Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το βιβλίο αυτό δεν είναι λεξικό, ούτε έχει σκοπό να εμπλακεί στον χώρο της γλωσσολογίας. Στόχος του είναι, απλώς, να δείξει, να επιβεβαιώσει στις νεότερες γενιές ότι η νέα ελληνική, η γλώσσα που μιλάμε, είναι μια γλώσσα ζωντανή, κάτι που διαπιστώνεται μέσα από κάθε έκφανση της καθημερινότητάς μας, από τις ονομασίες των φαγητών, των ρούχων, των παιχνιδιών, των εθίμων μας, μόνο που η πλειονότητα των Νεοελλήνων το αγνοεί. Και αυτή η άγνοια δε μας στερεί μόνο την αυτοσυνειδησία και την υπερηφάνεια για την καταγωγή μας, αλλά κυρίως την ευρύτητα της αντίληψης και των οριζόντων πο...

Η συγγραφέας του βιβλίου αυτού παρακολουθεί την εξέλιξη μιας σύγκρουσης, της οποίας το αντικείμενο δεν ήταν απλώς η επιβολή μιας μορφής γλώσσας στον γραπτό λόγο. Ήταν η αναζήτηση ενός γλωσσικού οργάνου προκειμένου να ενοποιηθεί μια κοινωνία και να συγκροτηθεί μια εθνική παιδεία.

... Παρά τις όποιες αμήχανες αντιδράσεις, η νεοελληνική γλώσσα διδάχθηκε ακώλυτα μετά το 1975. τα παθήματα και τα πάθη του παρελθόντος προσλήφθηκαν ως μαθήματα. Η εικοσιπενταετία 1975-2000 υπήρξε γόνιμη γλωσσικά για το ελληνικό σχολείο. Τα ληφθέντα μέτρα και οι πρακτικές που επικράτησαν στο σχολικό χώρο βοήθησαν να εμπεδωθεί και να συνειδητοποιηθεί το κοινωνικό αίτημα για συστηματική γλωσσική παιδεία με τη νέα ελληνική γλώσσα ως μητρική. Η απουσία σοβαρών αντιδράσεων, όταν στα 1993 διαμορφώθηκε και ενεργοποιήθηκε η πρόταση για να διδαχθεί η "Ελληνική γλώσσα: κείμενα αρχαία,...

Η γλωσσική ποικιλία αφορά κοινωνικές, γεωγραφικές, δομικές και λειτουργικές εκφάνσεις της γλώσσας και ως εκ τούτου είναι πολύ δύσκολο να δοθεί ένας και μοναδικός ορισμός που θα καλύπτει όλο το φάσμα. Ωστόσο, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η ποικιλότητα, δηλαδή η ύπαρξη ποικιλίας (ή πολλών ποικιλιών), αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της γλώσσας. Παρά την αυξημένη σημασία του φαινομένου, πολύ περιορισμένες μελέτες στην ελληνική βιβλιογραφία έχουν επικεντρωθεί σε αυτό το ζήτημα, ενώ ο αριθμός των αντίστοιχων μελετών στη διεθνή βιβλιογραφία, αν και φανερά μεγαλύτερος, είναι επίση...

Συμπληρώνοντας κιόλας δέκα χρόνια αφότου τα άρθρα που περιέχονται σ' αυτό τον τόμο βλέπουν το φως της δημοσιότητας - το πρώτο τους είχε σταλεί από το Παρίσι στην "Καθημερινή" το Μάιο του 1975. Κάτι οι παραινέσεις των φίλων, κάτι η δική μου επιθυμία να τα ιδώ μαζεμένα, οδήγησαν τελικά στη σημερινή έκδοση, όπου είναι συναγμένα μερικά από τα δημοσιεύματά μου της τελευταίας δεκαετίας που παρουσιάστηκαν επώνυμα. Τα κείμενα παρουσιάζονται εδώ στη μορφή της πρώτης δημοσίευσης (που μνημονεύεται). Τα παλιότερα προσαρμόστηκαν ορθογραφικά και γράφτηκαν με το μονοτονικό σύστημα.

Το παρόν εγχειρίδιο παρουσιάζει ζητήματα που άπτονται τόσο της ιστορικής γλωσσικής έρευνας και θεωρίας όσο και της συγχρονικής γλωσσολογίας. Αφού παρουσιαστεί πολύ συνοπτικά η ιστορία της ελληνικής γλώσσας, δίνεται έμφαση σε ορισμένα θέματα τα οποία δεν είναι συνήθη στη βιβλιογραφία, όπως η γλωσσική και γραμματική έρευνα από την αρχαιό­τητα μέχρι τον 18ο αιώνα, η εξέλιξη από τη συγκριτική γραμματική έως την ιστορικοσυγκριτική γλωσσολογία, η συγγένεια και ταξινόμηση γλωσσών, η ετυμολογία. Στην ενότητα της συγχρονικής γλωσσολογίας δίνεται έμφαση στον δομισμό, γίνεται αναφορά...

Θέματα και ζητήματα φιλολογικά και λογοτεχνικά, τα περισσότερα μέσα από μια γλωσσολογική σκοπιά, είναι όσα εξετάζονται στα μελετήματα που συγκεντρώνονται σ' αυτόν τον τόμο. Μερικοί από τους άξονες, γύρω από τους οποίους περιστρέφεται η εξέταση των θεμάτων αυτών, είναι το λογοτεχνικό έργο συγγραφέων, όπως ο Σεφέρης, ο Καβάφης, ο Μακρυγιάννης, ο Ελύτης, ο Σινόπουλος, ο Σκαρίμπας και πολλοί άλλοι από τους δικούς μας, και από ξένους ο Montaigne και ο T.S. Eliot. Στα γενικά ή επιμέρους ζητήματα που θίγονται, συγκαταλέγονται η ποιητική έκφραση ως ένα ιδιαίτερο "είδος" γλώσσας, η...

[...] Όσον αφορά τη γλώσσα ειδικότερα, επιχειρείται πρώτα-πρώτα μια αξιολόγηση της συμβολής της νεότερης γλωσσολογίας στον τομέα της συντακτικής θεωρίας, μέσα από μιαν επανεκτίμηση της "Νεοελληνικής Συντάξεως" του Αχιλλέα Τζάρτζανου, αλλά παράλληλα αντιμετωπίζονται και κάποια πρακτικότερα προβλήματα διδασκαλίας της νεοελληνικής γλώσσας στους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ορισμένα αμφιλεγόμενα -και μετά την επίσημη καθιέρωση της δημοτικής- ζητήματα της γλώσσας μας, όπως είναι η χρήση των μετοχών, εξετάζονται σε ειδικό κεφάλαιο αυτού του τόμου, ενώ σε άλλα κεφάλαια...

Τα μελετήματα που συγκεντρώνονται στον τόμο αυτό ακολουθούν την ίδια γραμμή με τις μελέτες που δημοσιεύτηκαν στους δύο προηγούμενους τόμους-συλλογές (Γλωσσοφιλολογικά, Α΄ και Β΄). Οι λόγοι για την επανέκδοσή τους πολλοί. Τα παράλληλα χωρία στα δοκίμια του Σεφέρη και του Έλιοτ (πρωτοδημοσιεύτηκε με μορφή βιβλίου πριν από πολλά χρόνια, σήμερα εξαντλημένη) ήταν η πρώτη συστηματική και ακριβοδίκαιη μελέτη ενός πολυσυζητημένου θέματος στη χώρα μας, των παράλληλων απόψεων ή, μάλλον, των επιδράσεων που δέχτηκε, σε ότι αφορά ιδίως την κριτική του σκέψη, ο κορυφαίος Έλληνας ποιη...

Τα μελετήματα που συγκεντρώνονται εδώ ακολουθούν την ίδια γραμμή με τις μελέτες που δημοσιεύονται στους ομότιτλους τόμους- συλλογές της ίδιας σειράς (Γλωσσοφιλολογικά, Α΄, Β΄ και Γ΄). Στον τόμο αυτόν, ειδικότερα, περιλαμβάνονται: α) Μελέτες σχετικές με το λεξιλόγιο (ειδικότερα τα 'ζεύγη λόγιων και λαϊκών λέξεων'), με τη μορφολογία και τη σύνταξη της μετοχής του μεσοπαθητικού ενεστώτα, με τον σημασιοσυντακτικό ρόλο των προσδιοριστικών και των συνδετικών στοιχείων στη σύγχρονη νεοελληνική γλώσσα. β) Μελέτες που ασχολούνται με τα γλωσσοϋφολογικά χαρακτηριστικά σύγχρονων...

Η γραμματική του σημαντικού βυζαντινού λογίου, γραμμένη σε στίχο, τυπωμένη σε σχήμα τσέπης με την κατάλληλη επιμέλεια και τα απαραίτητα σχόλια για τη διευκόλυνση του σύγχρονου αναγνώστη.

Η πρώτη γραμματική της Ελληνικής γλώσσας σε μέγεθος βιβλίου τσέπης και με κατάλληλη επιμέλεια, ώστε να λειτουργεί και σήμερα παιδαγωγικά.

Ο Διονύσιος (μάλλον 170-90 π.Χ.) αποκαλείται Θραξ είτε λόγω της πιθανής του καταγωγής, είτε δια το τραχύ της φωνής, όπως πληροφορούν τα σχόλια στη "Γραμματική του Τέχνη", την πρώτη συστηματική γραμματική της Ελληνικής γλώσσας που, παρά τη σύγχρονη, τροποποιημένη, ορολογία, αποτελεί συνοπτική κάτοψη των θεμελιωδών εννοιών αυτού του επιστημονικού πεδίου. Κατά πασαν πιθανότητα καταγόταν από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου με προγόνους Θράκες. Μαθήτευσε πλάι στο γραμματικό Αρίσταρχο. Ίδρυσε δική του σχολή στη Ρόδο.

Δέκα σύγχρονοι ειδικοί, πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, γλωσσολόγοι και φιλόλογοι, και ένας λογοτέχνης του 19ου αιώνα εξετάζουν δέκα βασικούς μύθους της φιλολογίας γύρω από τη γλώσσα. Απόψεις που εμφανίζονται σε κάθε εποχή σαν αυταπόδεικτες αλήθειες, ερήμην των γλωσσολογικών ερευνών και κυρίως των γλωσσικών νόμων, απόψεις για τη φθορά και το θάνατο της γλώσσας, για την αγλωσσία των νέων, για τη μοναδικότητα της ελληνικής γλώσσας, για την ανέφικτη διδασκαλία της νεοελληνικής χωρίς καταφυγή στα αρχαία ελληνικά, για τις πλούσιες και τις φτωχές γλώσσες κ.ά. εξετάζονται εδώ μέσα από τ...