκοσι από το παραδοσιακό ρεπερτόριο, οι οποίες διακρίνονται σε δέκα προπολεμικές (1933-1938) και δέκα μεταπολεμικές (1954-1955). Κάθε τραγούδι συνοδεύεται και με δεύτερη παρτιτούρα η οποία σ...

Όταν ο θεμελιωτής της επιστήμης της Λαογραφίας Ν. Πολίτης ήθελε να καταγράψει τα ήθη, έθιμα και τα τραγούδια του ελληνικού λαού, δεν χρειαζόταν να ψάξει, για να βρει πληροφοριοδότες. Ήταν αρκετό να διαθέσει λίγο χρόνο και να παρακολουθήσει έναν γάμο, ένα πανηγύρι κ.λπ., για να καταγράψει τα δημοτικά τραγούδια που τραγουδιούνταν στον γάμο και στο πανηγύρι. Γιατί η παραδοσιακή ζωή του χωριού δεν ήταν διαφορετική από την καθημερινή. Ήταν σ' όλες της τις εκδηλώσεις ίδια και αναλλοίωτη σχεδόν για πολλούς αιώνες, μια που αμετάβλητα παρέμειναν για αιώνες η κοινωνική οργάνωση, τα ό...

Πρόκειται για το τρίτο βιβλίο του Παναγώτη Καρώνη που αναφέρεται στη Νεστάνη Αρκαδίας και αποτελεί καρπό μιας συστηματικής ενασχόλησης τριάντα και πλέον χρόνων γύρω από τον γάμο όπως αυτός γινόταν "μια φορά κι έναν καιρό" στην Αρκαδική κώμη. Εικόνες των Νεστανιωτών/τισσών ζωντανές, βγαλμένες μέσα από τα έθιμά τους, τις συνήθειες του τόπου τους, αλλά και μέσα από τις δοξασίες τους, τις προλήψεις τους και τα "πιστεύω" τους. Έτσι παρατίθεται λεπτομερειακά η περίοδος όπου η όλη διαδικασία διαρκεί· όλα όσα έχουμε δηλαδή συγκεντρώσει και καταγράψει για τα έθιμα, τις παραδόσεις...

Όσα και να γράψει κανείς για τη Λαϊκή Παράδοση, πάντα και πάντοτε θα είναι λίγα και ελλιπή, γιατί έχει να παλέψει με μια ασύνορη θάλασσα ζωής που δεν γεωμετρείται και δεν εξαντλείται. Η Λαϊκή παράδοση μοιάζει με αγλαόκαρπο δέντρο και ταυτόχρονα με δάσος, μοιάζει με απέραντη πεδιάδα, πολύανθη και πολύχρωμη. Γεννιόμαστε και ζούμε μέσα σ' αυτή, τρεφόμαστε και μεγαλώνουμε, σπουδάζουμε και σταδιοδρομούμε επαγγελματικά, δημιουργούμε οικογένεια και νέους βιολογικούς βλαστούς. Γίνεται, όχι πάντα διακριτικά, η μοίρα, που μας αλυσοδένει αλλά και μας ελευθερώνει, μας προσφέρει ασφάλει...

Ο λαός τους έχει δώσει διάφορες ονομασίες. Tα συναντάμε ως στιχάκια, καταλόγια, πατινάδες, παρασκίδες, παραμικρά, κοντόσωμα, κοντοτράγουδα, τραγουδέλια, στιχοπλοκίες, στιχοπλόκια στην Ήπειρο, κοτσάκια στην Νάξο και βέβαια μαντινάδες στην Κρήτη. Στην Αρκαδία τα συναντάμε ως μανεδάκια. Για τα Λιανοτράγουδα ο λόγος, τα δίστιχα αναπόσπαστο κομμάτι του δημοτικού μας τραγουδιού που μπορούν άνετα να συγκαταλεχθούν στις κορυφαίες στιγμές της ποίησης και που αποτελούν το θέμα μιας ακόμα λαογραφικής συλλογής του Παναγιώτη Καρώνη. Στο βιβλίο "Λιανοτράγουδα - Ερωτικά δημοτικά δίστι...

Ανέκαθεν οι λαοί τραγουδούσαν, αυτοσχεδίαζαν και απολάμβαναν το λόγο και τη μουσική, ανάλογα με το βηματισμό και το λύγισμα του κορμιού. Συναγωνίζονταν ποιοι θα στοιχειοθετήσουν καλύτερα τα λόγια και ποιοι θα βάλουν τους ήχους τής μουσικής. Έτσι γεννήθηκε το Δημοτικό Τραγούδι. Μέσ’ από τις στιχουργικές διηγήσεις περνούν μηνύματα, πόνοι και παράπονα, συνήθως, των απλών καθημερινών ανθρώπων, η ζωή των οποίων δε διαφέρει από εκείνων που σέρνονταν στα σκλαβοπάζαρα. Η ζωή, για πολλούς κρατούντες, δεν έχει καμία αξία. Πάνω απ’ όλα, βασιλεύει το κέρδος, ο εύκολος πλουτισμός, η...

Ένα πολύτιμο έργο, η "Λάστα και τα μνημεία της ή Λάστας πανόραμα", του αείμνηστου λαογράφου Νικολάου Λάσκαρη, που για πολλές δεκαετίες ήταν εξαντλημένο, ξαναβλέπει το φως από τις εκδόσεις "Βιβλιοπανόραμα", καθώς έχει πολλά ακόμη να προσφέρει στη γνώση και στην έρευνα της λαογραφίας και της ιστορίας τόσο της Ηλείας, όσο και της ευρύτερης Πελοποννησιακής περιοχής. Μέσα στις αρχικές 1.250 σελίδες του κρύβονται ατίμητοι πνευματικοί θησαυροί, λαογραφικοί και ιστορικοί, ένας μεγάλος όγκος ηθών και εθίμων του 19ου και των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα. Ενδεικτικά σημειώνουμε...

"Αφού έπαιξαν όλοι και σηκώθηκαν οι θεατές να φύγουν, παίρνει βιαστικά το μικρόφωνο ο Άλκης Στέας και λέει: "Αν θέλετε, περιμένετε δυο λεπτά, να δούμε πώς κρατάει τη δημοτική παράδοση ο ελληνισμός της Νέας Υόρκης". Οι θεατές συγκρατήθηκαν προσωρινά, αλλά παρέμεναν όρθιοι, πιστεύοντας ότι δε θα άκουγαν κάτι σημαντικό. Άρχισα λοιπόν να παίζω, στην αρχή τον "Σκάρο" και μετά ένα μοιρολόι, κι οι θεατές, εκεί που ήταν έτοιμοι να φύγουν, μόλις άκουσαν τους σκοπούς και το κλαρίνο, χειροκροτούσαν, σφύριζαν, πέταγαν σκούφους στον αέρα, ακόμα και τα παλτά τους, και φώναζαν: "Κι άλλο...

Άφθονο και ακατάσχετο ρέει το αίμα στην επικράτεια του έρωτα, όπως τη γεωγραφεί η δημοτική ποίηση, από τις παραλογές έως τα καθαυτό ερωτολογικά τραγούδια, εκτενή ή δίστιχα. Της αγάπης τα αίματα, στη μεταφορική ή την κυριολεκτική τους χρήση, λειτουργούν σαν απόλυτο τεκμήριο της ψυχικής συγκίνησης, σαν ακράδαντο πειστήριο της πίστης και της αφιέρωσης. Και σαν αδιαμφισβήτητη μαρτυρία του ερωτικού πάθους, και των παθημάτων που αναπόφευκτα συνεπάγεται. Ένα κόκκινο ποτάμι διασχίζει την επικράτεια της αγάπης, και με τη ροή του υπηρετεί τον μέγα στόχο: Να γίνει νόημα το αίμα. Να...

The more than three hundred Greek folksongs and poems in this collection were dictated from memory by Vasiliki Scotes from her ninety-seventh year until the beginning of her hundred and fourth. The collection comes from a time now long gone, lived out in a remote mountain village in Greece when folk customs and beliefs were still vigorous and unaffected by urban and foreign influences. It also marks the end of an eons-old Greek tradition of oral transmission, which Vasiliki ably personified and maintained and whose riches she passionately and hopefully wanted to convey to f...

Τα δημοτικά τραγούδια της πατρίδας μας αποτελούν ένα από τα πολυτιμότερα κειμήλια της εθνικής μας κληρονομιάς. Διακρίνονται για τη χάρη του στίχου και τη μεγάλη ποικιλία της μουσικής και του ρυθμού. Τα μοιρολόγια είναι δημιουργήματα φυσικής και αυθόρμητης συναισθηματικής φόρτισης. Πηγάζουν από τη συγκίνηση, τον απερίγραπτο πόνο, τη λύπη και την οδύνη που προκαλεί η περίσταση, η απώλεια δηλαδή αγαπημένου προσώπου. Τα τραγούδια και τα μοιρολόγια που περιλαμβάνονται στη συλλογή αυτή, με τη χαρακτηριστική ποίηση και τη μουσική τους, εκφράζουν την αισθητική της κοινωνίας τ...