Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

"Δύο πράγματα γεμίζουν την ψυχή με πάντοτε καινούριο και αυξανόμενο θαυμασμό και σεβασμό, όσο συχνότερα και σταθερότερα ασχολείται μαζί τους ο στοχασμός: ο έναστρος ουρανός πάνω μου και ο ηθικός νόμος μέσα μου". (Κάντ, "Κριτική του πρακτικού λόγου"). Η "Κριτική του πρακτικού λόγου" (1788) του Καντ (I. Kant, 1724-1804) είναι το κυριότερο συστηματικό ηθικό έργο του φιλοσόφου. Συγχρόνως αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα κλασικά έργα της ηθικής, συγκρίσιμο με την "Πολιτεία" του Πλάτωνα ή τα "Ηθικά Νικομάχεια" του Αριστοτέλη. Κεντρικές έννοιες της σύγχρονης ηθικής θεωρίας -η ελ...

"Τι κοινό μεταξύ Αθηνών και Ιεροσολύμων;" Και αλλού: "Τι κοινό μεταξύ φιλοσόφου και χριστιανού, του μαθητού της Ελλάδος και του μαθητού των ουρανών, του ανθρώπου των λόγων και του ανθρώπου των έργων, εκείνου που κατεδαφίζει και εκείνου που οικοδομεί, του φίλου και του εχθρού της πλάνης, του διαφθορέα της αλήθειας και του τηρητού και εκφραστού της, του κλέπτη και του φύλακά της;" Τα ερωτήματα του Τερτυλλιανού είναι, βεβαίως, ρητορικά· θεωρεί αυτονόητο πως δεν υπάρχει τίποτε κοινό, η παραμικρή σχέση μεταξύ λόγου και πίστης, επιστήμης και θρησκείας. Εγέρθηκαν -και εγείρονται-,...

"Ότι είναι μοναδικό κι αμίμητο σ' αυτό το έργο" παρατηρεί ο Τσβάιχ, "είναι η επιδέξια και μεγαλοφυής μεταμφίεση που μας παρουσιάζει ο συγγραφέας. Ο Έρασμος δεν παίρνει ο ίδιος το λόγο για να τα ψάλλει στους ισχυρούς της γης, αλλά ανεβάζει στην έδρα τη Stultitia, την Τρέλα, για να πλέξει, η ίδια το εγκώμιο του εαυτού της. Κι έτσι γίνεται μια διασκεδαστική παρεξήγηση. Ποτέ δεν ξέρεις ακριβώς ποιος μιλάει. Είναι ο ίδιος ο συγγραφέας που μιλάει σοβαρά; Είναι η Τρέλα, που πρέπει, φυσικά, να της συγχωρηθούν κι οι πιο τολμηρές αυθάδειες; Χάρη σ' αυτό το διφορούμενο ο Έρασμος δημιο...

Ο Λίχτενμπεργκ σκάβει πιο βαθιά από κάθε άλλον, αλλά δεν ξανανεβαίνει στην επιφάνεια. Μας μιλάει κάτω από τη γη. Τον ακούει μόνο εκείνος που κι o ίδιος σκάβει βαθιά. Karl Kraus

Ο ίδιος ο Χέγκελ θεωρούσε πώς κάθε συστηματική ενασχόληση με τη φιλοσοφία εν γένει και κάθε κατανοητική θεμελίωση επί μέρους φιλοσοφικών κατευθύνσεων, όπως είναι η δική του φιλοσοφία της φύσης και του πνεύματος ή η φιλοσοφία του Δικαίου, συνδέεται αναπόφευκτα με την επιστήμη της Λογικής. Η εγελιανή Λογική περιλαμβάνει σε ένα πρώτο τμήμα, υπό τον τίτλο "αντικειμενική Λογική", τη διδασκαλία περί του Είναι και τη διδασκαλία περί της ουσίας, σε ένα δεύτερο, δε, τμήμα, υπό τον τίτλο "υποκειμενική Λογική", τη διδασκαλία περί της έννοιας. Το βιβλίο που μεταφράζουμε εδώ είναι το δε...

Συνοπτική, σαφής κι όμως εκπληκτικά περιεκτική, η συναρπαστική εισαγωγή του Άντονυ Κουίντον αποκαλύπτει -σε όλο τους το φάσμα- τα αξιόλογα επιτεύγματα του Χιούμ για το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, προς το οποίο επιθυμούσε πάντοτε ο ίδιος να απευθύνεται. Υπαιτιότητα, διορατικότητα, αντίληψη, ιστορία, θρησκεία, οικονομικά, αισθητική και ψυχολογία. Ο Χιούμ εξερεύνησε όλα αυτά τα πεδία συμβάλλοντας σημαντικά στο καθένα από αυτά. Και το έκανε, όπως αποκαλύπτει ο Κουίντον, με θέρμη και κέφι. Δεν υπήρξε μόνο ο μεγαλύτερος φιλόσοφος της Βρετανίας, αλλά και ο πλέον αξιαγάπητος.

O William James, ουμανιστής φιλόσοφος και ψυχολόγος, πανεπιστημιακός καθηγητής στο Χάρβαρντ, γνωστός για τις ριζοσπαστικές του παραδόσεις και διαλέξεις, υπήρξε συγγραφέας πολλών βιβλίων και άρθρων. Στα επτά δοκίμια του παρόντος τόμου εξετάζει με κριτική, διεισδυτική ματιά ποικίλα ζητήματα: από την παραψυχολογία και τη μεταφυσική, μέχρι τον τρόπο διδασκαλίας στα πανεπιστήμια, τα πτυχία και τα διδακτορικά. Η ευρυμάθεια, η ιδιάζουσα οπτική γωνία και η δυνατή αλλά ευαίσθητη πένα αυτής της πολυσχιδούς προσωπικότητας αποδίδουν στα μεγάλα και στα μικρά πράγματα τις αληθινές τους δ...

Το θέμα της "Πραγματείας" είναι η ανθρώπινη φύση και ο συγγραφέας της, στο πρώτο βιβλίο, "Για τη νόηση", παρομοιάζει τον ανθρώπινο νου με ένα εύθραυστο και γεμάτο ρωγμές σκάφος που πρέπει να ριχτεί "στην ανοικτή θάλασσα της ανθρώπινης φύσης" προκειμένου "να κάνει τον γύρο του κόσμου". Έχοντας επίγνωση και των δικών του αδυναμιών, ο Χιουμ διαπιστώνει ότι η φιλοσοφική κριτική, την οποία ασκεί στις νοητικές ικανότητές του, τον οδηγεί σε σύγχυση. Παρά την ανθρώπινη περιέργειά του για τις αιτιακές συνδέσεις ανάμεσα στα πράγματα και την αγάπη του στους αυστηρούς συλλογισμούς, η φ...

"Αν η κριτική ικανότητα, η οποία αποτελεί, στην τάξη των γνωστικών μας ικανοτήτων, έναν ενδιάμεσο όρο ανάμεσα στη νόηση και τον Λόγο, διαθέτει επίσης, θεωρούμενη καθαυτή, a priori αρχές· αν αυτές είναι συστατικές ή απλώς ρυθμιστικές (και επομένως δεν υποδηλώνουν έναν δικό τους τομέα)· αν η ικανότητα αυτή παρέχει a priori έναν κανόνα στο αίσθημα της ευαρέστησης και της δυσαρέστησης, ως ενδιάμεσο όρο ανάμεσα στη γνωστική ικανότητα και το επιθυμητικό (όπως ακριβώς η νόηση επιτάσσει a priori νόμους στην πρώτη, και ο Λόγος στο δεύτερο): όλα τούτα είναι ερωτήματα με τα οποία θα α...

Ο Παύλος Κόντος επιχειρεί να αναδείξει την -τόσο οικεία- πράξη της υπόσχεσης σε θεμέλιο της ηθικότητας. Στόχος του είναι να αφήσει να διαφανεί γιατί η υπόσχεση χαίρει προνομιακής θέσης στην ηθική εμπειρία του σύγχρονου δυτικού ανθρώπου. Ένα φιλοσοφικό δοκίμιο, βέβαια, ούτε υπαγορεύει ούτε νομιμοποιεί την ηθική εμπειρία, απλώς τη φωτίζει -αρκεί να τη φωτίζει με τρόπο ακριβή και διεισδυτικό. Ιδανικό εφαλτήριο για μια τέτοια αναζήτηση προσφέρουν οι αναλύσεις του Καντ όπου αυτός συνδέει απρόσμενα την υπόσχεση με κάθε πτυχή του ηθικού και του πολιτικού βίου: τα ηθικά καθήκοντα,...

Ο Καλλίας κατέχει περίοπτη θέση στο φιλοσοφικό έργο του Σίλλερ, καθ' όσον εδώ εκτίθενται με ξεχωριστή σαφήνεια και εξαντλητική συνέπεια τα θεμέλια της θεωρίας του περί του ωραίου, στα οποία στηρίζονται και οι μεταγενέστερες αισθητικές του μελέτες. Το θέμα που πραγματεύεται αφορά στη δυνατότητα ανεύρεσης μιας αντικειμενικής αρχής της ωραιότητας και κατ' επέκταση ενός αντικειμενικού κριτηρίου για το τι είναι ωραίο. Στο σύνολό της η αισθητική του Schiller θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως μια από τις σημαντικότερες απόπειρες να κατοχυρωθεί η ηθική διάσταση του ωραίου. Μόνο η εμπει...

Ο Γάλλος στοχαστής Μισέλ ντε Μονταίνι (1533-1592), όταν αποτραβήχτηκε στον πύργο του εγκαταλείποντας τη θέση του στο Κοινοβούλιο του Μπορντώ, άρχισε να γράφει ώστε, καθώς ομολογεί ο ίδιος, οι συγγενείς και οι φίλοι του "να διατηρήσουν πιο ολοκληρωμένη και πιο ζωντανή τη γνώμη που απόκτησαν για το άτομό του". Με τα κείμενα αυτά ο Μονταίνι επινόησε έναν όρο και ένα λογοτεχνικό είδος, το δοκίμιο. Τα "Δοκίμια" λοιπόν ξεκίνησαν το 1570 με στόχο "οικιακό και ιδιωτικό". Ο Μισέλ ντε Μονταίνι δεν έπαψε ως το θάνατό του να συμπληρώνει και να επεκτείνει αυτό το έργο που έγινε έτσι το...

«Στην πράξη η πολυγαμία κυριαρχεί παντού, το θέμα είναι μόνο πώς οργανώνεται. Πού να βρει κανείς αληθινούς μονογαμικούς; Όλοι, τουλάχιστον για κάποιο διάστημα, και οι περισσότεροι από μας σχεδόν πάντα, ζούνε σε πολυγαμία. Κάθε άντρας χρειάζεται περισσότερες από μία γυναίκες. Κι όσο για τις γυναίκες, ο ρόλος τους είναι αυτός ενός υποδεέστερου όντος· αν περιοριστιτούν σ' αυτόν, θα δούμε να εξαφανίζεται από προσώπου γης η δεσποσύνη, το τερατώδες αυτό κατασκεύασμα του ευρωπαϊκού πολιτισμού και της γερμανοχριστιανικής βλακείας, με τις γελοίες αξιώσεις της για σεβασμό και εκτίμησ...

Ο καθηγητής Γιάννης Τζαβάρας επιχειρεί εδώ αφενός να παρουσιάσει -σε μετάφραση και εφοδιασμένο με σχόλια- το σχετικό κείμενο του Χάιντεγγερ, αφετέρου όμως να εκθέσει την προβληματική της απαξίωσης των αξιών έτσι όπως προέκυψε μέσα από τις συζητήσεις γύρω από τον προτεινόμενο Υπεράνθρωπο και τον διακηρυγμένο "θάνατο του Θεού"

"Ωστόσο, ας μη γελιόμαστε: όλος ο Μοντεσκιέ δεν είναι το αξιοπερίεργο του αντικειμένου του, αλλά η κατανόησή του. Ήθελε μόνο να καταλάβει. Έχουμε κάποιες εικόνες γι' αυτόν που προδίδουν την προσπάθειά του και την περηφάνεια του. Εισχωρούσε στην ατελείωτη μάζα των τεκμηρίων και των κειμένων, στην τεράστια κληρονομιά των ιστοριών, χρονικών, ανθολογιών και συμπιλημάτων, μόνο και μόνο για να συλλάβει τη λογική τους, για να συνάγει την αιτία τους. Ήθελε να βρει τον "μίτο" αυτού του κουβαριού, μπλεγμένου από τους αιώνες, να βρει τον μίτο και να τον τραβήξει προς το μέρος του, ώστ...

Μελετώντας την αλήθεια, μπορεί κανείς να έχει τρεις κυρίως στόχους: Ο πρώτος είναι να την ανακαλύπτει όταν την αναζητά. Ο δεύτερος, να την αποδεικνύει εφόσον τη γνωρίζει. Ο τελευταίος, να τη διακρίνει από το ψεύδος όταν την εξετάζει. Η γεωμετρία, που διαπρέπει σε αυτά τα τρία πεδία, έχει αναδείξει την τέχνη της απόδειξης αληθειών και της τεκμηρίωσής τους με τρόπο αδιαμφισβήτητο. Κι αυτή η τέχνη συνίσταται σε δύο κυρίως πράγματα: αφενός στην τεκμηρίωση κάθε συγκεκριμένης πρότασης και αφετέρου στην τοποθέτηση όλων των προτάσεων στη βέλτιστη δυνατή διάταξη. B. Pascal

Η πνευματική γνωριμία τού Νίκου Καζαντζάκη (1883-1957) με το έργο τού Γερμανού φιλοσόφου και ποιητή Φρειδερίκου Νίτσε (1844-1900) έγινε στο Παρίσι, όπου την 1η.10.1907 έφθασε ο 24χρονος Κρητικός, αριστούχος διπλωματούχος τής Νομικής Σχολής τού Πανεπιστημίου Αθηνών από τις 9.12.1906. Εκεί έγραψε το πρώτο σχέδιο της εναισίμου επί υφηγεσία διατριβής του. Στο Παρίσι ξαναγύρισε το 1909 και παρέμεινε τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, οπότε συμπλήρωσε τη διατριβή του. Τον Απρίλιο του ίδιου χρόνου την τύπωσε σε βιβλίο 93 σελίδων: «Εκ των καταστημάτων Στ. Μ. Αλεξίου, εν Ηρακλείω Κρή...

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν το έργο του Χέγκελ δυσνόητο και εξαιρετικά δύσκολο· παρ' όλα αυτά η σπουδαιότητα και η επιρροή του είναι παγκοσμίως αναγνωρισμένες. Με την παρούσα σύντομη εισαγωγή του Peter Singer στη σκέψη του Χέγκελ κανείς δεν έχει πλέον δικαιολογία να δηλώνει ότι αγνοεί τα κύρια σημεία της φιλοσοφίας του Γερμανού φιλοσόφου.