Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια συνοπτική επισκόπηση της ιστορικής πορείας του Μικρασιατικού και του Ποντιακού Ελληνισμού από τα αρχαία χρόνια, την ελληνιστική και τη βυζαντινή περίοδο, και μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η καινοτομία του βιβλίου έγκειται στο γεγονός ότι συνερευνά και συνεξετάζει τον Ελληνισμό της Μικράς Ασίας και του Πόντου, καθώς ο δεύτερος αποτελεί, κατά κάποιον τρόπο, "προέκταση" του πρώτου ήδη από τον 8ο π.Χ. αιώνα, ενώ στα νεότερα χρόνια κοινή τους μοίρα ήταν οι εξισλαμισμοί και οι διωγμοί, αλλά και η ανάπτυξη της οικονομίας, της παιδείας και του πολιτι...

Το βιβλίο μελετά τις ελληνορθόδοξες κοινότητες της Μικράς Ασίας κατά την περίοδο ανάμεσα στο 19ο αιώνα και στο 1919, στην προοπτική ενός πολέμου (1919-1922), στην προοπτική δηλαδή της μετάβασης από την πολυ-εθνοθρησκευτική πραγματικότητα στις εθνικές πραγματικότητες - μετάβαση που σημαδεύεται από έναν πόλεμο. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει ότι θεωρείται μοιραίο ή αναπόφευκτο το αποτέλεσμα -ο πόλεμος- μιας ιστορικής διαδικασίας μετάβασης· αντιθέτως καταδεικνύεται το πώς μέσα από τη συγκεκριμένη διαδικασία συγκροτούνται οι μηχανισμοί ρήξης ανάμεσα στους πληθυσμούς, άρα και οι μηχα...

H δραματική και περιπετειώδης ιστορία ενός χωριού, που βρισκόταν στην Προποντίδα στο νησί του Μαρμαρά και λεγόταν Αφθόνη. Οι κάτοικοί του εξορίστηκαν το 1915 στα μέρη της Προύσας για τρία χρόνια και μετά εκδιώχθηκαν οριστικά από το χωριό τους το 1922 στα χρόνια της Μικρασιατικής καταστροφής. Διασκορπίστηκαν σε πολλά μέρη της Ελλάδας και του εξωτερικού και ένα τμήμα από αυτούς ήρθε στη Χαλκιδική στα Πυργαδίκια, όπου εγκαταστάθηκαν μόνιμα. Η όλη ιστορική τους διαδρομή που περιγράφεται στο βιβλίο στηρίχτηκε σε αφηγήσεις ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα.

Από την εποχή της Τροίας τα ιστορικά χώματα της Μικράς Ασίας ήταν για τους Έλληνες πατρίδα. Τα "Παιδιά του Αχιλλέα" διηγούνται την επική και εν τέλει τραγική ιστορία της ελληνικής παρουσίας στην περιοχή, ξεκινώντας από τον Τρωικό Πόλεμο και φτάνοντας μέχρι το 1923, με την καταστρεπτική ανταλλαγή πληθυσμών που ακολούθησε τη Μικρασιατική Εκστρατεία. Οι κάποτε λαμπρές, τώρα ερειπωμένες, πόλεις που διαδέχονται η μία την άλλη σ' όλο το μήκος των τουρκικών ακτών του Αιγαίου και της Μεσογείου αποτελούν μνήμες ενός πολιτισμού που δημιούργησε τον πρώτο ελληνικό διαφωτισμό, γεννών...

Σήμερα "το γλυκό και ζεστό φως της Ιωνίας", όπως θα έγραφε ο Φελίξ Σαρτιώ "δεν φωτίζει πια παρά ερημωμένες εκτάσεις". Και μπορεί η νέα Τουρκία να βαδίζει πια το δρόμο της ανάπτυξης χωρίς τους αρχαίους κατοίκους της (παρά μόνον όσους από αυτούς εξισλαμίστηκαν και εκτουρκίσθηκαν), για όσους ωστόσο αποτιμούν την ιστορία του κόσμου και του ανθρώπου με θεμέλιο τον πολιτισμό και τη δικαιοσύνη, η εξαφάνιση ενός αρχαίου λαού από τις πατρογονικές του εστίες, θα απαξιώνει ηθικά κάθε επίτευγμα όσων κατέλαβαν βίαια αυτές τις εστίες. Το γεγονός ότι πριν από έναν αιώνα, δεν έγινε ανεκτή...

Η οθωμανική περίοδος αποτελεί το αντικείμενο πραγμάτευσης του τέταρτου τόμου. Εξωτερικά και εσωτερικά προβλήματα υπονομεύουν προοδευτικά την ισχύ του Βυζαντίου, αφαιρώντας τη δυνατότητα συγκροτημένης και σθεναρής αντεπίθεσης για την αναχαίτιση της τουρκικής επιδρομής στα ανατολικά σύνορα της αυτοκρατορίας. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία συρρικνώνεται διαρκώς έως την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, το 1453, που οριοθετεί την οριστική μετάβαση στην οθωμανική κυριαρχία. Ύστερα από μια περίοδο βίαιων εξισλαμισμών, οι ορθόδοξοι υπήκοοι οργανώνονται υπό τη σκέπη του πατριάρχη ο οποίος...

Η περίοδος από την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης έως το 1919, χρονολογία απόβασης του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη, παρουσιάζεται στον πέμπτο τόμο. Συνακόλουθο της Επανάστασης είναι το προσφυγικό ζήτημα που δημιουργείται από τον ομαδικό ξεριζωμό των ελληνικών πληθυσμών από την περιοχή της Μικράς Ασίας και την εγκατάσταση τους στα νησιά και την ηπειρωτική Ελλάδα. Μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους, ο βασιλιάς της Ελλάδας Όθωνας επισκέπτεται τη Σμύρνη υιοθετώντας το αξίωμα ότι δεν είναι οι τόποι που καθιστούν ένα κράτος αλλά οι κάτοικοι τους. Παρά τα προβλήματα, ο...

Ο έκτος τόμος αφορά μία από τις δραματικότερες περιόδους της ελληνικής ιστορίας, τη Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922). Το διεθνές πολιτικό παρασκήνιο την επαύριον του Α' Παγκοσμίου Πολέμου είναι καθοριστικό για τις ελληνικές εθνικές διεκδικήσεις με τις πολιτικές στρατηγικές επιλογές των Μεγάλων Δυνάμεων να συνδέονται άμεσα με τις εξελίξεις στο εσωτερικό της Ελλάδας. Η απόφαση για την ελληνική εμπλοκή στο μικρασιατικό μέτωπο αποτελεί ριψοκίνδυνο εγχείρημα, άποψη που δεν συμμερίζεται το μεγαλύτερο τμήμα του πολιτικού κόσμου της χώρας, με εξαίρεση τον Μεταξά και το ΚΚΕ....

Ο πρώτος τόμος είναι αφιερωμένος στην αρχαιότητα με αφετηρία τον αποικισμό της Μικρός Ασίας από ελληνικά φύλα (9ος- 6ος αιώνας π.Χ.) και τον σχηματισμό μιας σειράς από ευημερούσες κοινότητες κατά μήκος των μικρασιατικών παραλίων. Με βάση τον πλούτο της ιωνικής γης εγκαθιδρύεται ένας αξιόλογος πολιτισμός, ενώ μέσω των πολιτισμικών ανταλλαγών οι προϋπάρχοντες πληθυσμοί εξελληνίζονται. Ίωνες φιλόσοφοι θέτουν τα θεμέλια της δυτικής σκέψης αξιοποιώντας τον ανθρώπινο λόγο και αποκρυσταλλώνουν τις σημαντικές εξελίξεις του ελληνικού πνεύματος στην ιωνική διάλεκτο. Η εξάπλωση της...

Η μεγαλύτερη ακμή της, ορατή σήμερα στους επισκέπτες, είναι οι δυο πρώτοι μεταχριστιανικοί αιώνες, οπότε και αναδείχθηκε στην τρίτη σε σημασία πόλη της αυτοκρατορίας μετά τη Ρώμη και την Αλεξάνδρεια. Οι επισκέψεις του Αποστόλου Παύλου και η προς Εφεσίους επιστολή του, η εκεί παραμονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, καθώς και ο θρύλος για τον εκεί θάνατο της Παναγίας τη συνέδεσαν με τις αρχές του Χριστιανισμού και την ανέδειξαν σε μεγάλο κέντρο προσκυνηματικού τουρισμού. Η ίδια η πόλη είναι ένας τεράστιος ερειπιώνας με πολλά όμως αναστηλωμένα οικοδομήματα, που της προσδίδο...

Οι εξελίξεις από την ήττα των Περσών μέχρι την ενοποίηση της Ελλάδος υπό τον Φίλιππο Β', η εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και η συνακόλουθη διάλυση της Περσικής Αυτοκρατορίας παρουσιάζονται στον δεύτερο τόμο, που αναφέρεται στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους. Οι πόλεμοι των επιγόνων για τη διεκδίκηση της Μικρός Ασίας μετά τον θάνατο του Μακεδόνα στρατηλάτη δημιουργούν νέα βασίλεια (Πόντος, Βιθυνία, Καππαδοκία, Πέργαμος και Κιλικία), τα οποία καταλύονται ύστερα από την κατάκτηση της περιοχής από τους Ρωμαίους. Κατά τη διάρκεια της pax romana οι μικρασιατικές πόλ...

Ο τρίτος τόμος είναι αφιερωμένος στους βυζαντινούς χρόνους. Η μεταφορά της πρωτεύουσας στην Κωνσταντινούπολη, πυρήνα της Ανατολικής Χριστιανικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, σηματοδοτεί τη μετάβαση από τη Ρώμη στο Βυζάντιο. Η Μικρά Ασία οργανώνεται διοικητικά μέσω του θεσμού των θεμάτων, ο οποίος διευκολύνει τη στρατιωτική άμυνα της περιοχής και την επιβολή φορολογίας. Το εμπόριο διεξάγεται μέσω ενός εξελιγμένου οδικού δικτύου και η πλούσια πνευματική παραγωγή απεικονίζεται στις θρησκευτικές διαμάχες της περιόδου και την ακμάζουσα βυζαντινή τέχνη. Η Μικρά Ασία αποτελεί...

Η σειρά "Κοιτίδες Ελληνισμού" δεν θα μπορούσε παρά να περιλαμβάνει και τη βασίλισσα των Ιωνικών πόλεων, τη Μίλητο. Η πόλη, που ιδρύθηκε στις εκβολές του ποταμού Μαιάνδρου σε μια χερσόνησο με τέσσερα φυσικά λιμάνια, αποτέλεσε, λόγω της θέσης της, σπουδαία κοιτίδα ελληνικότητας ως το σημαντικότερο κέντρο επαφής και επικοινωνίας μεταξύ κυρίως Ελλάδος, Αιγαίου και Μικράς Ασίας. Σήμερα, παρόλο που η άλλοτε παραλιακή πόλη απέχει 8 χλμ. από τη θάλασσα, με τα σπουδαία μνημεία της κυρίως των οψιμότερων περιόδων (και αυτά που βρίσκονται επιτόπου -συχνά μέσα σε νερά- και αυτά που έ...

"Κατά το βραδάκι, διακρίναμε μια πολιτεία από πέτρα. Ήταν η Σμύρνη. Είχα ακούσει τόσο πολλά γι' αυτήν, την είχα σκεφτεί τόσο πολύ, που θ' αναγνώριζα την καθάρια, τρυφηλή πόλη ανάμεσα σε εκατό άλλες. [...] Ήταν μπροστά μας, σύγχρονη και βάρβαρη, νεότατη και γηραλέα, ελληνική, γαλλική, ιταλική και τουρκική, παράξενα σύνθετη, κοσμοπολίτισσα και πολύγλωσση. Με τους μιναρέδες της εποχής του Μωάμεθ, το μουσουλμανικό νεκροταφείο της, με το πέπλο των κυπαρισσιών, τα λευκά καμπαναριά και τους πράσινους θόλους των ορθόδοξων εκκλησιών της, το γκρίζο κοπάδι των οθωμανικών σπιτιών που ε...

Αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω τους ερευνητές και μελετητές της ιστορίας της Μικράς Ασίας, διότι οι ακμαίες κοινότητες των Ελλήνων στις περιφέρειες των μικρασιατικών παραλίων που άνθιζαν ή στα μικρά χωριά στα βάθη της ενδοχώρας, στην περιοχή ιδίως της τουρκόφωνης Καππαδοκίας, θα παρέμεναν, απροσπέλαστες δίχως τη δική τους μακρόχρονη ενασχόληση και συνεισφορά. Όμως το ταξίδι δεν τέλειωσε. Ο λαογραφικός πλούτος της Μικρασίας, πραγματική κιβωτός μνήμης και πολιτισμικών αξιών, καλεί τον σύγχρονο αλλά και τον μελλοντικό μελετητή να ολοκληρώσει την έρευνα τόσο για τις πα...