Ιστορίαι

Οι "Ιστορίες" του Αγαθία, ενός δικηγόρου της Κωνσταντινούπολης, συνεχίζουν το έργο του Προκοπίου για τα τελευταία χρόνια της πολυκύμαντης βασιλείας του Ιουστινιανού, καλύπτοντας την περίοδο 552-559. Είναι η σημαντικότερη πηγή για τα γεγονότα που αφηγείται και για μερικά απ' αυτά η μοναδική. Περιέχει εκτενή περιγραφή της Φραγγικής εισβολής στην Ιταλία το 553, η οποία τελικά αποκρούστηκε από τον ιδιοφυή στρατηγό Ναρσή, την Ιστορία του πολέμου Ρωμαίων και Περσών στην Λαζική, την δολοφονία του βασιλέα των Λαζών Γουβάζη και την θεαματική δίκη και καταδίκη των ενόχων από Ρωμαϊκό δικαστήριο. Κλείνει με την εισβολή των Κοτριγούρων Ούννων, οι οποίοι φθάνουν μέχρι τα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης, για να κατατροπωθούν από τη στρατηγική εμπειρία του απόστρατου και γέροντα στρατηγού Βελισαρίου. Σημαντικές και άκρως ενδιαφέρουσες είναι και οι παρεκβάσεις για την φύση της Ιστορίας, τα έθιμα και τις θρησκευτικές συνήθειες των Περσών, τις συζητήσεις και τους καυγάδες μιας χυδαίας παρέας ψευδοφιλοσόφων, τις φάρσες που σκάρωνε η εφευρετική φαντασία του μηχανικού και αρχιτέκτονα της Αγίας Σοφίας Ανθεμίου εις βάρος των γειτόνων του και άλλα. Τέλος, η εξομολόγηση του συγγραφέα σχετικά με την απέχθειά του για το επάγγελμα του δικηγόρου, το οποίο, ναι μεν του προσπορίζει τα προς το ζην, τον κρατά όμως μακρυά από την πραγματική του αγάπη που είναι η Ιστορία, δίνει έναν προσωπικό τόνο στη διήγηση, ο οποίος λείπει από τα περισσότερα Βυζαντινά Ιστορικά κείμενα.