Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η έκδοση, για πρώτη φορά στα ελληνικά, του έργου του Τόμας Χομπς, "De Cive" (Περί του πολίτη), έχει ιδιαίτερη σημασία. Οι αναγνώστες που ενδιαφέρονται για την πολιτική σκέψη, και ειδικότερα για τις πηγές της νεότερης πολιτικής φιλοσοφίας, θα μπορέσουν να απολαύσουν ένα ωραίο κλασικό κείμενο του δέκατου έβδομου αιώνα. Επίσης, όσοι σπουδάζουν φιλοσοφία ή πολιτικές επιστήμες, καθώς και οι μελετητές της χομπσιανής φιλοσοφίας, θα διαθέτουν πλέον ένα χρήσιμο εργαλείο. Η τάξη και η ειρήνη πρέπει να βασιλεύουν, ώστε ο καθένας να μπορεί να αναζητεί την ευτυχία του, υπό την προστα...

Μέσα στην επαναστατική φιλοσοφική προοπτική του Bruno, το άπειρο παρουσιάζει δύο κεντρικές διαστάσεις. Αφενός, χαρακτηρίζει το χώρο του σύμπαντος. Ακόμη και το κενό που, κατά τον Αριστοτέλη, υπάρχει πέρα από τα όρια του κόσμου, είναι και το ίδιο χώρος, εφόσον έχει τη δυνατότητα να περιέξει: από αυτή την άποψη είναι στη φύση του σύμπαντος να μην περατούται.

Σύμφωνα με τον Χομπς, ο άνθρωπος έχει ως στόχο την κυριαρχία, την προσωπική υπεροχή και τον πλουτισμό σε βάρος των υπολοίπων. Κάθε πόλεμος, κάθε διαμάχη ξεκινάει από το φθόνο που νιώθει ο ένας για τον άλλο, ενώ μόνο οι αμοιβαίες συμφωνίες θα μπορέσουν να εδραιώσουν την ομόνοια. Ριζοσπαστικός και πέρα για πέρα επίκαιρος, ο Τόμας Χομπς, ένας από τους θεμελιωτές της πολιτικής φιλοσοφίας, αναλύει εκτενώς τα ανθρώπινα πάθη και προτείνει τρόπους καλύτερης συμβίωσης -ίσως και επιβίωσης- σε μια κοινωνία όπου τα ένστικτα είναι αυτά που κυρίως καθορίζουν τις πράξεις και κατ' επέκταση...

Ο Bernard Mandeville (1670-1733) αποδομεί στο γλαφυρό αυτό "μανιφέστο", που σκανδάλισε πολλούς όταν πρωτοδημοσιεύθηκε το 1723, όλες τις βολικές, ηθικοπλαστικές ιδέες περί του ανθρώπου ως κοινωνικού όντος, προικισμένου με φυσική καλοσύνη και προορισμένου να αγαπά τον πλησίον του. Υποστηρίζει, αντίθετα, ότι "θεμέλιος λίθος της κοινωνίας είναι ό,τι θεωρείται γενικώς κακό" - αυτό κινητροδοτεί τους ανθρώπους, ορίζει τις κοινωνικές σχέσεις και αναπτύσσει την οικονομία. Γιατρός το επάγγελμα, ο Μάντεβιλ χρησιμοποιεί το λόγο ως νυστέρι. Η αυτοψία που επιχειρεί στο κοινωνικό σώμα κα...

"Μακάρι να τον φάει η ψώρα! Ποιος είναι λοιπόν; Είναι ο Benedictus (ευλογημένος) Σπινόζα, που μάλλον θα του άξιζε να ονομάζεται Maledictus (καταραμένος), γιατί δεν γεννήθηκε στη γη άνθρωπος πιο καταραμένος απ’αυτόν. [...] Στην αρχή υπήρξε Εβραίος, αλλά τον έδιωξαν από τη Συναγωγή, εξαιτίας των τερατωδών απόψεων που διατύπωνε εναντίον του ιουδαϊσμού, και προσχώρησε τελικά στον χριστιανισμό, δεν ξέρω με τί λογής πονηριές". Το 1670 ο Σπινόζα δημοσίευσε ανώνυμα, στη λατινική γλώσσα, τη "Θεολογικοπολιτική πραγματεία" ("Tractatus Theologico-politicus") για να υπερασπιστεί την...

Στη βραβευμένη πραγματεία του "Περί της ελευθερίας της βούλησης", ο Schopenhauer υποβάλλει τούτο το κεντρικό και πάντα επίκαιρο φιλοσοφικό πρόβλημα σ’ ενδελεχή, πρωτότυπη, ολοκληρωμένη και συνάμα εύληπτη ανάλυση. Καταδεικνύει μ’ αυτήν πως οι ανθρώπινες πράξεις καθορίζονται από τη δράση των κινήτρων επί του αμετάβλητου ανθρώπινου χαρακτήρα με αναγκαιότητα εξίσου αδήριτη όπως κι εκείνη που καθορίζει τα λοιπά φαινόμενα του κόσμου. Φανερώνει επιπλέον το πού έχει τις πηγές της η πλάνη πως η ανθρώπινη βούληση είναι ελεύθερη. Με τούτα, ωστόσο, η ανθρώπινη ελευθερία δεν αίρεται, αλ...

Ποιο είναι το αντικείμενο της Τέχνης; Και ποια είναι η φύση του Ωραίου; Εξετάζοντας τα δύο αυτά θέματα, ο Λεοπάρντι εκθέτει τους συλλογισμούς τους πάνω στην Ποίηση, τη Μουσική, τη Ζωγραφική, την Αρχιτεκτονική κ.λπ. Τα κείμενά του δεν έχουν τη μορφή μιας ολοκληρωμένης και συστηματικής μελέτης. Αποτελούν το υλικό μιας αδιάκοπης έρευνας. Πράγματι, ο αναγνώστης παρακολουθεί την προσεκτική και λεπτομερειακή επεξεργασία (μέσα από δισταγμούς, ενδοσκοπήσεις, αναδιατυπώσεις και διορθώσεις ορισμών) μιας υπό διαμόρφωση σκέψης, η οποία, από την ίδια την τροχιά της, δεν θα μπορούσε ν...

Η θεωρία του Σοπεγχάουεργια τα χρώματα οφείλει τη γένεσή της στην προσωπική γνωριμία του δημιουργού της με τον Γκαίτε. Ο Σοπεγχάουερ εκκινεί βέβαια από τα πορίσματα της χρωματολογίας του Γκαίτε, όμως αναπτύσσει μια πολύ πρωτότυπη για τα χρώματα αντίληψη, βασισμένη στο δικό του φιλοσοφικό σύστημα. Τα χρώματα, κατ' αυτόν, συνιστούν φαινόμενο της φυσιολογίας, γεννώνται δηλαδή μέσα στομάτι και δεν υπάρχουν αντικειμενικά. Όρο της δημιουργίας τους αποτελεί ο κατά το ποιόν μερισμός της ενέργειας της όρασης, ο οποίος παρέχει την εξήγηση πολλών φαινομένων σχετικών με τα χρώματα. Ο φ...

Ο Δάντης Αλιγκέρι (1265-1321) είναι ένας από τους σημαντικότερους Ιταλούς ποιητές και το περίφημο έργο του, "Θεία Κωμωδία", αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Το έργο του "Περί μοναρχίας" γράφτηκε στα λατινικά, μάλλον, το 1312-13, και παρεμβαίνει σε ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα θέματα της εποχής του, τη σχέση ανάμεσα στην κοσμική εξουσία του Αυτοκράτορα και τη θρησκευτική εξουσία του Πάπα, υποστηρίζοντας την ανάγκη για μια παγκόσμια μοναρχία που θα επέβαλε ειρήνη. Μετά το θάνατο του Δάντη, το έργο καταδικάστηκε από τον Πάπα και οδηγήθηκε στην...

Το "Περί μαγείας", που διασώθηκε ατιτλοφόρητο και πρωτοεκδόθηκε μόλις τον 19ο αιώνα, επισφραγίζει το τόσο πλούσιο και προσωπικό έργο του συναρπαστικότερου φιλοσόφου της ύστερης Αναγέννησης. Η θεματολογία του περιστρέφεται γύρω από το μόνιμο ενδιαφέρον του φιλοσόφου για τις περίεργες γνώσεις της εποχής του: μνημονικές εικόνες, μυθολογικές και ζωδιακές μορφές, συμβολιστική και μυστηριώδεις γλώσσες, και δεν αποτελεί επ ουδενί ένα πρακτικό εγχειρίδιο με οδηγίες, συνταγές και ξόρκια. Αυτό που συναρπάζει τον Μπρούνο στις μαγικές ενέργειες, οι απόκρυφες επιρροές και οι δεσμοί τους...

Κείμενα αντλημένα από το "Δοκίμιο για την ανθρώπινη νόηση" το magnum opus της μεγάλης αυτής μορφής του Διαφωτισμού που υποστήριξε πως η καταγωγή των ιδεών είναι η εξωτερική εμπειρία (αίσθηση) και η εσωτερική εμπειρία (σκέψη), και ότι η λογική είναι το κλειδί της γνώσης. Τα γραπτά του Λοκ για την σκέψη, τις ιδέες, την πρόσληψη, την αλήθεια και τη γλώσσα άλλαξαν το πρόσωπο της δυτικής φιλοσοφίας. Εξετάζοντας τη γλώσσα από φιλοσοφική πλευρά, ο στοχαστής δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη διαύγεια και την ευκρίνειά της, τονίζοντας ότι μόνον έτσι η γλώσσα μπορεί να γίνει μέσο ουσιαστική...

Αποφθέγματα για τον θάνατο

Ο γάλλος στοχαστής Michel de Montaigne, το κριτικό και ελεύθερο πνεύμα του 16ου αιώνα, κατέγραψε στα "Δοκίμιά" του σκέψεις και αναλύσεις, προσεγγίζοντας με προσωπικό αλλά συγχρόνως και φιλοσοφικό τρόπο θεματικές αναζητήσεις της μετέπειτα οργανωμένης σκέψης και της ευρύτερης διανόησης. Με την πρωτεϊκή του γραφή και το πρωτοποριακό του έργο, κατέχει εξέχουσα θέση στην ιστορία των ιδεών της σύγχρονης εποχής, ενώ με τη νατουραλιστική οπτική των αναλύσεων του υποκειμένου και της ανθρώπινης ύπαρξης, θέτει τον άνθρωπο στο επίκεντρο και προτείνει μια βιοσοφία διαχρονικής εμβέλειας....

Το "Περί αληθείας και ψεύδους υπό εξωηθική έννοια" (1873) είναι ένα από τα σκαριφήματα με τα οποία ο Νίτσε γέμιζε το ένα σημειωματάριο μετά το άλλο με περιστασιακές, ασυστηματοποίητες σκέψεις, σχεδιάσματα για βιβλία, περιγράμματα ερευνητικών προγραμμάτων και πρόχειρα προσχέδια για δοκίμια. Το εν λόγω δοκίμιο έγινε αντικείμενο στενού επιστημονικού ενδιαφέροντος, και για πολλούς από τους αναγνώστες του Nietzsche -φίλους αλλά και εχθρούς- περιλαμβάνει τις πιο βαθυστόχαστες απόψεις του για τη σχέση ανάμεσα στη γλώσσα, την αισθητηριακή αντίληψη, τη γνώση, την αλήθεια, με μια λέξ...

Είναι η κατεύθυνση "προς έτερον" που κάνει την αγάπη και το μίσος, μαζί με τα παρεπόμενα και τα όμοιά τους παθήματα, να αποκτούν κομβική θέση σε ένα εγχείρημα μετάβασης από τη θεωρία της γνώσης στην ηθική θεωρία. Και παρ όλο που ο εαυτός πάντοτε προηγείται στη χιουμιανή -και ευρύτερα στη διαφωτιστική- λογική, χωρίς την προβολή του στους άλλους, χωρίς αυτή την "ενσυναίσθηση" που γίνεται η λυδία λίθος όλης της ψυχολογίας και της ηθικής του Χιουμ (όπως και του Άνταμ Σμιθ λίγο αργότερα), όλη η ιδιάζουσα θέρμη της ζωής εν κοινωνία αποστραγγίζεται από το φιλοσοφείν, μετατρέποντάς...