Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Εάν επρόκειτο να αναζητήσουμε έναν γενικό χαρακτηρισμό της περιόδου του Διαφωτισμού, η καθιερωμένη απάντηση θα ήταν ότι θεμελιώδες γνώρισμά της είναι προφανώς η κριτική και σκεπτικιστική στάση απέναντι στη θρησκεία. Αν προσπαθήσουμε να ελέγξουμε αυτή την εδραιωμένη αντίληψη με την συνδρομή συγκεκριμένων ιστορικών γεγονότων, καταλήγουμε σύντομα να έχουμε τις σοβαρότερες αμφιβολίες και επιφυλάξεις όσον αφορά τη σκέψη του γερμανικού και του αγγλικού Διαφωτισμού. Ωστόσο η γαλλική φιλοσοφία του 18ου αιώνα φαίνεται να επιβεβαιώνει όλο και πιο πεισματικά την πατροπαράδοτη αντίληψη...

H Ιταλοεβραία ποιήτρια και φιλόσοφος Sara Copia Sullam (1592-1641) υπήρξε μια ιδιαίτερη περίπτωση των ιταλικών γραμμάτων. Έδρασε στη Βενετία, σε μια εποχή που οι Εβραίοι ζούσαν αποκλεισμένοι στο γκέτο, αλλά κατάφερε να ξεχωρίσει στους σημαντικότερους πνευματικούς κύκλους της εποχής της, λόγω της ιδιαίτερης παιδείας της, που βασιζόταν στη Βίβλο, την καββαλιστική παράδοση, την κλασική γραμματεία και την ελληνική φιλοσοφία. Η οξύνοιά της, η τόλμη της να εκφράζει καινοτόμες φιλοσοφικές θέσεις, αλλά και η ποιητική της ευαισθησία την κατέστησαν μια σημαντική ποιήτρια-φιλόσοφο, πο...

"Πρέπει να γίνεται σαφής διαχωρισμός μεταξύ της εξεύρεσης της αντικειμενικής αλήθειας και της τέχνης να επιτυγχάνουμε την αποδοχή των θέσεών μας ως αληθινών". Σε αυτή την έκδοση περιλαμβάνονται 38 τεχνάσματα που συνηθίζονται στις λεκτικές αντιπαραθέσεις, με απώτερο σκοπό την υπεράσπιση των ισχυρισμών μας και την αντίκρουση των επιχειρημάτων του άλλου, είτε έχουμε δίκιο είτε έχουμε άδικο. Από τον διαξιφισμό με τον σύντροφό μας, στην κουβεντούλα της παρέας, στην ανταλλαγή απόψεων στα social media, ακόμα και στον διάλογο σε τηλεοπτικά πάνελ ή στη Βουλή. Αν και η Τέχνη...

Εξοστρακισμένος από την εβραϊκή κοινότητα σε ηλικία 23 ετών για αιρετική πρακτική, ο Μπαρούχ Σπινόζα (1632-1677) αποφασίζει να αφιερώσει τη ζωή του στη φιλοσοφία. Αντικειμενικός του στόχος; Να ανακαλύψει ένα αληθινό αγαθό το οποίο θα του "παρέχει στην αιωνιότητα την απόλαυση μιας υπέρτατης και ατέρμονης χαράς". Στα είκοσι πέντε χρόνια που του απομένουν να ζήσει, ο Σπινόζα οικοδομεί ένα επαναστατικό έργο. Πώς μπόρεσε αυτός ο άνθρωπος, στην καρδιά του 17ου αιώνα, να είναι ο προάγγελος του Διαφωτισμού και των νεωτερικών δημοκρατιών μας; Ο πρωτοπόρος μιας ιστορικής και κριτικής...

Η διεύρυνση της επιστημονικής γνώσης φαίνεται να περιστέλλει όλο και περισσότερο, μέχρι εξαλείψεως, την ιδιαιτερότητα του ανθρώπου. Οι αμφισημίες της ανθρωπικής αρχής μπορούν όμως να μας δείξουν γιατί η εξάλειψη αυτή είναι καταστατικά αδύνατο να ολοκληρωθεί, γιατί είναι ψευδαισθητική όταν νομίζει ότι είναι αποκαλυπτική, και γιατί οι καινούργιες μας πεποιθήσεις είναι τόσο απατηλά ανησυχητικές όσο απατηλά καθησυχαστικές ήταν οι παλιές.

"Στις σελίδες αυτές θα μιλήσω για τη Σοφία της Ζωής με τη συνηθισμένη έννοια της λέξης, ως την τέχνη δηλαδή του να ρυθμίζουμε τη ζωή μας έτσι ώστε να αντλούμε τη μεγαλύτερη δυνατή απόλαυση και επιτυχία· μια τέχνη τη θεωρία της οποίας μπορούμε να ονομάσουμε Ευδαιμονολογία, καθώς μας διδάσκει πώς να υπάρχουμε ευτυχισμένοι. Αν τη δούμε από μια καθαρά αντικειμενική σκοπιά, ή καλύτερα ύστερα από ψύχραιμη και ώριμη σκέψη -καθότι το ζήτημα αφορά αναγκαστικά και υποκειμενικές εκτιμήσεις-, η ευτυχισμένη ύπαρξη μπορεί ίσως να οριστεί ως η ύπαρξη που θα την προτιμούσαμε ξεκάθαρα από τ...

Η ανά χείρας μελέτη επιχειρεί μια υλιστική και διαλεκτική αποτίμηση της πολιτικής φιλοσοφίας του Διαφωτισμού μέσω δύο κορυφαίων εκπροσώπων του, του Thomas Hobbes και του Jean-Jacques Rousseau. Ό, τι επιδιώκεται εδώ είναι να έρθει στην επιφάνεια η επικαιρότητα της σκέψης των δύο στοχαστών για την κυριαρχία, ιδίως πάνω σε ζητήματα όπως το δημοκρατικό έλλειμμα και οι κοινωνικές ανισότητες που αντιλαμβανόμαστε γύρω μας. Στη φιλοσοφία του Hobbes, η κυριαρχία εκφράζει τη διάκριση δύο επιμέρους περιπτώσεων ή ειδών ανθρώπου, του ελλόγως και του εμπαθώς δρώντος, σε ό, τι αφορά τις κ...

Στο έργο μου "Φαινομενολογία του πνεύματος" που κατά την έκδοσή του χαρακτηρίστηκε ως το πρώτο μέρος του συστήματος της επιστήμης, υιοθέτησα τη μέθοδο να ξεκινήσω από την πρώτη, απλούστατη εμφάνιση του πνεύματος, από την άμεση συνείδηση, και να αναπτύξω τη διαλεκτική αυτής της ίδιας ως το επίπεδο της φιλοσοφικής επιστήμης, η αναγκαιότητα του οποίου καταδείχνεται μέσα από τούτη την πρόοδο.

Αναφερόμενος στον ρόλο του ως συγγραφέα, ο Δανός φιλόσοφος Σαίρεν Κίρκεγκωρ γράφει: "[...] σε ό,τι αφορά την έννοια της ύπαρξης και την έννοια της χριστιανοσύνης, ενεργώ σαν ένας κατάσκοπος που υπηρετεί μια ανώτερη υπηρεσία, αυτή μιας ιδέας. Δεν έχω κάτι νέο να διακηρύξω, ούτε την εξουσία να διακηρύξω, δεν λειτουργώ φανερά αλλά μυστικά [...] είμαι σαν ένας κατάσκοπος που πληροφορείται τις παρανομίες, τις απάτες και τις ύποπτες υποθέσεις, ένας που δεν παύει να παρακολουθεί, ενώ ο ίδιος βρίσκεται κάτω από την πιο αυστηρή παρακολούθηση [...]" Ο Σαίρεν Κίρκεγκωρ, ο επονομαζό...

Οι "Πρόοδοι της μεταφυσικής" εκδόθηκαν το 1804 με επιμέλεια του FriedrichTheodor Rink και αποτελούν τη σύνθεση των τριών χειρογράφων που συνέταξε ο Καντ για το διαγωνισμό δοκιμίου που είχε προκηρύξει η Ακαδημία Επιστημών του Βερολίνου με θέμα: Ποιες είναι οι πραγματικές πρόοδοι της Μεταφυσικής στη Γερμανία από την εποχή του Leibniz και του Wolff, επιδιώκοντας ουσιαστικά μια αποτίμηση της ιστορικής σπουδαιότητας της κριτικής φιλοσοφίας. Ο Καντ είχε ήδη ολοκληρώσει τηντριλογία του με την έκδοση της τρίτης Κριτικής, και είχε εμπλακεί σε μια δημόσια αντιπαράθεση με τους θιασ...

Από νεαρή σχετικά ηλικία, ο Σοπεγχάουερ έγραφε σ' ένα τετράδιο διάφορες σκέψεις, τόσο δικές του όσο και άλλων στοχαστών, για προσωπική του χρήση στην καθημερινότητα της ζωής. Προς το τέλος της ζωής του, δε, έκανε στους μαθητές του συχνά λόγο για το τετράδιο αυτό, το οποίο χαρακτήριζε, δανειζόμενος την έκφραση του Μάρκου Αυρηλίου, Τα εις εαυτόν και προόριζε για δημοσίευση μετά θάνατον. Εντούτοις, το τετράδιο, μετά το θάνατό του, όλως μυστηριωδώς χάθηκε. Παρά ταύτα, με βάση τη βιογραφία του φιλοσόφου την οποία συνέγραψε ένας μαθητής του, ο οποίος φέρεται να κράτησε για λογαρι...

Το σύγγραμμα αυτό προέρχεται από την εποχή κατά την οποία ο Νίτσε συνέτασσε το κύριο έργο της πρώιμης περιόδου του, το περίφημο "Η γέννηση της τραγωδίας" (1872), στο οποίο τελικά και σε πολύ μεγάλο βαθμό ενσωματώθηκε. Καθότι εκθέτει ένα πολύ σημαντικό μέρος των αναλύσεων του υπό συγγραφή τότε εκείνου έργου, ο φιλόσοφος το τύπωσε σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων προκειμένου να το δώσει σε γνωστούς του και αρμόδιους να το κρίνουν ώστε να πάρει την άποψή τους. Το σύγγραμμα αναπτύσσει, πράγματι, την κεντρικότατη για την ερμηνεία του Νίτσε ανάλυση του πώς ο Ευριπίδης, εφαρμό...

Η παρούσα συλλογή αποτελείται από μια σειρά δοκιμιακών κειμένων του φιλοσόφου. Ο Μονταίνιος πραγματεύεται με τρόπο υπαινικτικό και παράλληλα αιχμηρό, τις αντιθέσεις των ανθρωπίνων συναισθημάτων. Ο λόγος του στοχαστή όπως αναπτύσσεται στον τόμο αυτό, υποδεικνύει την διαλεκτική της έννοιας του συναισθηματικού διλήμματος. Το οποίο φύεται στον μεταιχμιακό χώρο μεταξύ της επιθυμίας που κινητοποιεί και της θλίψης που λειτουργεί αναχαιτιστικά. Οι χαρακτήρες των θραυσματικών αφηγήσεων του Μονταίνιου, βιώνουν την παραλυτική ισορροπία της σταδιακής αίρεσης των βεβαιοτήτων.

Το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα απαραίτητο βοήθημα για τη μελέτη του πιο ανατρεπτικού στοχαστή στην ιστορία της Ευρωπαϊκής διανόησης. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο Paul Valery "Ο Nietzsche δεν είναι τροφή. Είναι διεγερτικό". Για την καλύτερη κατανόηση του έργου του μεγάλου στοχαστή, ενδεικτικά παρατίθενται τα ακόλουθα αποσπάσματα: "Ποιον ονομάζεις κακό; Αυτόν που πάντα θέλει να ντροπιάζει. Τι θεωρείς πιο ανθρώπινο; Να γλυτώσω κάποιον από την ντροπή". (Nietzsche, "Η χαρούμενη γνώση") "Σπάνια θα σφάλλεις, αν αποδίδεις τις ακραίες σου πράξεις στη ματαιοδοξία, τις μέτριες...

Γραμμένη στα 1838, η πραγματεία "Για τη συνήθεια" του γάλλου φιλοσόφου Felix Ravaisson (1813-1900) συμπυκνώνει τον φιλοσοφικό στοχασμό αριστοτελικής έμπνευσης γύρω από ένα θέμα που άπτεται της συγκρότησης του εαυτού, όπως είναι η έξη, η συνήθεια, με σκοπό να υπερβεί την καντιανή αντινομία μεταξύ Φύσης και Ελευθερίας, μέσω της ιδέας ότι οι συνήθειες αποτελούν δεύτερη φύση. Επειδή η σχετική μελέτη βασίστηκε τόσο για τον καρτεσιανό όσο και για τον καντιανό στοχασμό στην οντολογική διχοτόμηση μεταξύ πνεύματος και σώματος, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η πραγματεία αυτή του Ra...

Το 1973 ο καθηγητής Φιλοσοφίας και φιλόσοφος Ντήτερ Χένριχ, αναγνωρισμένος ήδη για την έρευνά του στον Καντ, τον Φίχτε, τον Χαίλντερλιν και τον Χέγκελ, ιδίως με τις δημοσιεύσεις του γύρω από τα προβλήματα της αυτοσυνείδησης, κλήθηκε να παραδώσει στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ μια σειρά διαλέξεων για την περίοδο της κλασικής γερμανικής φιλοσοφίας (1781-1844). Οι 21 αυτές διαλέξεις, οι οποίες εκδόθηκαν δύο δεκαετίες αργότερα με τη φροντίδα του Ντέιβιντ Πατσίνι, αποτέλεσαν και αποτελούν σταθμό στην εξοικείωση της "αγγλοσαξονικής" με την "ηπειρωτική" παράδοση της φιλοσοφίας, στην αν...

"Ασφαλώς δεν έχει ειπωθεί ποτέ σπουδαιότερος λόγος από τούτον τον καντιανό, που αποτελεί συνάμα και το περιεχόμενο ολόκληρης της φιλοσοφίας του: Όρισε εσύ ο ίδιος τον εαυτό σου!" (Φρήντριχ Σίλλερ) Η καντιανή ηθική φιλοσοφία είναι αναμφίβολα, από κοινού με την αριστοτελική ηθική και τον ωφελιμισμό, μια από τις κυριότερες ηθικές θεωρίες. Εντούτοις δεν παύει να θέτει αρκετά ζητήματα τόσο ερμηνευτικά όσο και φιλοσοφικά. Ο Καντ αναπτύσσει μιαν εντελώς πρωτοποριακή ηθική, η οποία δεν αποβλέπει στην ατομική εγωιστική ευτυχία, αλλά στο να γίνει ο άνθρωπος ενεργητικά άξιος της...