Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Gottfried Leibniz υπήρξε πολυγραφότατος με ευρύτατο ορίζοντα ενδιαφερόντων, και ίσως ο πιο καθολικός διανοούμενος του ευρωπαϊκού 17ου αιώνα. Ο όγκος των χειρογράφων που φυλάσσονται στη Βιβλιοθήκη του Αννόβερου αποτελούν αδιάψευστο μάρτυρα της ευρυμάθειάς του. Ωστόσο, η κατανόηση της σκέψης ενός φιλοσόφου δεν απαιτεί τόσο τη συγκεφαλαίωση των γνώσεων που είχε ο ίδιος όσο την ανακάλυψη της μεθόδου, της εποπτικής ματιάς του συνόλου. Και η κατανόηση προηγείται κάθε κρίσης. Στα κείμενα που απαρτίζουν τον ανά χείρας τόμο, και τα οποία καλύπτουν χρονικά όλη τη συγγραφική του δρα...

Στο πλαίσιο της νέας σειράς Ανοικτή Βιβλιοθήκη κυκλοφορεί η σημαντική πραγματεία του μεγάλου Γερμανού φιλοσόφου Γκέοργκ Χέγκελ (Georg Hegel) "Φιλοσοφία της φύσης". Το έργο, που αποτελεί το δεύτερο μέρος της εγελιανής Εγκυκλοπαίδειας των Φιλοσοφικών Επιστημών (1830), συνιστά τον καρπό της μεγαλειώδους απόπειρας του φιλοσόφου να ερμηνεύσει τα φυσικά φαινόμενα μέσω της διαλεκτικής λογικής, κάνοντας χρήση όμως όχι, μόνο και κυρίως, μιας καθαρά φιλοσοφικής -a priori- σύλληψης και επεξεργασίας των σχετικών εννοιών, αλλά και επιπλέον μιας εμπειρικής προσέγγισης, ερειδόμενης σε πει...

Η ανά χείρας μελέτη επιχειρεί μια υλιστική και διαλεκτική αποτίμηση της πολιτικής φιλοσοφίας του Διαφωτισμού μέσω δύο κορυφαίων εκπροσώπων του, του Thomas Hobbes και του Jean-Jacques Rousseau. Ό, τι επιδιώκεται εδώ είναι να έρθει στην επιφάνεια η επικαιρότητα της σκέψης των δύο στοχαστών για την κυριαρχία, ιδίως πάνω σε ζητήματα όπως το δημοκρατικό έλλειμμα και οι κοινωνικές ανισότητες που αντιλαμβανόμαστε γύρω μας. Στη φιλοσοφία του Hobbes, η κυριαρχία εκφράζει τη διάκριση δύο επιμέρους περιπτώσεων ή ειδών ανθρώπου, του ελλόγως και του εμπαθώς δρώντος, σε ό, τι αφορά τις κ...

Η αντικειμενική θρησκεία μπορεί να καταταγεί νοητικά, να συνοψιστεί σε σύστημα, να παρουσιαστεί σε βιβλίο ή να αναπτυχθεί σε ομιλία. Η υποκειμενική θρησκεία εκφράζεται μόνο με αισθήματα και πράξεις. Αν πω για έναν άνθρωπο ότι έχει θρησκεία, αυτό δεν σημαίνει ότι έχει μεγάλες γνώσεις γι' αυτήν, αλλά ότι η καρδιά του νιώθει τις πράξεις, τα θαύματα, την εγγύτητα της θεότητας, διακρίνει το θεό στην ουσία του, στα πεπρωμένα των ανθρώπων, γονατίζει μπροστά σ' αυτόν, τον ευχαριστεί, τον δοξάζει με τις πράξεις του, δεν προχωρεί στη δραστηριότητα του μόνο με το σκεπτικό αν είναι καλ...

"Τι κοινό μεταξύ Αθηνών και Ιεροσολύμων;" Και αλλού: "Τι κοινό μεταξύ φιλοσόφου και χριστιανού, του μαθητού της Ελλάδος και του μαθητού των ουρανών, του ανθρώπου των λόγων και του ανθρώπου των έργων, εκείνου που κατεδαφίζει και εκείνου που οικοδομεί, του φίλου και του εχθρού της πλάνης, του διαφθορέα της αλήθειας και του τηρητού και εκφραστού της, του κλέπτη και του φύλακά της;" Τα ερωτήματα του Τερτυλλιανού είναι, βεβαίως, ρητορικά· θεωρεί αυτονόητο πως δεν υπάρχει τίποτε κοινό, η παραμικρή σχέση μεταξύ λόγου και πίστης, επιστήμης και θρησκείας. Εγέρθηκαν -και εγείρονται-,...

Η αξία τού "Φιλοσοφία και θρησκεία" (1804), ενός λιγότερο γνωστού γραπτού του Σέλλινγκ, έγκειται ακριβώς στη μεταιχμιακή του θέση: απηχώντας ακόμα τα "σπινοζικά" αξιώματα που χαρακτήριζαν την πρώτη περίοδο του Σέλλινγκ -την ενότητα παντός ό,τι υπάρχει· την κανονικότητα όλων όσων συμβαίνουν· την έσχατη ταυτότητας Πνεύματος και Φύσης· προαναγγέλλει ωστόσο μερικές από τις ιδέες που επρόκειτο ν' αναπτύξει στο ύστερο έργο του - την ιδέα της Πτώσεως (που δεν πρέπει να εννοείται κατά την παραδοσιακή χριστιανική έννοια ως πτώση απλώς του Ανθρώπου, αλλά εν γένει τού Κόσμου) και την...

Πώς μπορεί κάτι κατά κανόνα ζοφερό όπως ο μηδενισμός να είναι συγχρόνως φιλόξενο και ευπροσήγορο; Υπάρχει άραγε μια εμπειρία του μηδενισμού που αναπτύσσεται από κοινού με αυτή τη μορφή κοινωνίας και πολιτισμού την οποία γνωρίζουμε υπό το εύηχο όνομα της φιλελεύθερης δημοκρατίας; Ποια είναι η ιδιαίτερη ταυτότητα του νεωτερικού μηδενισμού; Αποτελεί τελικά ο μηδενισμός πρόκληση για τη δημοκρατία; Σε συνεχή διάλογο με τη σκέψη του Τοκβίλ και του Νίτσε, ο συγγραφέας εντοπίζει τη μηδενιστική πρόκληση στο γεγονός ότι η καθολική ορμή για μεγέθυνση της ευζωίας αποδομεί τη μέριμνα...

Αυτός ο τόμος παρουσιάζει την γνώση στο γίγνεσθαί της. Η Φαινομενολογία του πνεύματος πρόκειται να αντικαταστήσει τις ψυχολογικές εξηγήσεις ή ακόμη τις αφηρημένες έρευνες για την θεμελίωση της γνώσης. Αυτή εξετάζει την προκαταρκτική διαδικασία που οδηγεί στην επιστήμη από μια άποψη, η οποία την καθιστά μια νέα, ενδιαφέρουσα επιστήμη, την πρώτη επιστήμη της Φιλοσοφίας. Εμπεριέχει τις διάφορες μορφές του πνεύματος ως εσωτερικούς σταθμούς της πορείας, μέσω της οποίας αυτό γίνεται καθαρή γνώση ή απόλυτο πνεύμα. Ο πλούτος των εμφανίσεων του πνεύματος, που εκ πρώτης όψεως παρουσι...

Στο έργο μου "Φαινομενολογία του πνεύματος" που κατά την έκδοσή του χαρακτηρίστηκε ως το πρώτο μέρος του συστήματος της επιστήμης, υιοθέτησα τη μέθοδο να ξεκινήσω από την πρώτη, απλούστατη εμφάνιση του πνεύματος, από την άμεση συνείδηση, και να αναπτύξω τη διαλεκτική αυτής της ίδιας ως το επίπεδο της φιλοσοφικής επιστήμης, η αναγκαιότητα του οποίου καταδείχνεται μέσα από τούτη την πρόοδο.

Η "Φαινομενολογία του νου" (ή του πνεύματος, κατά την ως τώρα συνηθισμένη απόδοση), δημοσιευμένη πριν από 200 χρόνια, είναι το γνωστότερο έργο του Έγελου ή Χέγκελ (Hegel, 1770-1831). Παρόλο που το έργο μπορεί να θεωρηθεί ακόμη νεανικό, η φήμη του δεν είναι τυχαία: Κανένα άλλο έργο στην ιστορία της σκέψης δεν αναλαμβάνει με τόση ενεργητικότητα και ακρίβεια να δείξει πώς αναπτύσσεται η γνώση κι εδραιώνεται ανά την ιστορία. O Έγελος θεωρεί ότι η εποχή του κατέκτησε τελικά την ορθή έννοια του επίσταμαι, αλλά μόνον η πορεία που οδήγησε σ' αυτήν αιτιολογεί την υιοθέτησή της. Μόνο...

Μαύρο άνθος του 19ου αιώνα, ο μηδενισμός άφησε μεγάλα έργα και ενέπνευσε μύθους και αφηγήσεις. Υπάρχει γερμανική εκδοχή του μηδενισμού, ρωσική και εν γένει ευρωπαϊκή. Με τους δύο παγκόσμιους πολέμους και μια σειρά επαναστάσεων και κοινωνικών κινημάτων, μπορούμε να πούμε ότι ο "ευρωπαϊκός μηδενισμός" επαλήθευσε εξαμβλωματικά τις νιτσεϊκές και λοιπές προφητείες. Το μηδέν αποδείχθηκε ιστορικός και μεταφυσικός γρίφος. Επιτέμνοντας εδώ τις προφητείες του Νίτσε, του Μαλλαρμέ και του Χάιντεγκερ, και χωρίς να έχουμε προθέσεις ιστορικής παρουσίασης, προσπαθούμε απλώς να δείξουμε τα...

Αρκεί μονάχα οι άνθρωποι να κυριαρχούν επί των άλλων ανθρώπων, για να γεννηθεί η διαφοροποίηση των αξιών. Αρκεί ορισμένες τάξεις να κυριαρχούν επί των άλλων τάξεων για να γεννηθεί η ιδέα της ελευθερίας. Αρκεί οι άνθρωποι να ιδιοποιηθούν και να καθυποτάξουν τα πράγματα που χρειάζονται για να ζήσουν, αρκεί να τους επιβάλλουν μία διάρκεια που τα ίδια τα πράγματα δεν διαθέτουν, ή να τα αφομοιώσουν διά της βίας, και ιδού η γένεση της λογικής. Η σχέση κυριαρχίας δεν είναι "σχέση", όπως ακριβώς ο τόπος όπου ασκείται η κυριαρχία δεν είναι τόπος. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον...

Σ' αυτό το βιβλίο συνδυάζονται για πρώτη φορά τρεις σημαντικές μελέτες που εκπόνησε ο Sir Isaiah Berlin, ακολουθώντας το επιστημονικό του σχέδιο - να εξηγήσει τον αντίλογο στον υπέρμετρα επιστημονικό γαλλικό διαφωτισμό, εξετάζοντας σε βάθος και με συμπάθεια τις απόψεις των επικριτών του. Το επίμαχο θέμα ανάμεσα στους υπέρμαχους του Διαφωτισμού και σ' αυτούς τους τρεις επικριτές του είναι σήμερα τόσο βασικό όσο ήταν και τότε. Ο Berlin, με τη γνωστή για την εντιμότητά της προσέγγισή του, αναλύει τις ιδέες των τριών σχολιαστών και αποδεικνύει πόσο άμεση σχέση έχει η σκέψη του...

Ο Isaiah Berlin (1909-1997) θεωρείται ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της παράδοσης του φιλελεύθερου ουμανισμού και από τους μεγαλύτερους ιστορικούς των ιδεών. Στο "Στρεβλό υλικό της ανθρωπότητας" ισχυρίζεται με πάθος, οξυδέρκεια και σαφήνεια ότι αυτά που ονομάζει "μεγάλα αγαθά" της ανθρωπότητας -ελευθερία, δικαιοσύνη, ισότητα- δεν είναι εύλογα, και δεν θα γίνουν ποτέ. Ο πλουραλισμός και η πολυμορφία της σκέψης είναι αναπόφευκτα. Σε μια εποχή αυξημένου ιδεολογικού φονταμενταλισμού και έλλειψης ανεκτικότητας, η φωνή του Μπερλίν θα πρέπει να ακούγεται με περισσότερη προσ...

Μετά τα θεμελιώδη πολιτικά έργα του Χομπς και του Λοκ η "Φιλοσοφική και Πολιτική Βιβλιοθήκη" με ιδιαίτερη υπερηφάνεια, παρουσιάζει για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα τη μνημειώδη πραγματεία του Μοντεσκιέ, της οποίας η σημασία εκτείνεται ταυτόχρονα σε πολλά επίπεδα. Επίκαιρη δεν παραμένει μόνον η προβληματική του χωρισμού των εξουσιών ούτε μόνον το σύμφυτο μαζί της πρόβλημα της πολιτικής ελευθερίας. Εξίσου ενδιαφέρει πάντοτε η σχέση της πολιτειολογικής προβληματικής με την κοινωνιολογική, της ηθικής και της κοινωνικής θεωρίας. Σ' αυτό το κεντρικό έργο του ευρωπαϊκού διαφωτ...

Μετά τα θεμελιώδη πολιτικά έργα του Χομπς και του Λοκ η "Φιλοσοφική και Πολιτική Βιβλιοθήκη" με ιδιαίτερη υπερηφάνεια, παρουσιάζει για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα τη μνημειώδη πραγματεία του Μοντεσκιέ, της οποίας η σημασία εκτείνεται ταυτόχρονα σε πολλά επίπεδα. Επίκαιρη δεν παραμένει μόνον η προβληματική του χωρισμού των εξουσιών ούτε μόνον το σύμφυτο μαζί της πρόβλημα της πολιτικής ελευθερίας. Εξίσου ενδιαφέρει πάντοτε η σχέση της πολιτειολογικής προβληματικής με την κοινωνιολογική, της ηθικής και της κοινωνικής θεωρίας. Σ' αυτό το κεντρικό έργο του ευρωπαϊκού διαφωτ...