Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

[...] Για τώρα, θα αρκούσε τούτο: μια 'μέρα, το καλοκαίρι του 1983, ανασκαλεύοντας κάποια συρτάρια, βρήκα έτσι μορφοποιημένο το χειρόγραφο αυτού του μικρού βιβλίου. Ήταν ξεχασμένο. Το διάβασα και αποφάσισα την πρώτη - ουσιαστικά τη δεύτερη, ύστερα από την κυκλοφορία μιας τυπωμένης διάλεξης με θέμα η "Διαστροφή και τέχνη" που δόθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1953- αυτή εκτύπωση, δίχως να αλλάξω τίποτα απ' το κείμενο ή τη γλώσσα του, πέρα απ' την μετατροπή του σε μονοτονική. Μπορεί κάποιες θέσεις σήμερα να έχουν συμπληρωθεί, μπορεί - κι είναι φυσικό - ο χρόνος ν' αύξησε τις εμπειρί...

Η επιλογή της παρουσίασης των δύο κειμένων του Μερλώ-Ποντύ που περιλαμβάνονται στον μικρό αυτό τόμο, πέρα του ότι μας δίνει τη δυνατότητα να προσεγγίσουμε τον τρόπο με τον οποίο ο Γάλλος φιλόσοφος αντιλαμβάνεται το έργο τέχνης, την αισθητική στάση και τη σημασία της καλλιτεχνικής δημιουργίας, μας επιτρέπει επίσης να ακολουθήσουμε τα ίχνη της πορείας της σκέψης του από την εποχή της "Φαινομενολογίας της αντίληψης" (1945) μέχρι την προβληματική του "Ορατού και του αόρατου" (έργου που την ολοκλήρωσή του εμπόδισε ο πρόωρος θάνατος του φιλοσόφου) το 1961. Την εξέλιξη και τις εν...

Το κάλλος, η τέχνη, η αισθητική είχαν πάντα τη θέση τους στην ιστορία και την εξέλιξη των πολιτισμών σ' όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Αυτή η παράλληλη πορεία σπάνια αντιμετωπίστηκε με μια σαφώς επιστημονική προσέγγιση μια και η κρατούσα άποψη ήταν πως τα δύο αυτά μείζονα θέματα δε συνδέονται, απαραίτητα, μεταξύ τους· εξάλλου η έννοια της αισθητικής γεννήθηκε στην Ευρώπη μόλις το 18ο αιώνα. Έτσι πολύ συχνά οι ιστορικοί δεν έπαιρναν υπόψη τους τις προγενέστερες θεωρίες περί του ωραίου και της τέχνης, πράγμα που για ένα μακρύ χρονικό διάστημα δημιούργησε μεγάλη ασάφεια γύρ...

Τι είναι οι αισθητικές κατηγορίες; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν είναι δυσχερής. Λέγοντας αισθητικές κατηγορίες εννοούμε τις γενικές εκείνες ποιότητες όσες στο μεν αισθητικόν αντικείμενο που θαυμάζομε στην περιοχή είτε της φύσεως είτε της τέχνης, προσδίδουν έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα ο οποίοςτο ξεχωρίζει από όλα τα άλλα, στην δε συνείδηση παρέχουν την ευχέρεια να αξιολογεί το αντικείμενο αυτό κατατάσσοντάς το σ' ευρύτερες ενότητες τρόπων βιώσεώς του, ώστε τα συναισθήματα που εκείνο δημιουργεί να ελέγχωνται νοητικώς. Με άλλους λόγους, οι αισθητικές κατηγορίες είναι αφ' ενός...

Η παρουσίαση της "Αισθητικής" του Χέγκελ στο βιβλίο αυτό, σκοπό έχει να δείξει πόσο γόνιμη είναι για τη σημερινή φιλοσοφία της τέχνης αυτή η φιλοσοφική κατεύθυνση, που υποστηρίζει ότι η ανάλυση του Ωραίου δεν πρέπει να ξεκινά από την περιγραφή ωραίων πραγμάτων αλλά από τη γνώση του Ωραίου καθεαυτή.

"Έζησα ανάμεσα σε ζωγράφους", έγραψε ο Γκαίτε, "και έμαθα, όπως αυτοί, να βλέπω τα αντικείμενα με μάτι καλλιτέχνη... Το μάτι ήταν το κατ' εξοχήν όργανο με το οποίο αντιλαμβανόμουν τον κόσμο". Ο Γκαίτε ίδρυσε δύο βραχύβια περιοδικά τέχνης και επί έξι χρόνια διοργάνωνε ετήσιους ζωγραφικούς διαγωνισμούς στην Βαϊμάρη. Ζωγράφιζε και ο ίδιος και τα γραπτά του δείχνουν πως ήταν μεγάλος τεχνοκρίτης. Τα κείμενα του παρόντος τόμου χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: Δοκίμια γενικής αισθητικής, μελέτες για την τέχνη της κλασικής αρχαιότητας και παρατηρήσεις για τη Μεσαιωνική και Αναγεννη...

Σε περιόδους έντονων αντιθέσεων η διαθεματική και συνθετική προσέγγιση των εννοιών αποτελεί ηχηρή ανάκληση της διαλεκτικής. Ο Ελληνισμός συνάντησε το Χριστιανισμό και η σύζευξή τους διαμόρφωσε το πολιτιστικό πρόσωπο της Ευρώπης. Οι αντιθέσεις διατηρήθηκαν στα ευρύτερα ιστορικά πλαίσια της πολιτιστικής ετερότητας. Η δυναμική όμως και ιδιότυπη συνάντησή τους προσέδωσε στην ετερότητα αυτή το χαρακτήρα του γόνιμου μετασχηματισμού των παλαιών δομών σε νέα σχήματα. Η ευρωπαϊκή παιδαγωγική σκέψη με την ανθραπαγωγική πρόθεση του ελληνικού και χριστιανικού πολιτισμού μπορεί να αξιοπ...

Για τον Έγελο, χαρακτηριστικό της μουσικής είναι ότι δίνει μορφή στο αίσθημα ως αίσθημα, ότι κατορθώνει να αποτυπώσει εξωτερικά την ίδια την εσωτερικότητά μας: Μόνον η ποίηση την εκφράζει πληρέστερα, αλλά με τίμημα την αυτοτέλεια της καλλιτεχνικής μορφής. Ο Έγελος ή Χέγκελ υπήρξε, μετά τον Καντ, ο δεύτερος μεγάλος θεωρητικός του νέου τότε φιλοσοφικού κλάδου της «αισθητικής». Σε αντίθεση με τον Καντ, δεν προσπαθεί τόσο να ορίσει τους υποκειμενικούς όρους υπό τους οποίους λέμε για κάτι ότι είναι «ωραίο», αλλά διερευνά κυρίως τους αντικειμενικούς όρους αυτού του υποκειμενικού...

Τα έργα που διάλεξα να περιλάβω σ' αυτό το Ανθολόγιο έχουν δύο βασικά χαρακτηριστικά: Δίνουν λαβές για φιλοσοφική συζήτηση και παρέχουν ένα μοντέλο αντίληψης του κόσμου, έναν τρόπο να βλέπουμε τον κόσμο διαφορετικά από ό,τι συνηθίζαμε. Δεν είναι τα μόνα που θα μπορούσαν να αναλυθούν ως προς τις φιλοσοφικές τους προεκτάσεις ούτε τα καλύτερα της κινηματογραφικής παραγωγής, αν και, κατά τη γνώμη μου, είναι όλα τους αριστουργήματα. Είναι όμως σίγουρα από εκείνα που κατ' εξοχήν σε κάνουν να φιλοσοφείς. Και, τουλάχιστον για μένα, η τέχνη που σε κάνει να φιλοσοφείς είναι πηγή διπλ...

Η Αισθητική, πού απασχόλησε και απασχολεί καλλιτέχνες, ψυχολόγους, κοινωνιολόγους, παιδαγωγούς, πολιτικούς και γενικά κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο που βλέπει τι θέση έχει μέσα στη ζωή και στην ιστορία μας η τέχνη. Και πόσο ουσιαστικά ανθρώπινο είναι η δίψα τής ομορφιάς.

Γιατί η αισθητική; Ποια είναι τα ζητήματα με τα οποία η περιοχή αυτή της φιλοσοφίας ασχολείται και τι είδους ερωτήματα θέτει εν σχέσει προς την τέχνη και την εμπειρία που η επαφή με την τέχνη γεννά; Και ταυτοχρόνως, με ποιο τρόπο μπορεί η αισθητική θεωρία να παράσχει επαρκείς αιτιολογήσεις για τη συγκρότηση της αισθητικής αγωγής ως αυτόνομου και σημαντικού εκπαιδευτικού πεδίου; Τέτοια είναι τα ερωτήματα που επιχειρεί να προσεγγίσει αυτό το βιβλίο. Παρακολουθεί αφενός την εξέλιξη της αισθητικής ως μιας πορείας διαδοχικών μεταμορφώσεων, συνεχούς αναμέτρησης με θεμελιώδη ερωτ...

Τέσσερα κείμενα του Ντιντερό (1713-1784), το καθένα κι ένα είδος, μα με κοινή αναφορά τις καλές τέχνες, αποδίδονται στην παρούσα έκδοση στα ελληνικά, μεταφέροντας περίτεχνα το γούστο και τη χάρη του κατεξοχήν γαλλικού αιώνα που είναι ο 18ος, ο αιώνας του Διαφωτισμού, αξεχώριστος όμως από τις φιλάρεσκες, προσφυείς και παιγνιώδεις επιδόσεις σε κάθε απόκρυφη ή εμφανή πτύχωση της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής: το πρώτο, υπό μορφήν επιστολής με παραλήπτη τον περιβόητο, αλλά και αμφιλεγόμενο κατά τον Ντιντερό, θεωρητικό των καλών τεχνών αββά Μπαπέ, η "Επιστολή για τους κωφάλαλους π...

Το τρομερό παιδί των γαλλικών γραμμάτων, ο συγγραφέας του Ζερμινάλ και του Κατηγορώ, αγαπούσε με πάθος τη ζωγραφική και τους ζωγράφους. Επιστήθιος φίλος του Σεζάν και ένθερμος υποστηρικτής των Εμπρεσιονιστών, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην καθιέρωση των νέων καλλιτεχνικών τάσεων της εποχής του. Αμφισβητίας, ενθουσιώδης και συχνά προκλητικός, ασχολήθηκε επαγγελματικά με την τεχνοκριτική επί τριάντα χρόνια, γράφοντας μερικά από τα γοητευτικότερα κείμενα για την τέχνη του ώριμου 19ου αιώνα. Τα άρθρα του μας μεταφέρουν την ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα που επικρατούσε στους κύκλους της ε...