Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Τι είναι το κοινωνικό συμβόλαιο; Ποιες θεωρίες διατυπώθηκαν για να το περιγράψουν, από την Αρχαιότητα έως τις μέρες μας; Πώς και γιατί οι θεωρητικοί του δέκατου έβδομου και του δέκατου όγδοου αιώνα το πίστεψαν και το αγάπησαν τόσο; Για ποιους λόγους ακόμη και σήμερα φιλόσοφοι, στοχαστές, πολιτικοί και δημοσιολόγοι χρησιμοποιούν με τέτοια συχνότητα τον όρο "κοινωνικό συμβόλαιο"; Στα ερωτήματα αυτά επιχειρεί να απαντήσει το παρόν βιβλίο. Εξετάζει διεξοδικά την έννοια του κοινωνικού συμβολαίου και μελετά τις διάφορες θεωρίες που αναπτύχθηκαν σχετικά, κυρίως στη νεότερη εποχή....

Η "ανθρώπινη κοινωνία" αποτελεί τόσο επιδίωξη όσο και αφετηρία. Ως επιδίωξη ταυτίζεται με έναν κόσμο ριζικά διαφορετικό από τον σημερινό της εξατομίκευσης, αποξένωσης και αλλοτρίωσης των ανθρώπων. Ως αφετηρία υποδηλώνει την κριτική θεώρηση του σύγχρονου κόσμου με κριτήριο το σύστημα αξιών αυτής της επιθυμητής κοινωνίας του μέλλοντος. Η ανθρώπινη κοινωνία, δηλαδή, αποτελεί σημείο προσανατολισμού και ταυτοχρόνως πλαίσιο κοινωνικής και πολιτικής συμπεριφοράς. Με αυτή τη διπλή σημασία εμφανίζεται στη δέκατη θέση του Μαρξ για τον Φόιερμπαχ "Η άποψη του παλιού υλισμού είναι η...

Ενώ η σχέση της "Διαλεκτικής του διαφωτισμού" με την κριτική της πολιτικής οικονομίας έχει διερευνηθεί εκτενώς στην πλούσια δευτερογενή βιβλιογραφία, αυτό δεν ισχύει, σε καμιά περίπτωση στον ίδιο βαθμό για την αναφορά της σε εκείνη την άλλη σημαντική θεωρητική πηγή της, την φροϋδική ψυχανάλυση. Και εδώ επίσης υπάρχει στο κείμενο μια πληθώρα από ουσιαστικές αναφορές, ρητές και υπόρρητες συνδέσεις και οριοθετήσεις, ως επί το πλείστον χωρίς αυτές να χαρακτηρίζονται σαφώς ως τέτοιες. Εδώ ανοίγεται ένα ευρύ πεδίο για την εμμενή, ιστορική και συστηματική ερμηνεία. Είναι το επίτευ...

Ποιοι είμαστε; Όσο περισσότερο γνωρίζουμε τον άνθρωπο, τόσο λιγότερο τον καταλαβαίνουμε: η διαφοροποίηση των γνωστικών αντικειμένων τον κατακερματίζει, του αφαιρεί τη ζωή, τη σάρκα, την πολυπλοκότητα, και ορισμένες επιστήμες που θεωρούνται ανθρωπιστικές απομυζούν την ίδια την έννοια "άνθρωπος". Η παρούσα εργασία ουδεμία σχέση έχει με την κατάτμηση του ανθρώπου. Ουδεμία σχέση έχει με τις αναγωγικές αντιλήψεις (homo sapiens, homo faber και homo oeconomicus) που στερούν από το ανθρώπινο ον τόσο τη βιολογική του ταυτότητα, όσο και την ταυτότητά του ως υποκειμένου. Ο Edgar...

Τι σημαίνει γνώση τελικά; Πώς μαθαίνουμε κάτι καινούργιο; Μαθαίνουμε ή (αυτο)διδασκόμαστε; Είναι η προηγούμενη γνώση προϋπόθεση της μάθησης ή η άγνοια; Τι ρόλο παίζει στη διδασκαλία η έκπληξη και το ενδιαφέρον; Πώς πρέπει ένας συγγραφέας να παρουσιάζει τη δουλειά του, ώστε οι αναγνώστες να μπορούν να παρακολουθήσουν την επιχειρηματολογία τους; Τι σημαίνει απλοποίηση ενός επιστημονικού αντικειμένου; Γιατί οι κοινωνικές επιστήμες είναι αντικείμενα αγωγής στο σχολείο; Μαθαίνουμε από την κοινωνική μας ζωή και πώς; Ποια από τις διαθέσιμες θεωρίες των κοινωνικών επιστημών θα έπρε...

Από τα κεφάλαια και υποκεφάλαια του παρόντος βιβλίου ανοίγεται ένας ορίζοντας ερωτήσεων πάνω σε θέματα που ενδιαφέρουν το οδοιπορικό του βίου μας. Προσπαθήσαμε να εξειδικεύσουμε σε συγκεκριμένα θέματα τις μεγάλες γενικεύσεις που είχαν γίνει πάγιοι ορισμοί στις θεωρίες, δηλαδή να μετατοπίσομε και να απλοποιήσομε τις έννοιες της κατηγορίας, του είδους, της εργασίας, της νόησης, του λόγου, της ιδέας, της αντίθεσης, της ετερότητας, της εναντίωσης, του συμβόλου και να τις τοποθετήσομε σε νέες αφετηρίες. Δεχθήκαμε εξαρχής ότι υπάρχει ένας κόσμος μη φαινόμενος, ο οποίος ερευνάτα...

"Αν με τη λέξη "δημοκρατία" εννοούμε την πραγματική άσκηση της εξουσίας από έναν πληθυσμό που δεν είναι ούτε διαιρεμένος ούτε διατεταγμένος ιεραρχικά σε τάξεις, τότε είναι φανερό ότι απέχουμε πολύ από τη δημοκρατία. Είναι ολοφάνερο όμως ότι ζούμε κάτω από ένα καθεστώς δικτατορίας της τάξης, εξουσίας της τάξης, που επιβάλλεται με τη βία, ακόμη κι όταν τα όργανα αυτής της βίας είναι θεσμικά και συνταγματικά· και στο βαθμό αυτόν δεν τίθεται ζήτημα δημοκρατίας για μας" αναφέρει μεταξύ άλλων ο Μισέλ Φουκό στο βιβλίο αυτό, που αποτελείται από μια συλλογή συνεντεύξεων, συζητήσεων...

Το πρόβλημα της Αλλαγής, μου φαινόταν και μου φαίνεται και σήμερα ακόμα πάρα πολύ απλό. Αυτό που θέλουν οι νέοι σήμερα είναι μια κοινωνία χωρίς πολέμους και εκμετάλλευση, χωρίς καταπίεση, χωρίς φτώχεια και σπατάλη. Λοιπόν, η ανεπτυγμένη βιομηχανική κοινωνία διαθέτει σήμερα όλα τα τεχνικά, επιστημονικά και φυσικά αποθέματα, που είναι απαραίτητα για την οικοδόμηση μιας τέτοιας κοινωνίας. Εκείνο όμως που εμποδίζει την απελευθέρωση αυτή είναι απλούστατα το υπάρχον σύστημα και τα συμφέροντα. Και αυτοί που δουλεύουν μέρα-νύχτα για την υπεράσπιση του συστήματος καταφεύγουν όλο και...

Θα μπορούσε ποτέ να ενδιαφέρει ένα μελετητή της φιλοσοφικής σκέψης το έργο ενός κοινωνιολόγου ο οποίος τοποθετεί ρητά το γνωστικό του εγχείρημα έξω από τα όρια της φιλοσοφίας; Κι όμως, το έργο του Μαξ Βέμπερ δεν αποτελεί άσκηση ενός ακραίου θετικισμού, όπως πολύ συχνά πιστεύεται. Ο προβληματισμός που ενυπάρχει σ' αυτό σχετικά με τη μεθοδολογία μιας ιστορικής επιστήμης καθαρά εμπειρικής έχει τις ρίζες του σε μια θεωρία της νεοτερικότητας, αποτελεί παρέμβαση στη διαμάχη ιστορικών και οικονομολόγων της εποχής του Βέμπερ και οφείλει πολλά στη σκέψη του Μαρξ και του Νίτσε. Υπό...

"Από τι θα αποτελείται το αύριο;" ρωτά ο Βίκτωρ Ουγκώ. Ένας φιλόσοφος και μία ιστορικός απαντούν στη διάρκεια ενός πυκνού και απαιτητικού διαλόγου. Γιατί αποφάσισαν να γράψουν από κοινού τούτο το βιβλίο; Λόγω μιας μακράς φιλίας, εν ονόματι μιας κοινής ιστορίας, δυνάμει της ποιότητας μιας αδιάκοπης συνομιλίας που άρχισε στα τέλη της δεκαετίας του 1960, όταν η νεαρή φοιτήτρια ανακάλυψε πόσο σημαντικός ήταν αυτός ο -μεγαλύτερός της κατά 15 χρόνια- στοχαστής που αφύπνιζε, μαζί με άλλους, το κριτικό πνεύμα μιας ολόκληρης γενιάς. Εάν οι οπτικές γωνίες διαφέρουν, η διανοητική κλη...

Το βιβλίο του Martin Hollis αποτελεί μια κατανοητή και πλήρη εισαγωγή στη φιλοσοφία των κοινωνικών επιστημών. Διερευνά προβλήματα που εγείρουν θεμελιώδη φιλοσοφικά ζητήματα. Οι κοινωνικές δομές κατανοούνται καλύτερα ως συστήματα νόμων και δυνάμεων ή ως δίκτυα νοημάτων και πρακτικών; Η κοινωνική πράξη συνιστά ορθολογική συμπεριφορά ή αποτελεί ένα είδος αυτοέκφρασης; Εξετάζοντας τέτοιου είδους ερωτήματα, ο αναγνώστης οδηγείται στην ανάπτυξη ενός στοχασμού σχετικά με τη φύση της επιστημονικής μεθόδου στο χώρο των κοινωνικών επιστημών. Η ερμηνεία των κοινωνιών οφείλει να ακολου...

Πώς ορίζει ο Φουκώ την "όραση" και την "ομιλία", για να σχηματίσει μια νέα σύλληψη της Γνώσης; Τι είναι, υπό αυτήν την έννοια, η απόφανση, εν αντιθέσει προς τις λέξεις, τις φράσεις, τις προτάσεις; Με ποιον τρόπο προσδιορίζει ο Φουκώ τις σχέσεις δυνάμεων, για να σχηματίσει μια νέα σύλληψη για την Εξουσία; Γιατί χρειάζεται ένας τρίτος άξονας, που μας επιτρέπει να "διαβούμε τη γραμμή"; Τι είναι η γραμμή του Έξω, στην οποία αναφέρεται συνεχώς ο Φουκώ; Ποια η πολιτική, λογοτεχνική και φιλοσοφική της σημασία; Υπό ποία έννοια ο "θάνατος του ανθρώπου" δεν συνιστά ούτε θλιβερό ούτε...

Στο τελευταίο του βιβλίο ο Κοσμάς Ψυχοπαίδης επιχειρεί μια κριτική ανασυγκρότηση των κεντρικών προβλημάτων της επιστημολογίας των κοινωνικών επιστημών που στοχεύει στη θεμελίωση μιας κανονιστικής θεωρίας. Η ανασυγκρότηση αυτή αφορά τόσο την κλασική διαφωτιστική παράδοση, όσο και την αντιδιαφωτιστική κριτική της, αλλά και την έκπτωσή της σε ανορθολογισμό, ιστοριστικό σχετικισμό, επιστημονισμό, φορμαλισμό και θετικισμό. Αντιπαρατιθέμενος σε δογματικές, σχετικιστικές και φορμαλιστικές επιστημολογίες, αναδεικνύει τις κανονιστικές βάσεις των κοινωνικών επιστημών, εστιάζει με σα...

Ο συγγραφέας αρχικά εισάγει ένα φιλοσοφικό κριτήριο (κόσμος των λεγομένων -κόσμος των δρωμένων), σύμφωνα με το οποίο κατηγοροποιεί το γεγονιστικό υλικό της ιστορίας με βάση τις διαφορετικές ποιότητες της γλωσσικής έκφρασης των ενεργημάτων του ανθρώπου. Στις τρεις κατηγορίες που συνάγει και οι οποίες αποτελούν τόπους εξανθρωπισμού του γίγνεσθαι, ανευρίσκονται οι λειτουργίες. Οι δράσεις προσταγής και συμμόρφωσης (πρώτη κατηγορία ) αντανακλούν τη φυσική τάση της οργάνωσης μέσω της παραγωγής έργων. Οι δράσεις της κατηγορίας αυτής είναι υπεύθυνες για την ροή της ενέργειας στο κ...

Υπεραρκετοί από τους σχετικιστές κριτικούς της ιστορίας, του πολιτισμού και της προόδου μοιάζουν περισσότερο με φοβισμένους πρώην ριζοσπάστες ιδεολόγους που δεν έχουν πλήρως αφομοιώσει τις πρόσφατες αποτυχίες της αριστεράς και του "υπαρκτού σοσιαλισμού", παρά με σοβαρούς κοινωνικούς θεωρητικούς. Πολύ συχνά, αυτή η απογοήτευση παρέχει μια διέξοδο διαφυγής για τους πάλαι ποτέ "επαναστάτες" ώστε να βολευτούν στην ακαδημία, ή να προσεταιρισθούν τη σοσιαλδημοκρατία, ή απλά να στραφούν σ' έναν κενόδοξο μηδενισμό που πολύ δύσκολα συνιστά απειλή για την υπάρχουσα κοινωνία.[...] Αν...

Ο Isaiah Berlin (1909-1997) θεωρείται ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της παράδοσης του φιλελεύθερου ουμανισμού και από τους μεγαλύτερους ιστορικούς των ιδεών. Στο "Στρεβλό υλικό της ανθρωπότητας" ισχυρίζεται με πάθος, οξυδέρκεια και σαφήνεια ότι αυτά που ονομάζει "μεγάλα αγαθά" της ανθρωπότητας -ελευθερία, δικαιοσύνη, ισότητα- δεν είναι εύλογα, και δεν θα γίνουν ποτέ. Ο πλουραλισμός και η πολυμορφία της σκέψης είναι αναπόφευκτα. Σε μια εποχή αυξημένου ιδεολογικού φονταμενταλισμού και έλλειψης ανεκτικότητας, η φωνή του Μπερλίν θα πρέπει να ακούγεται με περισσότερη προσ...

Ξεκινώντας από τις περί κοινωνίας απόψεις του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη το βιβλίο αυτό αποτυπώνει την ιστορική εξέλιξη της κοινωνιολογίας από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας, δίνοντας έμφαση στον 19ο αιώνα, εποχή κατά την οποία η κοινωνιολογία συγκροτήθηκε ως επιστήμη και αυτονομήθηκε, και στον 20ό. Ο συγγραφέας παρουσιάζει τις σημαντικότερες σχολές, αναλύει τα θεμελιώδη κείμενα, βιογραφεί συνοπτικά τους επιφανέστερους ερευνητές και στοχαστές. Το κυρίως κείμενο συμπληρώνεται από κείμενα σε πλαίσιο στα οποία παρέχονται επιπλέον πραγματολογικές πληροφορίες και αναλύσεις για...

Στο κέντρο της θεωρητικής έρευνας του Θεόδωρου Γεωργίου βρίσκεται η μετάβαση από την κλασική μεταφυσική στη σύγχρονη επικοινωνιακή φιλοσοφία, μετάβαση που συμπίπτει με τον μετασχηματισμό του ίδιου του σκέπτεσθαι. Στις συνθήκες της σύγχρονης φιλοσοφίας ο τύπος του σκέπτεσθαι που επικρατεί είναι το "σκέπτεσθαι μετά τη μεταφυσική" (Habermas), το οποίο συγκροτείται ως το γλωσσικό-επικοινωνιακό παράδειγμα του φιλοσοφείν. Στο βιβλίο ερευνώνται τέσσερις θεωρητικές κατευθύνσεις ή φιλοσοφικά ρεύματα του εικοστού αιώνα, πρώτον, υπό το επιστημολογικό πρίσμα της ριζικής κριτικής της...

Το βιβλίο γράφτηκε στα αγγλικά από τον Χορκχάιμερ όταν αυτός δίδασκε στο Πανεπιστήμιο Columbia, και εκδόθηκε το 1947 από το Oxford University Press. Αποτελεί στην ουσία μια απλή αλλά πλήρη εισαγωγή στη φιλοσοφία. Ο αναγνώστης θα βρει εδώ διατυπωμένα θέματα που αποτελούν αντικείμενα και του δικού του κοινωνικού προβληματισμού. Ο Χορκχάιμερ αντιπαραθέτει τα δύο είδη ορθολογισμού, τον αντικειμενικό και τον υποκειμενικό ορθολογισμό, για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο υποκειμενικός ορθολογισμός, που κυριαρχεί πλέον σήμερα τόσο στη φιλοσοφία και τις κοινωνικές επιστήμες όσο...