Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Οποιαδήποτε και αν είναι η προσδιοριστική αξία αυτού του πολυσυζητημένου βιβλίου, αποτελεί ένα εξαιρετικά ση- μαντικό, συναρπαστικό και βαθιά προσωπικό πρόβλημα: αυτό το μαρτυρεί η εποχή που το έγραψα -η ταραγμένη εποχή του Γαλλο-Πρωσικού Πολέμου του 1870/71. Καθώς ξεσπούσαν στην Ευρώπη οι κεραυνοί της μάχης του Γουόρθ, ο στοχαστικός φίλος των γρίφων που έμελλε να γίνει ο δημιουργός αυτού του βιβλίου αποτραβήχτηκε σε μια άκρη των Άλπεων , πολύ συλλογισμένος μα και ανέμελος συγχρόνως, και κατέγραψε τις σκέψεις του για τους 'Έλληνες -τον πυρήνα αυτού του παράξενου και σχεδό...

ΑΝΤΙΓΟΝΗ: Ισμήνη μου, αδερφή μου αγαπημένη,/ δεν έχει μείνει συμφορά του Οιδίπου/ που ο Δίας σε μας δεν έστειλε τις μαύρες./ Ό,τι κακό να φανταστείς και βρώμα/ ό,τι φαρμάκι και ντροπή και πίκρα/ μες στη καρδιά μας φώλιασε και μένει./ Κι άκουσες τι είναι αυτά που ψιθυρίζουν/ πως κράχτες διαλαλήσανε στην πόλη;/ Ή μη δεν ξέρεις πως σαράκια τρώνε/ το γένος μας; Τα στείλανε οι εχθροί μας.

Η διαυγής και απολλώνεια παράσταση της ελληνικής τραγωδίας στην εξωτερική της μορφή, δηλαδή στην τεχνική της διάρθρωση, η ολοκλήρωση του επικού στοιχείου που ανευρίσκεται πλούσιο στο αρχαίο δράμα και ο βαθύτατος διονυσιασμός του χορού που αποτελεί την πληθωρική έκφραση της εσωτερικής δραματικής κινήσεως της τραγωδίας, εμφανίζουν με αρτιότητα πλήρη και ακηλίδωτη το μεγαλείο της αρχαίας τέχνης. [...] (απόσπασμα από το εισαγωγικό κείμενο του βιβλίου "Μερικές σκέψεις για το αρχαίο δράμα")

Καμία έκπληξη δεν προκαλεί η διαπίστωση ότι η σατυρική παραγωγή του Ευριπίδη, όπως άλλωστε και η τραγική, χαρακτηρίζεται από κάποιες ανορθόδοξες τάσεις. Η ιδιότυπη σχέση του ποιητή με το συγκεκριμένο δραματικό είδος διαφαίνεται όχι μόνο στην αποδυνάμωσή του με αναιμικές συνθέσεις όπως η χαριτωμένος "Κύκλωπας", αλλά και στην υποκατάστασή του με διάτρητες τραγωδίες όπως η παραμυθική "Άλκηστη". Και τα δύο αυτά έργα ανατρέπουν, ή οπωσδήποτε τροποποιούν, την εικόνα που συγκροτούμε και για την τραγωδία και για το σατυρικό δράμα από τα κατάλοιπα του Αισχύλου και του Σοφοκλή.

Το τραγικό δράμα μας διδάσκει ότι οι σφαίρες του λογικού, της τάξης και της δικαιοσύνης είναι τρομαχτικά πεπερασμένες κι ότι καμιά πρόοδος στην επιστήμη μας ή στα τεχνικά μας μέσα δεν κατορθώνει να μεταθέσει τα περιορισμένα όριά τους. Έξω και μέσα στον άνθρωπο υπάρχει το "άλλο" του κόσμου. Δώστε του όποιο όνομα σας αρέσει: αόρατο ή κακόβουλο θεό, τυφλή μοίρα, επιταγές της κόλασης ή ωμή λύσσα του κτηνώδους αίματός μας. Αυτό το "άλλο" μας στήνει καρτέρι στα σταυροδρόμια. Μας περιγελά και μας αφανίζει. Σε ορισμένες σπάνιες περιπτώσεις, μετά την καταστροφή, μας οδηγεί σε μιαν α...

Σε αυτόν εδώ τον τόμο -που θα ακολουθήσει όσο γίνεται γρηγορότερα κι ένας δεύτερος- αποφασίσαμε να συγκεντρώσουμε εφτά μελέτες, δημοσιευμένες στη Γαλλία και στο εξωτερικό, γιατί αυτές ακριβώς οι εργασίες εντάσσονται στα πλαίσια μιας κοινής έρευνας, που γίνεται εδώ και πολλά χρόνια κι έχει γι΄ αφετηρία της τη διδασκαλία του Louis Gernet. Τι εννοούμε ακριβώς με τον τίτλο "Μύθος και τραγωδία"; Οι τραγωδίες, βέβαια, δεν είναι μύθοι. Αντίθετα μάλιστα, μπορεί κανείς να υποστηρίξει πως το τραγικό είδος εμφανίζεται στο τέλος του 6ου π.Χ αιώνα, όταν η γλώσσα του μύθου δεν βρίσκεται...

Το βιβλίο αυτό αποτελεί τον τέταρτο και τελευταίο τόμο της σειράς "Από τον κόσμο των αρχαίων" και αναλύει έργα ελλήνων, από ειδικούς λόγους και ρωμαίων, ποιητών τραγικών και κωμικών. Όπως και στους προηγούμενους τόμους, κύρια φιλοδοξία μας ήταν να δώσουμε ορισμένα κεφάλαια της τέχνης του λόγου των αρχαίων κλασικών με τρόπο προσιτό σε ένα κοινό μορφωμένο, που δεν μπορεί όμως να τους χαρεί στο πρωτότυπο. Την επιλογή της ύλης την καθόρισαν προσωπικές προτιμήσεις, πότε πότε και τυχαία περιστατικά, όπως ένα καινούριο παπυρικό εύρημα. [...] (από τον πρόλογο του βιβλίου)

Στα 1947 δημοσιεύεται στο Μόναχο το έργο του Jaspers για την αλήθεια ("Von der Wahrheit", εκδ. Piper). Το ογκωδέστατο βιβλίο θα αποτελούσε τον πρώτο τόμο μιας τετραλογίας, όπως την σχεδίαζε ο Jaspers, με τον τίτλο "Φιλοσοφική Λογική". Άλλοι τόμοι δεν έχουν ίσαμε τώρα δημοσιευθεί. Το 1952, πάντως, ένα μικρό τμήμα από το προαναφερθέν έργο (οι σελίδες 915-960) τυπώνονται σε ξεχωριστό τόμο με τον τίτλο "Περί του τραγικού" (Uber das Tragische, Puper). Από τότε αυτός ο τόμος γνωρίζει συνεχείς ανατυπώσεις ενώ τον Μάρτιο του '90 ο ίδιος εκδοτικός οίκος θα συμπεριλάβει στον τόμο και...