Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο τόμος, που κυκλοφόρησε με την ευκαιρία της έκθεσης «Avigdor Arikha. Μια ανάσα», η οποία πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού (19 Ιουνίου - 1 Σεπτεμβρίου 2019), συγκεντρώνει κείμενα του λόγιου ζωγράφου Avigdor Arikha (1929-2010) για κρίσιμα ζητήματα της θεωρίας της τέχνης και για ορισμένους από τους μεγαλύτερους ευρωπαίους καλλιτέχνες (Mantegna, Rubens, Velasquez, Poussin, David, Ingres, Degas, Giacometti κ.ά.).

Διαβάζουμε ένα γράμμα, ένα ποίημα, ένα βιβλίο. Πώς διαβάζουμε όμως ένα έργο τέχνης; Έναν πίνακα ζωγραφικής τον κοιτάζουμε, μπορεί να τον θαυμάζουμε αμέσως ή να μας αφήνει αδιάφορους, ακόμη και να μας δυσαρεστεί, και τότε τον προσπερνάμε. Όταν όμως τον παρατηρούμε επίμονα, και βέβαια πάντα από απόσταση, όπως στην αίθουσα ενός μουσείου, νιώθουμε ότι σταθήκαμε ώρα μπροστά του όχι μόνο επειδή μας ευχαριστεί η θέασή του, αλλά γιατί ακριβώς έχει και κάτι να μας πει, να μας αφηγηθεί. Αρχίζουμε τότε και αναγνωρίζουμε ότι, "γραμμένος" σε μια δική του γλώσσα, ο πίνακας απαιτεί από μα...

39 αισθητικά δοκίμια από τον θεωρητικό της τέχνης Τάκη Μαυρωτά με αφορμή ισάριθμες σπουδαίες εκθέσεις σημαντικών εικαστικών καλλιτεχνών, που επιμελήθηκε από το 2006 έως το 2017. Όπως σημειώνει η Κική Δημουλά: "Με στέρεα παιδεία και κριτική οξυδέρκεια γράφει άλλοτε για τους Giorgio de Chirico και Pablo Picasso και άλλοτε για τους μοντερνιστές των Βαλκανίων και τους κορυφαίους γλύπτες του 20ού αιώνα. Ο λόγος του πολύχυμος, σαφής και ζωντανός ανοίγει νέους πνευματικούς ορίζοντες στην εικαστική δημιουργία και συμβάλλει άμεσα στη διάδοση της τέχνης". "Ο Τάκης Μαυρωτάς" παρατη...

Το παρόν βιβλίο αποτελεί μια μελέτη για τον ποιητή και κριτικό, Νικόλα Κάλα (1907-1988),ο οποίος με το ρηξικέλευθο πνεύμα του, τάραξε τα νερά των ελληνικών γραμμάτων, στην δεκαετία του 1930. Με τον ξεριζωμό του από την Ελλάδα, το 1937, έζησε και πέθανε στη Νέα Υόρκη. Η ποίηση και τα κριτικά κείμενά του στα γαλλικά και στα αγγλικά αποτελούν ανεξίτηλη παρακαταθήκη για τους ποιητές, ζωγράφους και κριτικούς της τέχνης και της λογοτεχνίας αυτού του νέου αιώνα.

Αλλά η "αυτονομία" της τέχνης δεν είναι πια η σκηνή μιας αντίφασης η οποία καταθέτει μαρτυρία για μια αλλοτρίωση που πρέπει να εξαλειφθεί. Εκείνο που παράγει ο καλλιτέχνης δεν είναι πια το παιχνίδι μιας αντίφασης. Είναι η εγγραφή ενός σοκ. Αυτό που παρουσιάζει το σοκ εξακολουθεί να είναι μια αλλοτρίωση, όμως μια αλλοτρίωση ανυπέρβλητη. Ο double bind δεν ανήκει πια στο έργο. Είναι το σημάδι μιας συνθήκης, της συνθήκης του όντος που είναι υποταγμένο στην αισθητή συνθήκη: είτε υποταγή στο αισθητό που μας ασκεί βία είτε απουσία αισθητού, δηλαδή θάνατος. Αν η τέχνη οφείλει να...

Ο τόμος αυτός περιέχει πρωτότυπα κείμενα από τα πεδία της φιλοσοφίας, των πολιτιστικών σπουδών, της θεωρίας της τέχνης, της θεωρίας των υφασμάτων, και της αρχιτεκτονικής, τα οποία δίνουν μία ολοκληρωμένη εικόνα της υφαντικής ως πολιτική, πολιτισμική και καλλιτεχνική πρακτική. Στο πρώτο μέρος, με τίτλο η πολιτική της υφαντικής, εξετάζεται η υφαντική ως παραδειγματική πολιτική μεταφορά για την κατασκευή της ευρωπαϊκής ταυτότητας και της ιθαγένειας. Το δεύτερο μέρος, Ο πολιτισμός της Υφαντικής, εξετάζει ζητήματα θεωρίας και πρακτικής σχετικά με την θέμα. Το τρίτο μέρος, Υφ...

Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 ο Adorno, ενώ εργά ζεται πυρετωδώς πάνω στα χειρόγραφα της Αισθητικής θεωρίας, βρίσκει την ευκαιρία να μιλήσει με θέμα την αρχιτεκτονική. Στην ομιλία του "Ο φονξιοναλισμός σήμερα" εκθέτει τα παράδοξα της αρχιτεκτονικής θεωρίας του Adolph Loos, με αφορμή το ζήτημα του διάκοσμου στο πλαίσιο του φονξιοναλισμού. Εμμένοντας στη διαλεκτική θεώρηση των αισθητικών και κοινωνικών ερωτημάτων, θα επισημάνει την αντίφαση του καθαρού φονξιοναλισμού, ο οποίος, επιθυμώντας να εξαλείψει τον διάκοσμο και τη συμβολική του λειτουργία, απωθεί την υποψία "πως ό,τ...

Μιλώντας κάποτε ο Τρότσκι για τον Ζυλ Ρομαίν, και χαρακτηρίζοντάς τον ως θεατή απ’ έξω, θεατή από απόσταση, έκαμε τη βαρυσήμαντη παρατήρηση ότι η απόσταση δεν έχει μόνον οπτική σημασία, μα και ηθική, και ότι μόνον εκείνος που μετέχει ενεργά στο κοινωνικό γίγνεσθαι μπορεί να είναι αληθινά θεατής, δηλαδή να βλέπει σωστά και βαθιά. Ο Τρότσκι, ένας από τους "μετέχοντες", ένας από τους μεγαλύτερους άντρες της επαναστατικής Πράξης, και μαζί βαθύς θεωρητικός και μεγάλος τεχνίτης του λόγου, αποτελεί την πιο ζωντανή ενσάρκωση της παραπάνω αλήθειας. Με το βιβλίο του "Λογοτεχνία...

Το "Βορτιστικό Μανιφέστο" δημοσιεύθηκε στο πρώτο τεύχος του περιοδικού "Blast" (1914) και συγκαταλέγεται στα πιο σημαντικά κείμενα του αγγλο-αμερικανικού μοντερνισμού. Δίνει σάρκα και οστά -τόσο από ρητορικής όσο και από τυπογραφικής άποψης- στη βίαιη εικονοκλασία του βορτικισμού (vorticism), ενός αβανγκάρντ κινήματος στη λογοτεχνία και στις εικαστικές τέχνες, με επίκεντρο το Λονδίνο. Τα τρία μέρη του "Μανιφέστου" -το οποίο υπογράφεται, μεταξύ άλλων, από τον ποιητή Έζρα Πάουντ, τον συγγραφέα και ζωγράφο Γουίνταμ Λιούις και τον γλύπτη Ανρί Γκωντιέ-Μπρζέσκα- εκφράζουν την...

Για να μπορέσει και πάλι να ανθήσει, το υπερρεαλιστικό κίνημα θα πρέπει να συνθέσει τα οράματά του με τα γεγονότα της εποχής μας [της δεκαετίας του 1970], και όχι να παραμένει καθηλωμένο στη δεκαετία του 1920. N.K. Τριανταπέντε χρόνια μετά την προσχώρησή του στο υπερρεαλιστικό κίνημα το 1935, και τώρα πια μόνιμος κάτοικος στη Νέα Υόρκη, ο Ελληνοαμερικανός τεχνοκρίτης και ποιητής Ν. Κάλας, "ασκώντας τη διαγνωστική και την πολεμική", αποφάσισε ότι είχε έρθει η ώρα για μια επανεξέταση του κινήματος. Έχοντας την πεποίθηση ότι η συνεχής ανανέωση του υπερρεαλισμού είναι α...

ΣΙΩΠΗ 2 ΛΕΠΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΟΠΟΙΑΣ Η ΟΘΟΝΗ ΜΕΝΕΙ ΣΚΟΤΕΙΝΗ. Φωνή 2: Το πρώτο θαύμα είναι να πηγαίνεις προς το μέρος της χωρίς να ξέρεις να της μιλήσεις. Τα φυλακισμένα χέρια δεν κινούνται πιο γρήγορα από άλογα κούρσας κινηματογραφημένα σε αργή κίνηση, για ν' αγγίξουν τα χείλη και τα στήθη της- μ'όλη την αθωότητα, τα σκοινιά γίνονται νερό, κι εμείς κυλάμε προς τη μέρα. Φωνή 4 (μια κοπέλα): Πιστεύω ότι δεν θα ξαναϊδωθούμε, ποτέ. Φωνή 2: Πλάι σ'ένα φιλί, τα φώτα των χειμωνιάτικων δρόμων θα σβήσουν. Φωνή 4 (μια κοπέλα): Το Παρίσι ήταν ευχάριστο εξαιτίας της...

Οι αντιθέσεις και κυρίως οι αντινομίες του συστήματος στην εποχή της παγκοσμιοποίησης -σε κρίση και σε ολοκληρωτική μετεξέλιξη μέσω αυτής προς νέες και αυταρχικότερες μορφές οξύνονται. Αρα μόνο μέσα από τη (μετα-)κριτική ανάλυσή τους μπορεί να συλληφθεί ένα νέο, μοντέρνο ανθρωπιστικό πρόταγμα, ένα νέο απελευθερωτικό καθολικό σχέδιο πάντοτε για τον άνθρωπο και του ανθρώπου. Ο άνθρωπος δεν πέθανε ακόμη ... Περιεχόμενα: Μέρος Πρώτο Από την ιδεολογική κριτική στην κριτική της παγκοσμιοποίησης - Στ. Φρυδά, "Το νόημα της σύγχρονης ιδεολογικής κριτικής" - Β. Φιοραβάντες...

Από την τεχνική αναπαραγωγή, που φετιχοποιεί και ταυτόχρονα απομαγεύει την τέχνη, στην εμπειρία του έργου τέχνης, που για να απαλλαγεί από τον εσωτερισμό εξωτερικεύεται άναρχα κι αυθόρμητα, κι από εκεί στη μεσσιανική συνθήκη της διάσωσης του παρελθόντος πολιτισμού: αυτές είναι οι κεντρικές ιδέες και ταυτόχρονα το συνδετικό νήμα των δοκιμίων του Μπένγιαμιν που περιέχονται στο ανά χείρας βιβλίο. "Με τα μεγάλα πλάνα που έχει στη διάθεσή του, με τον τονισμό κρυμμένων λεπτομερειών σε οικεία μας αντικείμενα, με την εξερεύνηση τετριμμένων καταστάσεων που επιτυγχάνει μέσω της ιδ...

[...] Fiat ars - pereat mundus ("τέχνη ας γίνει, και γαία πυρί μιχθήτω") λέει ο φασισμός και περιμένει, όπως διακηρύσσει ο Marinetti, ότι ο πόλεμος θα ικανοποιήσει καλλιτεχνικά την αλλαγμένη από την τεχνολογία αισθητηριακή αντίληψη. Αυτή είναι προφανώς η τελείωση του δόγματος l’art pour l’art ("η τέχνη για την τέχνη"). Η ανθρωπότητα που κάποτε ήταν, κατά τον Όμηρο, θέαμα για τους θεούς του Ολύμπου, τώρα έχει γίνει θέαμα για τον εαυτό της. Η αλλοτρίωσή της έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο, που την οδηγεί να βιώνει την ίδια της την καταστροφή σαν αισθητηριακή απόλαυση πρώτου μεγέ...

Αν και γραμμένη μεταξύ 1940-48, "Η φιλοσοφία της νέας μουσικής" παραμένει για μουσικούς, και φίλους της μουσικής, φιλοσόφους και ενδιαφερομένους για ζητήματα πολιτισμού και κοινωνίας, μια αποφασιστική συμβολή της "κριτικής θεωρίας" στη σύγχρονη σκέψη. Μαζί με τη "Διαλεκτική του διαφωτισμού", το έργο αυτό έβαλε τη σφραγίδα του σε ό,τι θεωρείται σήμερα κριτική της τέχνης, αλλά ίσως και στην πορεία της θεωρίας από τα μέσα του 20ού αιώνα. Ο ιδιότροπος λόγος του Αντόρνο, η ιδιοφυής σύζευξη εννοιών και επιχειρημάτων που αντλούνται από τη μουσική και τη φιλοσοφική παράδοση, η...

Το έργο αυτό μελετά σε βάθος τη ζωή και το έργο τριών μεγάλων καλλιτεχνών της πρωτοπορίας, του Στέρη, του Σκλάβου και του Τζιακομμέτι, με κοινή αναφορά στο Παρίσι του μοντερνισμού, της κριτικής και της ριζοσπαστικής απελευθερωτικής κοινωνικής, αισθητικής και καλλιτεχνικής δράσης. Το έργο αυτό μελετά σε βάθος τη ζωή και το έργο τριών μεγάλων καλλιτεχνών της πρωτοπορίας, του Στέρη, του Σκλάβου και του Τζιακομμέτι, με κοινή αναφορά στο Παρίσι του μοντερνισμού, της κριτικής και της ριζοσπαστικής απελευθερωτικής κοινωνικής, αισθητικής και καλλιτεχνικής δράσης. Μέσω της πορεί...

Περιεχόμενα Εισαγωγή - Β. Φιοραβάντες: "Μοντέρνα αισθητική: Το πρόταγμα της απελευθέρωσης και τραγικότητα" Παγκοσμιοποίησης και Τέχνη - Γ. Λαζαράτος: "Η τέχνη στην εποχή της παγκοσμιοποίησης: Η πολιτική της διάσταση" - Α. Μαστρογιάννη: "Η διαχρονικότητα του ιμπρεσιονισμού και η συμβολή του στη μοντέρνα τέχνη" - Γ. Ζιώγας: "Το τέλος μιας ουτοπίας; Η επιφάνεια της αφηρημένης ζωγραφικής το 2008" - Ο. Σταθάτου: "Σχετικά με την προτεραιότητα του Αντικειμένου" - Α. Δήμου-Τζαβάρα: "Καλλιτέχνημα, "αίτια" και τύχη" - Δ. Τζωρτζόπουλος: Όψεις του αισθητικού στον Hegel" -...

Περιεχόμενα: - Στυλιανή Σουβατζή, "Εξατομικευμένη και συλλογική ταυτότητα στη νεολιθική Ελλάδα: μια διαλεκτική σχέση" - Δέσποινα Ιωσήφ, "'Η αλόγιστη πλάνη των αλιτήριων Ελλήνων': οι διακρίσεις που συνεπάγονται οι ατυχείς θρησκευτικές επιλογές των Εθνικών στην ύστερη αρχαιότητα". - Σωτήρης Δημητρίου, "Οι κοινωνικές διακρίσεις της ηλικίας" - Μαρία Μοίρα, "Χωρογραφίες της πόλης του Ηρακλείου: πέντε γυναίκες συγγραφείς παγιδεύουν στο κάτοπτρο του λόγου, τις αδιόρατες φυσιογνωμικές εκφάνσεις ενός τόπου" - Έλενα Μαμουλάκη, "Εθιμικές και ιδεολογικές μορφές αντίστασης: η συμ...

"Δεν πρέπει κανείς να έχει ρεφορμιστικές αυταπάτες σχετικά με το θέαμα, ότι δηλαδή μπορεί κάποια μέρα να βελτιωθεί από τα μέσα- διορθωμένο από τους ίδιους τους ειδικούς του, υπό τον υποτιθέμενο έλεγχο μιας καλύτερα πληροφορημένης κοινής γνώμης: αυτό θα ισοδυναμούσε με την οπισθοχώρηση των επαναστατών σε μια απλή επαναστατική τάση, ή στο φαίνεσθαι μιας τάσης, σ' ένα παιχνίδι το οποίο σαφώς δεν πρέπει να παίξουμε. Ένα παιχνίδι που πρέπει να απορρίπτουμε σταθερά στο όνομα των θεμελιωδών απαιτήσεων του επαναστατικού σχεδίου, το οποίο σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να παράγει μι...

...ουδέποτε νοεί άνευ φαντάσματος η ψυχή, έλεγε ο Αριστοτέλης. Τα φαντάσματα του Σταγειρίτη, προπαντός όπως τα στοχάστηκαν ξανά ο Αβερρόης κι οι άλλοι Άραβες κι Εβραίοι φιλόσοφοι του Μεσαίωνα, δεν είναι αυθαίρετες μυθικές κατασκευές ούτε απλώς οι εικόνες από την αισθητηριακή επαφή με την υλική πραγματικότητα. Χωρίς τη φαντασία και τα φαντάσματά της είναι αδύνατο να αναδειχθεί αυτό το δυναμικό, οι ίδιες οι δυνατότητες από την αλληλεπίδραση του ανθρώπου με τον κόσμο μέσω της εργασίας, τον κοινωνικό "μεταβολισμό " του, κατά την έκφραση του Μαρξ. Ένα φάντασμα πλανιέται χιλιά...