Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ένα διάλογος της κοινωνιολογίας με τη λογοτεχνία, με αφορμή το "Διπλό βιβλίο" του Δημήτρη Χατζή, που στοχεύει σε μια κριτική διερεύνηση της μεταπολεμικής ελληνικής κοινωνίας.

Αισθάνομαι πραγματικήν αποστροφή για κάθε είδους ανάλυση της ομορφίας ενός ποιήματος ή ενός στίχου στα συστατικά του, κατά τον τρόπο των χημικών. Αυτό πολλοί το θεωρούν ελάττωμα του κριτικού. Για μένα όμως δεν είναι παρά απλή αποφυγή προδοσίας εις βάρος του ποιητή. Θυμάμαι ότι μερικοί με είχαν φέξει που δεν είχα δοκιμάσει, γράφοντας για το καβαφικό έργο, να κάνω συγχρόνως και μιαν αισθητική ανάλυση των ποιημάτων του που θαύμαζα. Βρίσκω πως ίσως να μην είχαν πολύ άδικο.[...] (Απόσπασμα από το βιβλίο)

"Μεθεξιακά κείμενα" θα έπρεπε γενικά να χαρακτηριστούν οι μελέτες που παρουσιάζω σ' αυτόν τον τόμο. Γιατί αντλούν και κατά το δυνατό εκφράζουν το φαινόμενο της μέθεξης (ή κοινωνίας, όπως ακόμη το ονομάζω) του αναγνώστη σ' ένα συγκεκριμένο έργο τέχνης, ακριβέστερα στα εξής πέντε έργα που αποτελούν το αντικείμενό τους: Αλκιβιάδη Γιαννόπουλου "Η σαλαμάντρα", Ρόδη Ρούφου "Στη ρίζα του μύθου", Άγγελου Τερζάκη "Ο πρόγονος", Κώστα Ε. Τσιρόπουλου "Η επιθυμία" και Γιάννη Χατζίνη "Ελληνικά κείμενα". Το εκφράζουν φυσικά με τη συνθετική μορφή και τη συμπύκνωση τη σύμφυτη σε ένα κείμεν...

Η ελληνική Αλεξάνδρεια ανήκει οριστικά και αποκλειστικά πια στην ιστορία. Όμως, κοντά στα τόσα άλλα ευεργετήματά της προς το Έθνος μας, η πρόσφατη Αλεξάνδρεια μας κληροδότησε δύο πνευματικά και καλλιτεχνικά μνημεία των οποίων η ζωτική ακτινοβολία ξεπερνάει ακόμα και τα ευρύτατα όρια του νεότερου Ελληνισμού. Τα δύο αυτά μνημεία, θα το μαντέψατε, είναι τα ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη και το Μουσείο του Αντώνη Μπενάκη. Τούτη η διαπίστωση θα έφθανε, όχι απλώς να δικαιολογήσει, μα και να επιβάλει την τέλεση του σημερινού εορταστικού μνημόσυνου μέσα σε αυτόν τον φιλόμουσο χώρ...

Φαίνεται πως μερικές μορφές του πνευματικού πολιτισμού μιας χώρας, χρειάζεται ο θάνατος να παρέμβει και να τις αποτραβήξει από τους συγκαιρινούς των, για να φανεί το εξαιρετικό τους μέγεθος και η άπεφθη αξία τους. Αυτό έγινε και με τον Αιμίλιο Χουρμούζιο: από τότε που ο θάνατός του δημιούργησε ανάμεσα σ' εκείνον κι εμάς μιαν επώδυνη απόσταση, θεωρούμε την μορφή του, καθώς πληθαίνει η έκδοση των έργων του και καθώς όλο και ερημώνεται ο νεοελληνικός πνευματικός χώρος από αυθεντικά μεγέθη, να μεγαλώνει, όλο και πιο πολύ να υψώνεται και να καταδείχνει μέσα στην ανέκκλητη σιγ...

Με το Νίκο Καζαντζάκη έχουν ασχοληθεί οι περισσότεροι από τους σύγχρονους και παλιότερους νεοέλληνες κριτικούς. Στην ανάλυση της σκέψης και του έργου του, έχει αφιερωθεί ένας μεγάλος αριθμός σελίδων, που καλύπτει ολόκληρο σχεδόν το φάσμα της προσωπικότητάς του. Η εμφάνιση λοιπόν μιας ακόμα μελέτης θα μπορούσε -όχι χωρίς σοβαρό λόγο- να θεωρηθεί πλεοναστική. Στόχος μας είναι να αποδείξουμε ότι πρόκειται για κάτι διαφορετικό τόσο ως προς την πρόθεση, όσο και το αποτέλεσμά της. Γιατί η εργασία μας αυτή, είναι προϊόν ενός ιδιαίτερου προσωπικού ενδιαφέροντος για την έννοια της...

Στην έκδοση αυτή συγκεντρώνονται αρκετά από όσα κείμενα έχω δημοσιεύσει σε λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες σχετικά με τους Έλληνες υπερρεαλιστές και τους μάλλον προσκείμενους στο καλλιτεχνικό αυτό κίνημα.

Το Έθνος οφείλει να τιμά εκείνους που ερμηνεύουν με έργα αθάνατα την ψυχή του, και που γνωρίζουν να μεταστοιχειώνουν την Ιστορία του σε πνεύμα. Τέτοιο έργο επιτέλεσε στον εγκόσμιο βίο του ο κορυφαίος ποιητής του ελληνισμού Άγγελος Σικελιανός, συναιρώντας στο ποιητικό του έργο και στην πράξη του την τρισχιλιόχρονη ελληνική παράδοση σ' ένα άνθισμα λόγου ιεροφάντη και σε μια δραστηριότητα που έκαμνε ορατό από τον λαό το πνεύμα της Ελλάδας το αθάνατο. Το 1981 κηρύχθηκε από την πολιτεία ως "Έτος Αγγέλου Σικελιανού" και με πρωτοβουλία της τριμελούς Οργανωτικής Επιτροπής του...

H μελέτη αυτή πρωτοδημοσιεύτηκε γερμανικά με τον τίτλο "Jacob Philipp Fallmerayer und die Entstehung des neugriechischen Historismus" στο περιοδικό του Μονάχου "Sudostforschungen", τ. ΧΧΙΧ, έτ. 1970, σ. 43-90. Η παρούσα δημοσίευση, σ' ελληνική μετάφραση, έγινε δυνατή χάρη στην πρόσκληση και την επιθυμία της "Εταιρείας Μελέτης Νέου Ελληνισμού" να συμπεριλάβουν την παλιά, όχι όμως και παλιωμένη, όπως φαίνεται, εκείνη εργασία στη σειρά των εκδόσεων. Στη μετάφραση αυτή αποδίδεται πιστά το αρχικό κείμενο χωρίς ουσιαστικές αλλαγές, μ' εξαίρεση τις παραπομπές και σημειώσεις, στι...