Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το έργο του Ευσταθίου μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, ενός από τους σημαντικότερους λογίους του Βυζαντίου, έχει γίνει επανειλημμένως αντικείμενο της έρευνας. Μία πλευρά του, η οποία δεν είχε μελετηθεί και ίσως δεν ήταν αναμενόμενο ότι θα γίνει αντικείμενο εξειδικευμένης εξέτασης, είναι οι οικονομικές ιδέες που αυτό περιλαμβάνει. Ο κ. Γεράσιμος Μέριανος επιχειρεί στη μονογραφία του την ανάδειξη των ιδεολογικών θέσεων του Ευσταθίου ως προς συγκεκριμένα οικονομικά ζητήματα. Αντιμετωπίζοντας τον Ευστάθιο ως αντιπροσωπευτικό παράδειγμα, προβάλλει τη στάση των διανοουμένων του ΙΒ' αιών...

Περιέχονται οι εισηγήσεις: - Ν. Γ. Μοσχονάς, "Οι ιταλικές ναυτικές πολιτείες και ο ρόλος τους στην Ανατολική Μεσόγειο" - Τηλέμαχος Λουγγής, "Αμάλφη· η πρώτη ναυτική δύναμη της Ιταλίας" - Χαράλαμπος Γάσπαρης, "Η Πίζα στον ύστερο Μεσαίωνα· το πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο" - Duccio Balestracci, "Pisa e il mare nel Medioevo. Dal primo sviluppo alla dominazione fiorentina." ("Η Πίζα και η θάλασσα στον Μεσαίωνα· από την πρώτη ανάπτυξη έως τη φλωρεντινή κυριαρχία") - Άγγελ Νικολάου - Κονναρή, "Γένουα· διαμόρφωση της πολιτείας και εξωτερική πολιτική" - Laura Balletto, "G...

Ο έκτος τόμος περιλαμβάνει τις ενότητες: "Η Ανατολή απέναντι στη Ρώμη", "Η αυτοκρατορική περίοδος" και "Η διαμόρφωση του βυζαντινού κράτους".

Οι περισσότεροι δυτικοί ιστορικοί ανέκαθεν θεωρούσαν το Βυζάντιο μια παρακμασμένη "ρωμαϊκή αυτοκρατορία". Σήμερα ωστόσο είναι κοινώς αποδεκτό ότι η συμπάθεια ή αντιπάθεια για τους Βυζαντινούς, τους χριστιανούς ή τις αυτοκρατορίες γενικά, δεν θα πρέπει να επηρεάσει την κρίση ενός ιστορικού για μία αυτοκρατορία που κράτησε 1200 χρόνια, στη διάρκεια των οποίων γνώρισε εποχές παρακμής όσο και άνθισης και προόδου. Η πρωτοτυπία του Τρέντγκολντ έγκειται στο ότι συνδυάζει την αφήγηση των γεγονότων από τις απαρχές της αυτοκρατορίας μέχρι την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, με παράλλ...

Το Βυζάντιο, σε αντίθεση με τη Δύση, εξαφανίστηκε κάτω από την οθωμανική επέλαση παρασύροντας μαζί του τον ελληνικό Μεσαίωνα: μας είναι γνωστό αποκλειστικά από τις γραπτές μαρτυρίες που άφησαν οι συγγραφείς του. Αλλά τα έργα τους συντέθηκαν για ένα αναγνωστικό κοινό, που τα είχε για προσωπική του χρήση. Εξού και η ανάγκη να καθορίσουμε τον βυζαντινό αναγνώστη: ποια είναι η κοινωνική του θέση, ποια η στάση του απέναντι στο βιβλίο, ποιες οι ικανότητες και ποιες οι δυνατότητες να οικειοποιηθεί το γραπτό κείμενο; Ποια είναι η πνευματική του προετοιμασία; Ποιος διάβαζε στο Βυζά...

Το άλλοτε κραταιό Βυζάντιο είχε πλέον συρρικνωθεί σε μια θλιβερή μικρογραφία, με την Κωνσταντινούπολη και τα πέριξ στον οθωμανικό κλοιό. Γύρω της το μπουλούκι των πολιορκητών: Έλληνες εξωμότες, Αλβανοί και Σέρβοι μιναδόροι, δυσαρεστημένοι Ούγγροι μηχανικοί και το τουρκικό ασκέρι. Μέσα Έλληνες υπερασπιστές, Βενετοί ναυτικοί, αμφίθυμοι Γενοβέζοι και ευάριθμοι Βαράγκοι μισθοφόροι. Και ένας Γερμανός μηχανικός για την άμυνα των οχυρώσεων. Στις επόμενες 190 σελίδες ζωντανεύει η τοιχογραφία της πολιορκίας, με ιστορικές μαρτυρίες και από τις δύο πλευρές των οχυρώσεων. Ο Σφραν...

Το εμπόριο και γενικότερα οι οικονομικές δραστηριότητες στο Βυζάντιο έχουν γίνει κατά τις τελευταίες δεκαετίες αντικείμενο ευρείας και, ως έναν βαθμό, συστηματικής μελέτης. Τα γραπτά κείμενα δεν αποτελούν πλέον τη μοναδική πηγή αλλά αξιοποιούνται σε συνδυασμό με τα νομισματικά και λοιπά αρχαιολογικά ευρήματα (μεταξύ άλλων τα μεσαιωνικά ναυάγια), γεγονός που επιτρέπει την αναθεώρηση παλαιότερων απόψεων και την εξαγωγή εγκυρότερων πορισμάτων. Η εξέχουσα θέση που κατείχε η Κωνσταντινούπολη στην αυτοκρατορία -και στον μεσαιωνικό κόσμο ευρύτερα-, η εκθαμβωτική λάμψη της και βέβα...

Το έτος 1018 είναι ένα από τα ορόσημα στην ιστορία των Βαλκανίων, καθότι τότε το Βυζάντιο κατόρθωσε να υποτάξει τη Βουλγαρία, να αποκαταστήσει τον έλεγχό του στις χώρες νότια του Δούναβη και -σε συνδυασμό με άλλες επιτυχίες του στο ανατολικό μέτωπο- να φτάσει στο απόγειο της ισχύος του. Στον ένα και μισό, περίπου, αιώνα που ακολούθησε επήλθαν ανακατατάξεις που οφείλονταν στην εμφάνιση νέων παραγόντων στην ευρύτερη περιοχή, όπως ήταν οι Σελτζούκοι, οι Νορμανδοί και βεβαίως οι σταυροφόροι. Οι εξελίξεις αυτές αλλά και εσωτερικές διεργασίες έμελλε να οδηγήσουν στη δημιουργία το...

[...] Η εκδήλωση και η ραγδαία ανάπτυξη, για τα δεδομένα εκείνης της εποχής, του πρώτου χριστιανικού ιμπεριαλισμού, της πρώτης δηλαδή μορφής θρησκευτικής παγκοσμιοποίησης κατά την Ύστερη Αρχαιότητα, αποτελεί χαρακτηριστικό ιστορικό παράδειγμα, του οποίου η εμβριθής μελέτη και η προβολή στο σήμερα θα μπορούσαν ενδεχομένως να φωτίσουν πτυχές, να αποσαφηνίσουν σκοτεινά σημεία και προθέσεις και να εμπλουτίσουν την εμπειρία του παρόντος. Η μελέτη του ιστορικού φαινομένου στην πρωταρχική, αυθεντική του μορφή, σε όλες τις εκφάνσεις της εκδήλωσής του και με όλες τις παραμέτρους πο...

[...] Το ζήτημα των συνόρων της βυζαντινής αυτοκρατορίας, γενικά, συμπεριλαμβανομένου και του δουναβικού, έχει απασχολήσει αρκετά μέχρι σήμερα τη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Σε θέματα που αφορούν τη στρατιωτική οργάνωση, τα οχυρωματικά έργα και τις στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά μήκος των συνόρων -φυσικών και συμβατικών- έχουν αφιερωθεί συνέδρια, συμπόσια και πολλές ιστορικές και αρχαιολογικές έρευνες. Το πλέγμα, όμως των σχέσεων ανάμεσα στους διαφόρους εθνικούς πληθυσμούς των μεθοριακών ζωνών, ιδίως στο επίπεδο της καθημερινής ζωής, έχει μελετηθεί περιστασιακά και μάλλο...

Ποιο θα μπορούσε να είναι το κεντρικό θέμα μιας ιστορίας της Ελλάδας; Ένας λαός, μια φυλή, μια γλώσσα, μια θρησκεία, ένας πολιτισμός, μια ιδέα; Κατά καιρούς όλα αυτά έχουν χρησιμοποιηθεί. Κάτι απ’ όλα θα πρέπει να αποτελεί μέρος της απάντησης. Κανένα όμως δεν αρκεί από μόνο του. Όλα αποδεικνύονται σε διάφορους βαθμούς ανεπαρκή. Και όμως, κατά κάποιαν έννοια στις ρίζες του όλου θέματος βρίσκεται μια ιδέα. Μια ιδέα απλή, σχεδόν απλοϊκή, που μπορεί να διατυπωθεί ως εξής: Έλληνας είναι όποιος θεωρεί τον εαυτό του Έλληνα. Αυτός είναι ο μόνος εφαρμόσιμος ορισμός. Και ο ελληνικός...

Ο Ιωάννης Καντακουζηνός κυβέρνησε ως αυτοκράτορας του Βυζαντίου στην Κωνσταντινούπολη από το 1347 μέχρι το 1354. Ήταν σύγχρονος του Στέφανου Δουσάν της Σερβίας και του Οσμάν, πατέρα των Οσμανλιδών ή αλλιώς του οθωμανικού τουρκικού λαού. Ο Ιωάννης Καντακουζηνός, ένας πολυτάλαντος άνθρωπος, λόγιος, πολεμιστής, πολιτικός, θεολόγος και μοναχός, ήταν ξεχωριστός ως προς το ότι υπήρξε ο μοναδικός αυτοκράτορας που διηγήθηκε ο ίδιος τα γεγονότα τα οποία σημάδεψαν την καριέρα του. Τα απομνημονεύματά του αποτελούν μια από τις πιο ενδιαφέρουσες και καλογραμμένες ιστορίες του Βυζαντί...

Οι "Ιστορίες" του Αγαθία, ενός δικηγόρου της Κωνσταντινούπολης, συνεχίζουν το έργο του Προκοπίου για τα τελευταία χρόνια της πολυκύμαντης βασιλείας του Ιουστινιανού, καλύπτοντας την περίοδο 552-559. Είναι η σημαντικότερη πηγή για τα γεγονότα που αφηγείται και για μερικά απ' αυτά η μοναδική. Περιέχει εκτενή περιγραφή της Φραγγικής εισβολής στην Ιταλία το 553, η οποία τελικά αποκρούστηκε από τον ιδιοφυή στρατηγό Ναρσή, την Ιστορία του πολέμου Ρωμαίων και Περσών στην Λαζική, την δολοφονία του βασιλέα των Λαζών Γουβάζη και την θεαματική δίκη και καταδίκη των ενόχων από Ρωμαϊκό...

Με την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης το 1204 από τους σταυροφόρους της Δ΄ Σταυροφορίας άρχισε η κατάρρευση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Οι Φράγκοι δεν περιορίστηκαν στην κατάληψη της Πόλης, αλλά διέπραξαν και απίστευτες λεηλασίες και σφαγές. Μάλιστα, η έκτασή τους ήταν τέτοια, που οκτακόσια και πλέον χρόνια αργότερα ο πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ αναγκάστηκε να ζητήσει δημόσια συγγνώμη από τους ορθοδόξους στη διάρκεια επίσημης επίσκεψής του στην Ελλάδα. Μολονότι αργότερα οι Έλληνες επανέκτησαν την Πόλη, η παρακμή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας συνεχίστηκε, με αποτέλεσμα το 1...

Ο κοινωνικός βίος και η σχέση του με τον υλικό πολιτισμό προσείλκυσαν κατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες το ενδιαφέρον των ιστορικών και ειδικότερα των ιστορικών του Βυζαντίου. Στο πλαίσιο αυτό αναπτύσσει τις ερευνητικές δραστηριότητές του το Πρόγραμμα "Καθημερινός και κοινωνικός βίος των Βυζαντινών" του Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών. Ένα από τα κύρια αντικείμενα του Προγράμματος είναι η μελέτη του οίνου. Η αμπελοκαλλιέργεια, η παραγωγή, η κατανάλωση και η εμπορεία του οίνου συνδέονται ανέκαθεν με τον πολιτισμό των χωρών της Μεσογείου. Όταν γίνεται λόγος για τον οίνο κατ...

Το ζήτημα της κυριαρχίας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στην Ιταλική χερσόνησο απασχολούσε τους ιθύνοντες στην Κωνσταντινούπολη επί αιώνες και έχει απασχολήσει, όπως είναι φυσικό, και τους ιστορικούς. Στον παρόντα τόμο, προϊόν των ερευνών των μελών του Προγράμματος "Τράπεζα Πληροφοριών Βυζαντινής Ιστορίας" του Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών, επιχειρείται η παρουσίαση της πολιτικής που ακολούθησε το Βυζάντιο έναντι της Δύσης και κυρίως όσον αφορά στην ιταλική χερσόνησο. Μελετώνται, δηλαδή, και εκτίθενται οι προσπάθειες των Βυζαντινών να διατηρήσουν την κυριαρχία τους ή, αργότ...

"Η Πόλις των πόλεων σβήνει και ακολουθούν φρικιαστικές σκηνές, ανεξίτηλα χαραγμένες στη μνήμη όλων. Οι πέντε Έλληνες ιστορικοί καταγράφουν λεπτό προς λεπτό τις διπλωματικές και πολιτικές εξελίξεις, τις στρατιωτικές επιχειρήσεις και την επικρατούσα ατμόσφαιρα στα δύο στρατόπεδα. Ο καθένας με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο μεταφέρει συγκλονιστικά τις ύστατες στιγμές μιας μεγάλης Αυτοκρατορίας. Η περήφανη και ένδοξη Κωνσταντινούπολη λυγίζει και θρηνείται περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη πόλη. Έλληνες και ξένοι αποχαιρετούν το πρότυπο του κάλλους, της εφημερίας και της δόξας, το...