Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Αλκιβιάδης, απέναντι στον Σωκράτη, έκανε μια απόπειρα αποπλάνησης, θέλησε να τον μετατρέψει, και με τον πιο δηλωμένο τρόπο, σε εργαλείο, υποταγμένο σε τι; - στο αντικείμενο της επιθυμίας του, της δικής του, του Αλκιβιάδη, το οποίο είναι άγαλμα, το καλό αντικείμενο. Και θα μπορούσα να προσθέσω: πώς, εμείς, αναλυτές, να μην αναγνωρίσουμε περί τίνος πρόκειται; Έχει ειπωθεί με ξεκάθαρο τρόπο ? το καλό αντικείμενο το έχει ο Σωκράτης στην κοιλιά του. Ο Σωκράτης δεν είναι πλέον εδώ παρά το περίβλημα αυτού που αποτελεί το αντικείμενο της επιθυμίας. Για να τονίσει ξεκάθαρα ό...

Τα κείμενα του Λακάν θεωρούνται στρυφνά, ωστόσο, είτε γοητεύουν είτε ενοχλούν, συνιστούν σε κάθε περίπτωση πόλο έλξης. Για τον Μπερτράν Οζιλβί, αυτό το ενδιαφέρον συνδέεται με το αντικείμενο αυτών των κειμένων, με το ύφος τους που προσέδωσε στον Λακάν το χαρακτηριστικό προφίλ του μεγάλου χειραγωγού της γλώσσας και του ασυνειδήτου. Ο Λακάν μιλάει για το ασυνείδητο και την επιθυμία με όρους που αντιβαίνουν τα συνηθισμένα, κάτι που υποχρεώνει τον καθένα να ακούσει το δικό του ασυνείδητο. Ο συγγραφέας δεν εστιάζει στα όψιμα κείμενα του Λακάν, εκείνα που τον έκαναν διάσημο, αλλά...

H Κατρίν Μιγιό σκιαγραφεί στο βιβλίο αυτό "τον δικό της Λακάν", όπως λέει η ίδια. Σύντροφος του Ζακ Λακάν τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ψυχαναλύτρια και συγγραφέας, η Μιγιό γράφει με μια ματιά τρυφερή, παιγνιώδη και ταυτόχρονα θαυμαστική. Μας αποκαλύπτει έναν άνθρωπο απλό και γενναιόδωρο στις σχέσεις του με τους άλλους, ελεύθερο στη συμπεριφορά του και στον τρόπο του να υπάρχει, επίμονο, ορμητικό και άφοβο. Συγχρόνως φωτίζει κάποια κεντρικά θέματα της διδασκαλίας του και διανθίζει το κείμενο με πρόσωπα και καταστάσεις από το ευρύτερο περιβάλλον του μεγάλου στοχαστ...

Oι συγγραφείς του ανά χείρας συλλογικού τόμου εξετάζουν τις πιθανές ιδέες που έχει να προσφέρει η ψυχανάλυση στα ερωτήματα της επιστήμης. Πιο συγκεκριμένα, επιλέξαμε να επικεντρωθούμε σε ένα ψυχαναλυτικό ρεύμα σκέψης που έτυχε εχθρικής υποδοχής από το επιστημονικό κατεστημένο: τη λακανική ψυχανάλυση. Αυτό με τη σειρά του προτρέπει σε μια διττή παρέμβαση. Πρώτον, θέτει το ερώτημα της σχέσης επιστήμης και ψυχανάλυσης και κατά δεύτερον, προβάλλει το ενδεχόμενο της αναγκαίας αναδιαμόρφωσης της ίδιας της επιστήμης, ώστε να προσιδιάζει στα συγκεκριμένα προβλήματα που απορρέουν απ...

O Ζακ Λακάν είναι ο ψυχαναλυτής με τη μεγαλύτερη επιρροή μετά τον Φρόυντ· ένας από τους πιο ενδιαφέροντες και αμφιλεγόμενους σύγχρονους στοχαστές, η θεωρία του οποίου έχει καταφέρει να ξεπεράσει τα στενά όρια του γραφείου του αναλυτή και να εμπλακεί στις συζητήσεις που λαμβάνουν χώρα σε όλους τους κλάδους των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών. Παρόλα αυτά, το έργο του Λακάν είναι συχνά δυσνόητο και η περιπλοκότητά του το καθιστά απρόσιτο στους νεοεισερχόμενους στην ψυχανάλυση. Το βιβλίο του Sean Homer αποτελεί έναν κατανοητό οδηγό στο έργο του Λακάν και σε κομβικές ένν...

Βουλγάτα ή Βουλγκάτα είναι η λατινική μετάφραση της Αγίας Γραφής που έγινε στο τέλος του 4ου αιώνα μ.Χ από τον Ιερώνυμο κατ' εντολή του Πάπα Δάμασου Α' και υιοθετήθηκε από τη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία (η διεθνής συντομογραφία της είναι "Vg"). Με τον ίδιο στόχο, δηλαδή μια τρόπον τινά "εκλαΐκευση" της λακανικής σκέψης ώστε να γίνει περισσότερο προσεγγίσιμη και κατανοητή, ο συγγραφέας του παρόντος πονήματος προσφέρει στον αναγνώστη μια vulgata editio (έκδοση "κοινή" ή για το "μη ειδικό κοινό"). Παρόλα αυτά η "Vulgata" δεν είναι ένα περιληπτικό κείμενο-οδηγός για το γρήγορο...

"Υπάρχει γνώση μέσα στο πραγματικό. Μολονότι δεν είναι ο αναλυτής, αλλά ο επιστήμονας που, τούτης της γνώσης, οφείλει να της παράσχει στέγη. Ο αναλυτής παρέχει στέγη σε μια άλλη γνώση, μιας άλλης θέσης, γνώση που όμως οφείλει να λάβει υπόψη της τη γνώση μέσα στο πραγματικό. Ο επιστήμονας παράγει τη γνώση προσποιούμενος ότι είναι το υποκείμενό της. Συνθήκη αναγκαία αλλά όχι ικανή. Αν δεν σαγηνεύσει τον κύριο αποκρύβοντάς του ότι εκεί έγκειται ο αφανισμός του, αυτή η γνώση θα παραμείνει θαμμένη όπως έμεινε επί είκοσι αιώνες όπου ο επιστήμονας θεωρούσε εαυτόν υποκείμενο αλλά...

Στην αρχή μιας ανάλυσης υπάρχει η μεταβίβαση, έννοια, την οποία ο Φρόϋντ συνδέει με την ορμή επανάληψης. Για τον Λακάν αυτή "δεν στοχεύει τίποτε άλλο εκτός από την ιστορικοποιητική χρονικότητα της εμπειρίας της μεταβίβασης, έτσι και το ένστικτο του θανάτου εκφράζει στην ουσία το όριο της ιστορικής λειτουργίας του υποκειμένου" (σελ. 318). Το όριο αυτό είναι ο θάνατος και "αναπαριστά το παρελθόν με την πραγματική του μορφή", δηλαδή "το παρελθόν που εκδηλώνεται ανεστραμμένο μέσα στην επανάληψη", ριζικά διαφορετικό από το φυσικό παρελθόν, το επικό παρελθόν, και το "ιστορικό παρ...

«Γι' αυτό μπορεί το σύμπτωμα να διαβαστεί, επειδή είναι ήδη το ίδιο εγγεγραμμένο σε μια διαδικασία γραφής». Ιδού η κλασική θέση του Λακάν που ορίζει το σύμπτωμα σαν σημαίνουσα δομή όπως αυτό συμβαίνει με κάθε μόρφωμα του ασυνειδήτου. Εκ φύσεως το ασυνείδητο κωδικοποιεί. Το μήνυμά του, τα λεγόμενα «μορφώματα του ασυνειδήτου», συμπεριλαμβανομένου του συμπτώματος, οφείλει επομένως να αποκωδικοποιηθεί. Απαιτεί να "διαβαστεί". Η ασυνείδητη «γνώση» είναι καθαρή γνώση δίχως στόχο και προθετικότητα, ακέφαλη γνώση. «Ιδανικός εργαζόμενος» το ασυνείδητο, ειρωνεύεται ο Λακάν, διότι το...

Με αυτό ακριβώς μας φέρνουν αντιμέτωπους τα υποκείμενα που αποκαλούμε τοξικομανείς. Μας φέρνουν αντιμέτωπους με τα όρια των δυνατοτήτων μας. Μας φέρνουν αντιμέτωπους με την αμετάκλητη διάσταση που υπάρχει ανάμεσα στις λέξεις και την απόλαυση, ανάμεσα στη γλώσσα και το ζωντανό σώμα. Η κλινική της τοξικομανίας, με τις αποτυχίες της, τα αδιέξοδά της, τις επαναλήψεις της, μας μαθαίνει ότι υπάρχει πάντοτε μια επιπλέον απόλαυση, μια απόλαυση πέρα από τα ανθρώπινα όρια. Αυτή η απάνθρωπη απόλαυση δεν είναι θεραπεύσιμη και το ζήτημα που τίθεται είναι αν η ψυχανάλυση μπορεί να μας βο...

"Είμαι ένα παπαδοπαίδι", έλεγε ο Λακάν. Εκπαιδευμένος από τους αδελφούς του Τάγματος της Μαρίας, ήταν ένα παιδί θεοσεβούμενο και απέκτησε μια γνώση σημαντική, εσωτερική, των δοκιμασιών και των τεχνασμάτων της χριστιανικής πνευματικότητας. Ήξερε επίσης να μιλάει θαυμάσια στους καθολικούς και να τους εξοικειώνει με την ψυχανάλυση. Το Τάγμα των Ιησουιτών στοιχημάτιζε στη Σχολή του. Ο Φρόυντ, αντλώντας την αισιοδοξία του από τον Διαφωτισμό, πίστευε ότι η θρησκεία δεν ήταν παρά αυταπάτη που η πρόοδος του επιστημονικού πνεύματος θα διέλυε στο μέλλον. Ο Λακάν δεν το πίστευε καθό...

Το θέμα, θρυλικό: η απόλαυση, η αγάπη, η γυναικεία σεξουαλικότητα. Σε αυτό το σεμινάριο ο Λακάν διερευνά το ανέφικτο της σχέσης των δύο φύλων, την αυτιστική πρόσδεση του καθενός στην απόλαυση, τη γυναίκα ως "μη όλη", τον ερωτικό λόγο ως υποκατάστατο επαφής, την απολαυσιακή διάσταση της ασυνείδητης γνώσης. Το ύφος, συναρπαστικό: ουδέποτε ψυχαναλυτικό κείμενο αξιοποίησε σε τέτοιο βαθμό την αμφισημία της γλώσσας, τη δυναμική του αποφθέγματος, τη μπαρόκ πολυφωνία των αναφορών. Η θεωρητική στιγμή, μεταιχμιακή: ο Γάλλος ψυχαναλυτής κλείνει τους λογαριασμούς του με τα μαθημα...

Η ιδεοψυχαναγκαστική νεύρωση αποτελεί μια χιλιοειπωμένη ψυχαναλυτική ιστορία που δεν περιβάλλεται από την ίδια λάμψη μ' εκείνη της ανακάλυψης και της έκπληξης που συνοδεύει την υστερική νεύρωση. Πρόκειται όμως, για την ιδεοψυχαναγκαστική νεύρωση, έτσι όπως εμείς οι αναλυτές πιστεύουμε ότι τη γνωρίζουμε. Αναφερόμαστε στη νεύρωση όσων κάνουν ψυχανάλυση, γιατί δεν χρειάζεται να σας υπενθυμίσω, ότι η ψυχιατρική παράδοση δεν είναι καθόλου η ίδια με εκείνη της ψυχανάλυσης. Ο ιδεοψυχαναγκαστικός, όπως τον περιγράφει μέσα από την παράδοσή της η ψυχιατρική, είναι περισσότερο ένα...

Με αυτό το βιβλίο οι ψυχαναλυτές Βασίλης Παπαδάκος και Ζωή Φραγκοπούλου μας εισάγουν στη φροϋδική και λακανική σκέψη. Η ιδιόμορφη αυτή εισαγωγή περιλαμβάνει δέκα δοκίμια που πραγματεύονται βασικές έννοιες της ψυχανάλυσης. Το υλικό τους προήλθε από την ανάγνωση των φροϋδικών και λακανικών κειμένων, σε συνδυασμό με την καθημερινή κλινική εμπειρία των συγγραφέων. Η επιλογή των συγκεκριμένων εννοιών έγινε αφενός με βάση ερωτήματα που αναδύθηκαν σταδιακά μέσα από την πρακτική και αφετέρου απορίες σχετικά με την απόδοση στα ελληνικά φροϋδικών και λακανικών όρων. Σκοπός των συγγρα...

Η επιστροφή στο νόημα του Φρόυντ δεν έχει την έννοια μιας επιστροφής στον Καρτέσιο. Το cogito είναι ένα κακό όνειρο, η ψυχαναλυτική εμπειρία, μια εξερεύνηση που επιφέρει στην αντίληψή μας για τον άνθρωπο αυτό που ο Φρόυντ ονομάζει ναρκισσιστική πληγή. Γιατί αυτό το ομιλούν ον που το κατοικεί η γλώσσα, απ' την "κοσμολογική ταπείνωση" που του επιβάλλει η κοπερνικανή αντιστροφή μιας ναρκισσιστικής ψευδαίσθησης, βλέπει να γεννιέται η ελπίδα μιας καινούργιας ενότητας. Μη όντας πια αφέντης του κόσμου - με πόση αυταρέσκεια κάνει πως το δέχεται! - το ομιλούν ον ξυπνώντας από έναν ε...

Το "Σεµινάριο για το "Κλεµµένο γράµµα"" είναι ένα "µυθικό" κείµενο που δεν τοποθετήθηκε τυχαία από τον Λακάν στην προµετωπίδα των γραπτών του. Αποτελεί το γραπτό µνηµείο της σηµαντικότερης µεταφροϋδικής επανάστασης στην ψυχανάλυση. Σ’ αυτό, ο Λακάν επεξεργάζεται το πρωτόκολλο µιας ανήκουστης αξιωµατικής που θεµελιώνει το Συµβολικό στη βαθµίδα του γράµµατος και σµιλεύει τους όρους της περίφηµης "Επιστροφής στον Φρόυντ". Απεγκλωβισµένη από τις ροµαντικές, ψυχολογικές και νευρολογικές εκδοχές της, η δοµή του ασυνειδήτου εξειδικεύεται ως µεταβιολογική µνήµη και υπάγεται στη δικ...

"Δεν μου πάνε καλά τα πράγματα". Μ' αυτήν τη φράση, ο Πιερ Ρέι, διευθυντής για πολλά χρόνια του περιοδικού Marie Claire, κοσμοπολίτης και φίλος πολλών διασημοτήτων, ζητά από τον Ζακ Λακάν να τον δεχτεί για ψυχανάλυση. Είναι τριάντα τριών ετών. Δεν ξέρει ακόμα τι ζητάει, πρέπει όμως να πληρώσει ακριβά για να μάθει τι δεν θέλει πλέον στη ζωή του. Δεν μπορεί να κατονομάσει την επιθυμία του. Δεν μπορεί να απεγκλωβιστεί από τους φόβους του. Επιλέγει τον πιο διάσημο ψυχαναλυτή. Και συνάμα τον πιο ακριβοπληρωμένο. Για δέκα χρόνια, στον αριθμό 5 της οδού Λιλ, θα κάνει το πι...

Το βιβλίο αυτό είναι ένα προδρομικό κείμενο της διδασκαλίας του Λακάν. Δε θα αναζητήσουμε σ' αυτό "το ασυνείδητο δομημένο σαν μια γλώσσα", αλλά θα βρούμε ήδη το εγώ οριζόμενο από το ναρκισσισμό και αυστηρά διαχωρισμένο από το υποκείμενο το οποίο συλλαμβάνεται μέσα στο διχασμό του από το σύμπτωμα. Η οικογένεια, υποχρεωτικό θέμα, προσεγγίζεται εξαρχής ως δομή μέσα στην τάξη του πολιτισμού. Ο τονισμός του κοινωνικού υπέχει θέση ερζάτς ενός συμβολικού, του οποίου η έννοια μέλλει να έρθει αργότερα. Και τα ένστικτα δεν αναφέρονται παρά μόνο για την "παράδοξη οικονομία" τους στ...

Καθεμία από τις τρεις διαλέξεις του παρόντος τόμου είναι μια επιχείρηση κομάντος. Ο Λακάν προσγειώνεται μπροστά σε τυχαία ακροατήρια. Έχει μία ώρα για να τους πει ποιος είναι και τι κάνει. Ευαισθητοποιεί το ακροατήριό του στην ακόλουθη αντίθεση: α) Το ασυνείδητο είναι αποδεκτό, δεν εντυπωσιάζει πλέον κανέναν, όμως αυτό είναι αποτέλεσμα προπαγάνδας. Την ψυχανάλυση τη συνηθίσαμε, αλλά τη συνηθίσαμε όπως μια θεραπεία της μόδας που υπηρετούν "διαλαλήματα" που την ανάγουν σε κάτι ήδη γνωστό. β) Εντούτοις, η ψυχανάλυση εισάγει σε μια ασύγκριτη εμπειρία. Το φροϋδικό ασυνείδητο ε...