Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Homo Aestheticus ή το ερώτημα της τέχνης σήμερα. Αρχίζοντας από τις απαρχές της νεότερης Αισθητικής, το 17ο αιώνα, το βιβλίο αυτό επιχειρεί να διαγράψει την πορεία της αισθητικής σκέψης μέχρι τη μετανεωτερικότητα. Μεγάλοι του σταθμοί θα είναι καταρχάς η προκαντιανή σκέψη, αλλά και ο ίδιος ο Kant με κυρίαρχο το ερώτημα κατά πόσον είναι δυνατή μια οποιαδήποτε αισθητική λογομαχία. Ο Hegel και η επιστροφή στο απόλυτο, ή η μετατροπή της τέχνης σε "τέχνη εξόδου από την τέχνη" και επιστροφής στη θρησκεία. Και, βέβαια, ο Nietzsche και η κατάλυση της τέχνης με τη στενή έννοια προς ό...

Το wabi sabi είναι η πεμπτουσία της ιαπωνικής αισθητικής. Αφορά την ωραιότητα πραγμάτων ατελών, εφήμερων και ελλειπτικών. Την ωραιότητα πραγμάτων σεμνών και ταπεινών. Την ωραιότητα πραγμάτων αντισυμβατικών.

Τέσσερα κείμενα του Ντιντερό (1713-1784), το καθένα κι ένα είδος, μα με κοινή αναφορά τις καλές τέχνες, αποδίδονται στην παρούσα έκδοση στα ελληνικά, μεταφέροντας περίτεχνα το γούστο και τη χάρη του κατεξοχήν γαλλικού αιώνα που είναι ο 18ος, ο αιώνας του Διαφωτισμού, αξεχώριστος όμως από τις φιλάρεσκες, προσφυείς και παιγνιώδεις επιδόσεις σε κάθε απόκρυφη ή εμφανή πτύχωση της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής: το πρώτο, υπό μορφήν επιστολής με παραλήπτη τον περιβόητο, αλλά και αμφιλεγόμενο κατά τον Ντιντερό, θεωρητικό των καλών τεχνών αββά Μπαπέ, η "Επιστολή για τους κωφάλαλους π...

Η Αισθητική, πού απασχόλησε και απασχολεί καλλιτέχνες, ψυχολόγους, κοινωνιολόγους, παιδαγωγούς, πολιτικούς και γενικά κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο που βλέπει τι θέση έχει μέσα στη ζωή και στην ιστορία μας η τέχνη. Και πόσο ουσιαστικά ανθρώπινο είναι η δίψα τής ομορφιάς.

Η "Αισθητική" ή "Φιλοσοφία της τέχνης" και πιο συγκεκριμένα "Φιλοσοφία των καλών τεχνών" του Hegel αποτελεί ένα από τα μείζονα έργα της γερμανικής φιλοσοφικής παράδοσης και πιο συγκεκριμένα της γερμανικής αισθητικής παράδοσης, όπως αυτή διαμορφώθηκε κυρίως από την "Κριτική της κριτικής δύναμης" του Kant, αλλά και από τα έργα των Winckelmann, Schelling, Lessing, Schiller, Schlegel, Novalis, Tieck κ.ά. H «Αισθητική» του Hegel αποτέλεσε αντικείμενο κριτικής στον 20ο αιώνα τόσο από τον Heidegger, όσο και από τους Adorno και Gadamer, κυρίως για την θέση που αποδόθηκε στον Hegel...

Η βυζαντινή φιλοσοφία αποτελεί έναν κλάδο που παλιότερα δεν είχε την ίδια ανάπτυξη με αυτή που γνωρίζει τα τελευταία χρόνια. Τούτο, ασφαλώς, δεν συνέβαινε αποκλειστικά και μόνο εξ αιτίας της ευρύτατα διαδεδομένης αρνητικής αντίληψης που επικρατούσε για την πνευματική κληρονομιά που κατέλιπε η βυζαντινή περίοδος (θυμίζουμε μόνο τον όρο "βυζαντινισμός", μια προκατάληψη που μας φόρτωσε ο 18ος αιώνας). Υπήρχε ταυτόχρονα και η αμφιβολία για το εάν και κατά πόσο η κατ' εξοχήν θεολογική σκέψη του Βυζαντίου ήταν πράγματι και θεολογική, και κατά καιρούς πολλοί είχαν διατυπώσει έντο...

[...] Είχα πάντοτε την μέριμνα να συνεχίσω τους "Αισθητικούς προβληματισμούς" του πρώτου τεύχους, που εξέδωσα για πρώτη φορά το 1982. Συγκεντρώνω στο παρόν πόνημα ανακοινώσεις που έκανα και άρθρα που έγραψα, με προσθήκες, αφαιρέσεις και ανασυνθέσεις, αλλά και ανέκδοτα μελετήματα. Οι διερευνήσεις και στοχασμοί του πρώτου μέρους συμπληρώνονται στο δεύτερο μέρος με καταξιωμένες προσωπικότητες, που καταθέτουν την μαρτυρία των πάνω στο γενναίο αγώνισμα της αισθητικής και της θεωρίας των αξιών. Στην "αυχμηρή" αυτήν εποχή, που μας απομυζά τους ζωτικούς πνευματικούς χυμούς και μα...

Η ανθολογία περιλαμβάνει τα σημαντικότερα κείμενα που συγκροτούν τη θεωρία της μινιμαλιστικής και της εννοιολογικής τέχνης γραμμένα κυρίως τους ίδιους τους καλλιτέχνες που συμμετείχαν στις μείζονες καλλιτεχνικές ρήξεις της δεκαετίας του 1960. Από τον Ντόναλντ Τζαντ ώς τον Σολ Λε Ουίτ και από τον Ρόμπερτ Μόρις ώς τον Τζόζεφ Κοσούτ και την ομάδα Art & Language, οι καλλιτέχνες αυτοί υποστηρίζουν θεωρητικά την καλλιτεχνική τους πρακτική, μέσω της οποίας για πρώτη φορά (στην ιστορία της δυτικής τέχνης) οι παλαιές κατηγορίες "ζωγραφική" και "γλυπτική" δέχονται μια τόσο σφοδρή και...

Είναι γνωστό πόσο εκθειάζει την τέχνη και ιδιαίτερα τη μουσική η φιλοσοφία της βούλησης του Σοπενχάουερ (A. Schopenhauer, 1788-1860), η "καλλιτεχνική φιλοσοφία κατ' εξοχήν", όπως την έλεγε ο Τόμας Μανν. Μόνον η μουσική μάς γλιτώνει από τα δεσμά της εξατομίκευσης και της αυτοσυντήρησης, επειδή μας φανερώνει απροκάλυπτα την ίδια την ουσία του κόσμου: τη βούληση, χωρίς τη διαμεσολάβηση εννοιών ή παραστάσεων. Πώς είναι δυνατόν, όμως, να συναρτάται τόσο στενά η αισθητική με την πρώτη φιλοσοφία όσο σ' αυτό το έργο; Τις προϋποθέσεις αυτού του τόσο σύγχρονου τύπου σκέψης ελέγχει ο...

Η δημιουργική αισθητικότητα Ο στοχασμός του Πωλ Βαλερύ μάς ξαφνιάζει-τα κείμενα του παρόντος βιβλίου προαναγγέλλουν μία Αισθητική. Διακρίνουμε ότι έχουμε να κάνουμε με μία φιλοσοφική θεώρηση πάνω στην τέχνη η οποία, όμως, δεν πραγματοποιείται. Ενώ περιμένουμε ένα λόγο περί της Αισθητικής, βρισκόμαστε σε ένα κείμενο πάνω στην αίσθηση. Στο κείμενό του "Ο Λεονάρδος και οι φιλόσοφοι" τονίζει ότι αυτοί που ασχολούνται με την τέχνη νοιώθουν τον μεγάλο πειρασμό να κάνουν Αισθητική· να περάσουν από την αίσθηση στην Αισθητική. Όμως, ο Βαλερύ στη "Γενική έννοια της τέχνης" κάνει κ...

Η μελέτη του γερμανού ποιητή Φρειδερίκου Σίλλερ ανήκει στα φιλοσοφικά του έργα που αποτέλεσαν τον άλλο κλάδο της ενασχόλησής του, πέρα από την ποίηση και το θέατρο. Είναι γραμμένη σε μορφή επιστολών προς τον προστάτη του πρίγκιπα του Augustenberg. Πρόκειται για μια φιλοσοφική πραγματεία , στην οποία ο Σίλλερ ασχολείται με το αισθητικό φαινόμενο σε σχέση με το πολιτικό ζήτημα της ελευθερίας. Στην πραγματικότητα, ο Σίλλερ εδώ μας αποκαλύπτεται ως εκφραστής της μεγάλης παράδοσης του γερμανικού ιδεαλισμού που -αντιφατικά όσο και χαρακτηριστικά- άνοιξε το δρόμο στις φιλοσοφίες τ...

Ποια είναι η φύση του συμβολισμού στις τέχνες; Πώς παράγεται το νόημα στη μουσική και την αφηρημένη ζωγραφική; Γιατί μπορούμε να πλαστογραφήσουμε έναν Ρέμπραντ, όχι όμως και έναν Μπετόβεν; Σε τι διαφέρει μια παρτιτούρα του Μπαχ από μία του Κέιτζ; Ποιος είναι ο ρόλος των συναισθημάτων στην κατανόηση του έργου τέχνης; Οι απαντήσεις του Γκούντμαν σε αυτά και άλλα ερωτήματα σχετικά με τις τέχνες άνοιξαν νέους δρόμους στη φιλοσοφία της τέχνης και κατέστησαν τις Γλώσσες της τέχνης το σημαντικότερο κείμενο του 20ού αιώνα στο χώρο της αισθητικής, τον πρώτο μεγάλο σταθμό στη διατύπω...

Το βιβλίο χωρίζεται σε έξι (6) κεφάλαια, στα οποία πρωταγωνιστεί η "Φρανκφούρτη" ως θεωρία και βίωμα του συγγραφέα. Στο πρώτο κεφάλαιο: "Η κριτική θεωρία ως μετακριτική της φιλοσοφικής παραδόσεως" αναλύονται θέματα της κλασικής φιλοσοφίας υπό το φως της κριτικής θεωρίας. Στο δεύτερο κεφάλαιο: "Αισθητική θεωρία και τέχνη" καταγράφεται ο κριτικός προβληματισμός σχετικώς με την τέχνη και την αισθητική. Στο τρίτο κεφάλαιο: "Εφηρμοσμένη κριτική φιλοσοφία της τέχνης" αναλύονται έργα και δημιουργοί με θεωρητικό άξονα την κριτική θεωρία, η οποία να ανασυγκροτείται ως αισθητική θεωρ...

[...] Η παρούσα μελέτη "Γύρω στο αίσθημα του ωραίου" εκτιμώ ότι γράφτηκε ανάμεσα στα 1944-46 και προωθήθηκε στον συλλέκτη παλαιών βιβλίων Πέτρο Βέργο από τον πρώην εκδότη Σπύρο Νικολόπουλο. Πρόκειται για εκατό υποκίτρινα φύλλα (17χ24 εκ.) γραμμένα μόνο από τη μια όψη με μολύβι (αναγνωρίζεται η τρικυμιώδης γραφή του Καΐμη), όπου οι σποραδικές προσθαφαιρέσεις γίνονται με μελάνι πράσινου χρώματος. Αποσπάσματα αυτού του αφανέρωτου κειμένου πρωτοδημοσιεύτηκαν στο περιοδικό "Η Λέξη" (τχ. 128, Ιούλιος-Αύγουστος 1995). Η παρούσα μελέτη ωστόσο είναι μια καλή αφορμή για να ανακεφ...

Αλλά η "αυτονομία" της τέχνης δεν είναι πια η σκηνή μιας αντίφασης η οποία καταθέτει μαρτυρία για μια αλλοτρίωση που πρέπει να εξαλειφθεί. Εκείνο που παράγει ο καλλιτέχνης δεν είναι πια το παιχνίδι μιας αντίφασης. Είναι η εγγραφή ενός σοκ. Αυτό που παρουσιάζει το σοκ εξακολουθεί να είναι μια αλλοτρίωση, όμως μια αλλοτρίωση ανυπέρβλητη. Ο double bind δεν ανήκει πια στο έργο. Είναι το σημάδι μιας συνθήκης, της συνθήκης του όντος που είναι υποταγμένο στην αισθητή συνθήκη: είτε υποταγή στο αισθητό που μας ασκεί βία είτε απουσία αισθητού, δηλαδή θάνατος. Αν η τέχνη οφείλει να...

Ποια είναι η ιδιαίτερη συμβολή του 20ου αιώνα στη θεώρηση της έννοιας της τέχνης; Σ' αυτό το ερώτημα αποπειράται να απαντήσει η προκείμενη ανθολογία, παραθέτοντας ένα ευρύ φάσμα προσεγγίσεων από πέντε διαφορετικές θεωρητικές, λογοτεχνικές και φιλοσοφικές παραδόσεις, την αγγλική, την αμερικανική, την αυστριακή, τη γαλλική και τη γερμανική. Κείμενα δύο σημαντικών θεωρητικών της τέχνης των αρχών του 20ου αιώνα, του Αλόις Ριγκλ και του Άμπυ Βάρμπουργκ, δημοσιεύονται για πρώτη φορά στα ελληνικά, θέτοντας το ζήτημα της σχέσης της τέχνης με τα ιδεολογικά και τα κοινωνικά της συ...

...Η μέθοδος του Αντόρνο δεν είναι αποκλειστικώς "εκ των κάτω", αλλά προκύπτει συγχρόνως, και από τη μέθοδο "εκ των άνω". Ο ίδιος επιστρέφει στην πάλαιαν αντίληψη περί της ανιδιοτέλειας της τέχνης, όχι όμως από ρομαντική νοσταλγία παρωχημένων αισθητικών θεωριών, αλλά από αντίδραση προς το ωμό πνεύμα του βιομηχανοποιημένου και εμπορευματοποιημένου πολιτισμού. Αυτή η εν μέρει επιστροφή του Αντόρνο στο δόγμα "η τέχνη για την τέχνη" συντελείται ύστερα από κριτική θεώρηση παλαιών και νέων αισθητικών δεδομένων και προϋποθέτει βαθιά γνώση των συνθηκών δημιουργίας τους, κατά την αξ...