Σημείον του Αιμ. Χουρμούζιου

Δέκα χρόνια από τον θάνατό του

Φαίνεται πως μερικές μορφές του πνευματικού πολιτισμού μιας χώρας, χρειάζεται ο θάνατος να παρέμβει και να τις αποτραβήξει από τους συγκαιρινούς των, για να φανεί το εξαιρετικό τους μέγεθος και η άπεφθη αξία τους. Αυτό έγινε και με τον Αιμίλιο Χουρμούζιο: από τότε που ο θάνατός του δημιούργησε ανάμεσα σ' εκείνον κι εμάς μιαν επώδυνη απόσταση, θεωρούμε την μορφή του, καθώς πληθαίνει η έκδοση των έργων του και καθώς όλο και ερημώνεται ο νεοελληνικός πνευματικός χώρος από αυθεντικά μεγέθη, να μεγαλώνει, όλο και πιο πολύ να υψώνεται και να καταδείχνει μέσα στην ανέκκλητη σιγή της πια, ακέρια την αξία και την σπουδαιότητά της. Τον εγνωρίζαμε ως μιαν αυστηρή μορφή στη Γενιά του Τριάντα των Γραμμάτων μας. Μας κατέπλησαε η συγκρότησή του, η γνώση του, η οξυδέρκειά του, η ευρεία κλίμακα των ενδιαφερόντων και των ικανοτήτων του. Μας δημιουργούσε σέβας η τιμιότητά του και η σεμνή μοναξιά μέσα στην οποία είχε περιχαρακώσει την ζωή του. Η αφοσίωση του στο καθήκον με έντονη συνείδηση υπευθυνότητας, μας είχε πολλά διδάξει. Και να τώρα, δέκα ολάκερα χρόνια από τον θάνατό του, όλα αυτά τα στοιχεία, καθαρισμένα μέσα στην δοκιμασία του χρόνου και λαμπικαρισμένα από την αδράνεια της ένσαρκης ύπαρξής του, συναρθρώνονται σε μια φυσιογνωμία από τις εντελώς εξαιρετικές του Νέου Ελληνισμού. Ο Χουρμούζιος αποτελεί το μεγάλο δώρο που πρόσφερε η Κύπρος στον πολιτισμό μας και η μορφή του, μεγαλωμένη κι εκτενής στις περιοχές που τίμια κατάχτησε ζώντας, δεσπόζει μετά τον θάνατό του διεκδικώντας την αθανασία. Αυτή την αθανασία του υπηρετώντας συνειδητά, συνθέσαμε τον τόμο αυτό για διδαχή των Ελλήνων και για σημάδι αμετάθετο του πολιτισμού των. Η "Ευθύνη"