Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τον Εκδοτικό Οίκο των Αδελφών Κυριακίδη ο τιμητικός τόμος με τίτλο "Σπαράγματα Βυζαντινοσλαβικής Κληρονομιάς. Χαριστήριος Τόμος στον Ομότιμο Καθηγητή Ιωάννη Χρ. Ταρνανίδη". Ο τόμος που είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας του εκδοτικού οίκου με την εκδοτική επιτροπή που συνέστησαν μαθητές και συνεργάτες του Καθηγητή Ταρνανίδη αποτελεί ένδειξη τιμής και σεβασμού προς το πρόσωπό του για τη μακρά προσφορά του ως πανεπιστημιακού δασκάλου και ως επιστήμονα ερευνητή που αφιερώθηκε στη μελέτη και ανάδειξη των ελληνοσλαβικών πνευματικών και πολιτιστικών σχέσεων...

Τα τέσσερα ποιήματα που εκδίδονται εδώ - συνδετικός κρίκος των οποίων είναι το όνομα "Πτωχοπρόδρομος" - είναι τα παλαιότερα της λεγόμενης "Βυζαντινής δημώδους γραμματείας". Ο ποιητής εμφανίζεται σε τέσσερις διαφορετικές, λίαν δραματικές σκηνές: μια για να εξευμενίσει τη δύστροπη γυναίκα του που τολμάει να τον αποκλείει ακόμη και από το οικογενειακό τραπέζι με αποτέλεσμα να κοντεύει να πεθάνει της πείνας· μια για να συντηρήσει το ενδεές νοικοκυριό της πολυμελούς οικογένειάς του· μια για να ζητήσει κάποια αμοιβή για τον εαυτό του ως σπουδαγμένο φιλόλογο ("ανάθεμα τα γράμματα....

Από "φωτισμένος" σωτήρας άγιος των παράβολων του βουδισμού στην Ασία και την Άπω Ανατολή έως πρωταγωνιστής ρεαλιστικών "νεοτερικών διηγημάτων" στην ιβηρική Δύση, και από θυμόσοφος ήρωας ενός γραμματικού Σάξονα στον προσκανδιναβικό Βορρά έως εκβιαστής της αλήθειας στις χωρίς τέλος προσθήκες των "Παραμυθιών της Χαλιμάς" στον βορειοαφρικανικό Νότο, ο σοφός γέρος εκτιμητής που βρίσκει αλάθητα και απομυθοποιητικά το σκάρτο πίσω από την πλανερή βιτρίνα φανταχτερών/εντυπωσιακών αντικειμένων, ζώων και ανθρώπων δεν ξέχασε να σταθμεύσει κάμποσες φορές και στην παλιότερη λογοτεχνία μα...

Στον παρόντα τόμο κατεβλήθη προσπάθεια να συμπεριληφθούν όλα τα είδη της Βυζαντινής πεζογραφίας. Είναι γεγονός ότι τα πεζογραφικά κείμενα που παρουσιάσθηκαν στην Βυζαντινή περίοδο είναι τόσο πολλά και τόσο διαφορετικά, ώστε να είναι πολύ επίμοχθη η διαδικασία να επιλέξει κάποιος τα πιο αντιπροσωπευτικά από αυτά. Τα προϋπάρχοντα είδη πριν από την Βυζαντινή ήδη εποχή εμπλουτίσθηκαν ή διαμορφώθηκαν κατάλληλα με αποτέλεσμα να γνωρίσουν νέα ακμή και να επιβιώσουν ανταγωνιστικά μέσα στην Βυζαντινή λογοτεχνία. Εμφανίσθηκαν και νέα λογοτεχνικά είδη που διεκδίκησαν την θέση τους μέσ...

Στον παρόντα τόμο κατεβλήθη προσπάθεια να συμπεριληφθούν όλα τα είδη της Βυζαντινής πεζογραφίας. Είναι γεγονός ότι τα πεζογραφικά κείμενα που παρουσιάσθηκαν στην Βυζαντινή περίοδο είναι τόσο πολλά και τόσο διαφορετικά, ώστε να είναι πολύ επίμοχθη η διαδικασία να επιλέξει κάποιος τα πιο αντιπροσωπευτικά από αυτά. Τα προϋπάρχοντα είδη πριν από την Βυζαντινή ήδη εποχή εμπλουτίσθηκαν ή διαμορφώθηκαν κατάλληλα με αποτέλεσμα να γνωρίσουν νέα ακμή και να επιβιώσουν ανταγωνιστικά μέσα στην Βυζαντινή λογοτεχνία. Εμφανίσθηκαν και νέα λογοτεχνικά είδη που διεκδίκησαν την θέση τους μέσ...

[...] Η πραγματεία "Περί Ψυχής"του Νικήτα Στηθάτου αποτελεί ένα έργο-κλειδί για την κατανόηση του υλικού ενός θεματολογίου που απασχολούσε ιδιαίτερα τη βυζαντινή διανόηση, όπως η δημιουργία των αγγέλων, του ορατού κόσμου και των ανθρώπων, η ουσία της ψυχής και η κατάσταση της μετά τον θάνατο του σώματος. Με γνώση των Γραφών και της προγενέστερης θεολογικής γραμματείας ο Νικήτας Στηθάτος προσδιορίζει την άυλη φύση των αγγέλων ως προς τους ανθρώπους και την υλική τους ως προς τον Θεό, το περιγραπτό, το αόρατο, το νοερό και αθάνατο κλπ., ιδιότητες που εδόθησαν προς αυτούς κατά...

[...] Στον παρόντα τόμο παρουσιάζονται συνοπτικά ο βίος και η δράση του Νικήτα Μυρσινιώτη και μετέπειτα Νείλου μητροπολίτη Ρόδου, η εργογραφία του, οι ομιλίες του και ακολουθεί η κριτική έκδοση των έξι ομιλιών, από τις οποίες η μία είναι αφιερωμένη στην Κυριακή της Ορθοδοξίας, οι δύο αναφέρονται σε παραβολές (του Ασώτου και του Δείπνου), οι δύο αναφέρονται σε ευαγγελικές περικοπές (η ανάσταση του υιού της χήρας εκ Ναΐν και η αρχή του κατά Ματθαίον ευαγγελίου) και η έκτη ομιλία αναφέρεται στη Δευτέρα Παρουσία. [...] (από τον πρόλογο του βιβλίου)

Το σύνολο σχεδόν των αυτοτελών νόμων του Λέοντος σώζεται στη "Συλλογή των 113 Νεαρών", ένα έργο που ως προς τις συνθήκες της γενέσεώς του και τη δομή του προκαλεί ατέλειωτες σuζητήσεις μεταξύ των ιστορικών του βυζαντινού δικαίου. Με βάση την επί πολλά χρόνια προσωπική ενασχόλησή του με το κείμενο των Νεαρών, λαμβάνοντας υπόψη και τα πορίσματα πρόσφατων ερευνών γύρω από το νομοθετικό έργο των Μακεδόνων αυτοκρατόρων, δίδει ο συγγραφέας του βιβλίου στην εισαγωγή απαντήσεις σε πολλά από τα ερωτήματα που η "Συλλογή" προκαλεί. Το ύφος των Νεαρών, που κατά την κρατούσα άποψη γράφτ...

Οι ομιλίες Κατά Γρηγορά του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Καλλίστου Α', οι οποίες εκδίδονται για πρώτη φορά στον παρόντα τόμο, μας επιτρέπουν να ανασυνθέσουμε την ατμόσφαιρα που επικρατούσε στο Βυζάντιο περί τα μέσα του 14ου αιώνος και να κατανοήσουμε τις ιδεολογικές και θεολογικές ζυμώσεις που συντελούνταν την περίοδο εκείνη. Οι ομιλίες αυτές μαρτυρούν με ενάργεια την αγωνία και τις άοκνες προσπάθειες του πατριάρχη Καλλίστου Α' να αποκαλύψει στο πλήρωμα της Ορθοδόξου Εκκλησίας τη θεολογική πλάνη, στην οποία είχαν υποπέσει ο Βαρλαάμ Καλαβρός, ο Γρηγόριος Ακίνδυνος και ο Νικ...

Οι δύο βασιλικοί λόγοι του Θεοδώρου Μετοχίτη, με τους οποίους εγκωμιάζεται ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β΄ ο Παλαιολόγος (1282-1328), αποτελούν σημαντικές πηγές της ιστορίας της πρώιμης παλαιολόγειας περιόδου. Μας μεταφέρουν στο κλίμα της εποχής, δίνοντάς μας την δυνατότητα να ανασυνθέσουμε την τρέχουσα ιδεολογία της βυζαντινής αυλής στο τελευταίο τέταρτο του ΙΓ΄ αι., και τον ιδεολογικό κόσμο του συγγραφέα τους. Ο Μετοχίτης δεν περιορίζεται στην αναπαραγωγή των βυζαντινών στερεοτύπων για τον χαρακτήρα και τον προορισμό της αυτοκρατορίας. Προσπαθεί να δει τα πράγματα από άλλη π...

[...] Το κείμενο «Περί των ιε' μαρτύρων της Τιβεριουπόλεως», εκτός από τη λογοτεχνική του αξία ως αφηγηματικός πεζογραφικός λόγος είναι διδακτικό και για τις γέφυρες επικοινωνίας που χτίζει ανάμεσα στην παλιά και την αναγεννώμενη πίστη των ανθρώπων της βυζαντινής Στρώμνιτσας και της ευρύτερης περιοχής, ανάμεσα στον βυζαντινό άνθρωπο και σ' εκείνον που προσπαθεί να του μοιάσει, ανάμεσα στην ελπίδα των μηνυμάτων της ειρηνικής συνύπαρξης σ' έναν κόσμο που καταργεί τα σύνορα με την παρηγορία της πίστης και στο πολιτικό και κοινωνικό μέλλον των κατοίκων της περιοχής. Μόνο ένας π...

Οι απόψεις του Λατίνου εκκλησιαστικού συγγραφέα Τερτυλλιανού για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία, αποτελούν ακόμη και σήμερα πρόκληση για πολλούς ερμηνευτές και σχολιαστές αποστολικών και πατερικών κειμένων. Ο Τερτυλλιανός ταυτίζει τη γυναίκα με την ενοχή και την ατίμωση και της χρεώνει την πτώση του ανθρώπου. Όλα τα κείμενά του σχετικά με το γυναικείο φύλο χαρακτηρίζονται από έντονη αυστηρότητα και πειθαρχία. Το ύφος του προς αυτές είναι άλλοτε επιθετικό και άλλοτε πιο ήπιο. Ο αντιφατικός του χαρακτήρας, όπως αναδύεται μέσα από τα έργα του, είχε ως αποτέλεσμα να χαρακτη...

Το "Οδοιπορικόν", ποίημα του γνωστού λόγιου Κωνσταντίνου Μανασσή, αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κείμενα της γραμματείας του 12ου αιώνα, καθώς συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά που καθιστούν τη συγκεκριμένη εποχή ξεχωριστή, συνδυάζοντάς τα όμως με έναν τρόπο πρωτότυπο και μοναδικό. Ο ειδολογικός πειραματισμός που διακρίνει το ποίημα, με ιδεολογικά και αισθητικά στοιχεία που παραπέμπουν στη σύγχρονη του ποιητή επιστολική και μυθιστορική παραγωγή, η σχέση του με τα θέατρα της αυτοκρατορικής οικογένειας και των πλούσιων αριστοκρατών, ο έντονος εγωκεντρισμός και η συναισ...

Η ενασχόλησή μας με τις Πλανούδειες Μεταφράσεις έργων του Οβιδίου άρχισε από πολύ παλιά, όταν το 1973 και το 1974 παρουσιάσαμε αντίστοιχα τα πρώτα μας δημοσιεύματα για το κείμενο αυτό. Από τότε δημοσιεύσαμε διάφορα άρθρα αλλά και εκδόσεις Πλανούδειων Μεταφράσεων. Σχετικά με τις "Μεταμορρφώσεις" είναι φυσικό ένα κείμενο τόσο εκτενές να μην ήταν εύκολο αντικείμενο έρευνας και ο τελικός στόχος να υπήρξε για πάρα πολλά χρόνια δυσπρόσιτος. Πάντως, το 1997, η Ι. Τσαβαρή δημοσίευσε, δίκην προέκδοσης, τα πρώτα πέντε Βιβλία της Μετάφρασης. Αργότερα, αποφασίσαμε να συνεργαστούμε στην...

Πέρασαν δύο αιώνες από την τελευταία φορά που βγήκε μέσα από τυπογραφείο ο Χρονογράφος του Δωρόθεου, το πολυδιαβασμένο "Βιβλίον Ιστορικόν το περιέχον εν συνάψει διαφόρους έξοχους ιστορίας", έργο του "μητροπολίτη" Μονεμβασίας κυρίου Δωρόθεου, όπως αναγράφεται στον τίτλο. Στη βιβλιογραφία αναφέρεται ότι: "το πιο πλατιά διαδεδομένο χρονικό στους τελευταίους αιώνες της Τουρκοκρατίας, ήταν το λεγόμενον Βιβλίον ιστορικόν, το οποίο αποδιδόταν [...] στον Δωρόθεο, ανύπαρκτο μητροπολίτη Μονεμβασίας. Δημοσιευμένο για πρώτη φορά στα 1631, το κείμενο ανατυπώθηκε τουλάχιστον είκοσι τέσσε...

Ο Ιωάννης Μαυρόπους, Μητροπολίτης Ευχαΐτων, γνωστός λόγιος και συγγραφέας του 12ου αιώνα έχει αφήσει πλούσιο και σημαντικό έργο από επιγράμματα και Κανόνες. Οι οχτώ Κανόνες του αποτελούν σπάνιο λογοτεχνικό και ποιητικό μνημείο και αντικατοπτρίζουν την ικανότητα του Ιωάννη να υμνήσει και να προβάλει τον άγιο Νικόλαο.

Κοντά σου τη φωτιά του πάθους πώς θ' αντέξω; Μόνο ένα φάρμακο για αυτή τη δίψα ξέρω. Τον έρωτα έρωτας πιο φλογερός τον σβήνει. Ο Ιωάννης Γεωμέτρης, ένας απ' τους καλύτερους βυζαντινούς ποιητές, έζησε τον 10ο αιώνα. Η ποίησή του αποτυπώνει τους ταραγμένους καιρούς του Φωκά και του Τσιμισκή και την προσωπικότητα του δημιουργού της: έναν άνθρωπο γεμάτο φλόγα και πάθος. Πολεμιστής ο ίδιος στην πραγματική ζωή χρησιμοποιεί τον λόγο ως όπλο ενάντια στην δυστυχία.

Με μεγάλον ενδιαφέρον ανέγνωσα την συνοπτικήν αυτήν μελέτην του εντεταλμένου διδασκαλίας ισλαμικού δικαίου και θεσμών του Πανεπιστημίου Αθηνών Δρος Κυριάκου Θ. Νικολάου-Πατραγά, η οποία ασχολείται με εν δύσκολον και αρκούντως ερριζόμενον ζήτημα εις τους κόλπους των ιστορικών αλλά και των φιλολόγων. Επιχειρεί ν' απαντήση εις το ερώτημα κατά πόσον οι Βυζαντινοί εγνώριζον το ισλάμ και τα του βίου του ιδρυτού του και μάλιστα εις ποίον βαθμόν. Λαμβάνει ως αφετηρίαν της πραγματεύσεως του θέματος τον Θεοφάνη τον Ομολογητήν, προσπαθών εκείθεν ν' αντλήση το υλικόν του, θεωρών ότι...