Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Στο βραβευμένο με βραβείο Pulitzer βιβλίο του, "Όπλα, μικρόβια και ατσάλι", ο Jared Diamond επιχειρεί να λύσει ένα μεγάλο αίνιγμα της ανθρώπινης ιστορίας: Γιατί συγκεκριμένοι λαοί επικράτησαν έναντι άλλων λαών, αντί για το αντίστροφο. Μέσα από τις σελίδες τού ανά χείρας βιβλίου, ο αναγνώστης θα ταξιδέψει στο χώρο και το χρόνο, από την προϊστορική θαλάσσια εποποιία των δαιμόνιων αυστρονήσιων ναυτικών στον Ινδικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό μέχρι την ανακάλυψη και εξερεύνηση της Αμερικής από τον Κολόμβο και τους διαδόχους του· από την εξάπλωση των γεωργών Μπαντού σε ολόκληρη...

Ο τόμος αυτός συγκεντρώνει τους προβληματισμούς και την ερευνητική εμπειρία Ελλήνων εθνογράφων γύρω από τη χρήση αντιθετικών ζευγών στην κοινωνική ανθρωπολογία. Χωρίς να αμφισβητούν τη χρησιμότητα των διπολικών σχημάτων ως μέσων κατάταξης και ιεράρχησης κοινωνικών φαινομένων, αξιών ή συμπεριφορών, οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι η ενασχόληση με τα όρια ως αναλυτική κατηγορία οδηγεί στην παραγνώριση της σκοπιάς του Άλλου, στην υποβάθμιση της σημασίας του ανεπίσημου λόγου και των πρακτικών, στην παράβλεψη, εντέλει των λιγότερο εμφανών όψεων της κοινωνικής πραγματικότητας. Με ά...

[...] Το βέβαιο είναι πως η Εθνογραφία είναι εξ ορισμού συλλογική. Δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς την ουσιαστική εμπλοκή των υποκειμένων της που προσεγγίζει στο πλαίσιο της καθημερινής τους πραγματικότητας... Η συνεργατική εθνογραφία σκόπιμα και ρητά τονίζει τη σημασία της συλλογικότητας σε κάθε σημείο της εθνογραφικής διαδικασίας, από τη σύλληψη της ιδέας ως τη συγγραφή του τελικού προϊόντος, γεγονός που επιβεβαιώνει τις φεμινιστικές επιλογές στο πλαίσιό της. Το σίγουρο είναι πάντως πως αποτελεί το σημείο συνάντησης της ιστορίας, της κοινωνιολογίας, της κοινωνικής ανθρωπολ...

[...] Θλίψη και γέλιο, απόκρυψη και αποκάλυψη, απελευθέρωση και δέσμευση, αλήθεια και ψεύδος ή μη αλήθεια ή ημι-αλήθεια, θάρρος και φόβος, όλα αυτά μαζί εκρήγνυνται στο σημείο μάσκα ή προσωπείο. Τι είναι λοιπόν ένα προσωπείο; Το ζήτημα μοιάζει εξαιρετικά σύνθετο. Γι' αυτό στην αρχή θα παρουσιάσουμε τα στοιχεία χωρίς σχόλια, ώστε να φανεί η πολυσημία του, τα πολλά πρόσωπα του προσωπείου. Μόνο στο τέλος θα επιχειρήσουμε να συγκεράσουμε τα στοιχεία και να διατυπώσουμε κάποιες σκέψεις για τον γενικό νόμο που το διέπει. (από την εισαγωγή του βιβλίου)

Το πρόσφατο ενδιαφέρον για τις παραισθησιογόνες ουσίες στον πολιτισμό μας αρχίζει να συμβάλλει σε μια σημαντικά ενισχυμένη ευαισθησία της ανθρωπολογίας αναφορικά με τον ρόλο τέτοιων ουσιών σε άλλες κοινωνίες. Η χρήση παραισθησιογόνων ουσιών για την επίτευξη καταστάσεων καταληψίας στις οποίες κάποιος έρχεται σε επαφή με τον υπερφυσικό κόσμο είναι προφανώς μια αρχαία και ευρύτατα διαδεδομένη ανθρώπινη πρακτική. Στις μη εγγράμματες κοινωνίες, οι ειδικοί που έρχονται άμεσα αντιμέτωποι με το υπερφυσικό ονομάζονται από τους ανθρωπολόγους "σαμάνοι". Μία από τις πιο χαρακτηριστικές...

Υπάρχει μια κατηγορία κοινοτήτων που εντοπίζονται στη "ζώνη της δρυός" και ιστορικά στηρίχτηκαν για την επιβίωση και αναπαραγωγή τους σε ένα συνδυασμό γεωργίας και κτηνοτροφίας, που συμπληρώνονταν και από άλλες δραστηριότητες, όπως η υλοτομία, η τροφοσυλλογή και η τεχνική ειδίκευση. Οι κοινότητες αυτές λειτούργησαν για μια μεγάλη χρονική διάρκεια σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο πολιτικής οικονομίας με σχετική αυτονομία, αυτάρκεια και αυτοδιοίκηση. Στο πλαίσιο αυτό οι εστιακές ομάδες οικειοποιούνταν τους συλλογικούς φυσικούς πόρους με ένα σύστημα βιωματικής αειφορίας και κοινωνι...

Ανασκοπώντας την ιστορική διαδρομή του Ελληνισμού διαπιστώνουμε ότι δεν είναι η εξατομίκευση που μας λείπει, αλλά το συλλογικό πνεύμα. Το τρένο της εξατομίκευσης το είχαν πάρει οι Έλληνες ήδη από την ομηρική εποχή και το εκτροχίασαν, εκεί κάπου στον τέταρτο π.Χ. αιώνα. Γνώρισαν πολύ καλά την εξατομίκευση μέχρι την έσχατη ολοκλήρωσή της: την αποσύνθεση του Ατόμου, το σοφιστικό και το σχετικιστικό πνεύμα, τον γραικυλισμό και τον μηδενισμό. Η ελληνιστική και η ρωμαϊκή εποχή χαρακτηρίζονται ακριβώς από την παρατεταμένη κρίση της ελληνικής εξατομίκευσης. Εφεξής το πρόβλημα των Ε...

Η έκρηξη της πολιτισμικής διαφοράς σημάδεψε την είσοδο της Ελλάδας στον 21ο αιώνα. Η χώρα ήρθε αντιμέτωπη τόσο με την δική της απωθημένη και ιστορικά καταπιεσμένη ετερότητα όσο και με την ετερότητα των "άλλων", κυρίως των κοντινών της γειτόνων, που άρχισαν να εγκαθίστανται στο εσωτερικό της. Όπως ήταν επόμενο, μακροχρόνιες στάσεις τέθηκαν σε δοκιμασία, ενώ οι διαδικασίες παραγωγής και διαχείρισης της πολιτισμικής διαφοράς ήρθαν στην πρώτη γραμμή του δημόσιου ενδιαφέροντος. Οι εξελίξεις αυτές προσεγγίζονται εδώ μέσα από επιμέρους ερωτήματα: Τι σημαίνει να είναι κανείς Πομάκ...

Στο βιβλίο αυτό, ο Marcel Detienne πραγματεύεται με ανατρεπτικό τρόπο την έννοια του αυτοχθονισμού, την αντίληψη δηλαδή ότι τα πολιτικά δικαιώματα πρέπει να αναγνωρίζονται μόνο στους αυτόχθονες, στους γηγενείς μιας επικράτειας. Εφαρμόζοντας την πειραματική συγκριτική μέθοδο που πρότεινε στο βιβλίο του "Συγκρίνοντας τα μη συγκρίσιμα", εστιάζει κυρίως σε τρία παραδείγματα: την Αθήνα και τη Θήβα των αρχαίων χρόνων και τη Γαλλία των νεότερων χρόνων. Ο αυτοχθονισμός για τον Detienne είναι μια "μυθιδεολογία", στηρίζεται δηλαδή σε μύθους οι οποίοι διαπλέκονται με ιδεολογήματα που...

Το βιβλίο αυτό είναι η προσπάθεια ενός ανθρωπολόγου να ανιχνεύσει, με βάση τα εμπειρικά δεδομένα της επιτόπιας έρευνας, τους τρόπους με τους οποίους εμείς οι άνθρωποι αναπαράγουμε, έστω και ασυνείδητα, τις συνθήκες που μας καταπιέζουν. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο οι Έλληνες θα ’πρεπε να θεωρούν ότι το κριτήριο της "ευρωπαϊκότητας" αποτελεί αναγκαία και αποκλειστική βάση για την αξιολόγηση του δικού τους πολιτισμού. Αν δεν πιστεύουμε ότι είναι το αναπόφευκτο πεπρωμένο των μικρότερων λαών να δέχονται χωρίς διαμαρτυρία την υποβάθμισή τους και την περιφρόνησή τους...

Σε αντίθεση με μια σκέψη που βλέπει μόνο την ταλάντευση του σύγχρονου εργαζομένου ανάμεσα σ' έναν αγχώδη ατομικισμό και μια συνθλιπτική κοινωνική μαζικότητα, η παρούσα πραγματεία ανιχνεύει δυνατότητες για συνομολόγηση ισότιμων και αλληλέγγυων κοινωνικών σχέσεων. Με εργαλείο την κοινωνική σχέση, η ανάλυση στρέφεται σε πρωτοποριακά πεδία κοινωνικής δράσης, όχι για να αναλύσει τις δομικο-λειτουργικές τους συντεταγμένες, αλλά για να εμβαθύνει σε φαινόμενα προσφοράς και ανταπόδοσης, συναισθηματικής εγγύτητας και πνευματικής ομοιότητας που δημιουργεί στους εργαζομένους η συστράτε...

"Οι αυτόχθονοι πολιτισμοί δεν εξαφανίζονται. Ο κόσμος της αυτοχθονίας είναι σήμερα τόσο πολυποίκιλος όσο ήταν ανέκαθεν. Παρ' όλες τις απαισιόδοξες προβλέψεις, σύμφωνα με τις οποίες οι αποικισμένοι πολιτισμοί επρόκειτο ν' απορροφηθούν μέσα στη νιρβάνα μιας νέας διεθνούς τάξης πραγμάτων, αυτή η ποικιλότητα δεν δείχνει κανένα σημάδι ύφεσης. [...] Οι αυτόχθονοι πολιτισμοί εκπροσωπούν μάλλον μια ιδιαίτερη μορφή νεοτερικότητας, η οποία χαρακτηρίζεται από μια κατοχύρωση και μια συνειδητή επανάκτηση της παράδοσης σε αντιπαράθεση με τη νεοτερικότητα που επικαλούνται τα μεταεποικιακά...

Πώς συμβάλλει στον λόγο για την πόλη μία έμφυλη προσέγγισή της; Με ποιους τρόπους η συγκρότηση και η ερμηνεία του αστικού χώρου ενσωματώνει και αναπαράγει αντιλήψεις για τη σεξουαλικότητα, το φύλο, το σώμα; Τι τμήμα της εικόνας παραβλέπουμε όταν ο χώρος και η χωρικότητα προσεγγίζονται μέσα από μονολιθικά κανάλια γνώσης και έρευνας; Στα κείμενα που παρουσιάζονται σε αυτή τη συλλογή, ο Γιώργος Μαρνελάκης διερευνά ανοιχτές και περιεκτικές αναλυτικές κατηγορίες των φεμινιστικών και λεσβιακών/γκέι σπουδών, εκεί που συναντούν προσεγγίσεις του χώρου οι οποίες αντιμετωπίζουν τα...

Γύρω στα 1860, στο χώρο που περιβάλλει το σημαντικότερο μνημείο της κλασικής αρχαιότητας ιδρύθηκαν τα Αναφιώτικα, ο μικρός οικισμός των μεταναστών μαστόρων από τις Κυκλάδες που παραμένει έως τις μέρες μας σφηνωμένος στη βραχώδη βορειοανατολική πλαγιά της Ακρόπολης. Αντιμετωπίζοντας τον οικισμό ως ανεπιθύμητη και βέβηλη παρουσία, οι αρχές που διαχειρίζονται τον αρχαιολογικό χώρο αγωνίζονται να "προστατέψουν" το μνημείο από την "ανάρμοστη" αυτή γειτνίαση. Στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης συνυπάρχουν λοιπόν δύο αντιλήψεις του χώρου που η καθεμιά τους αποτελεί κρυστάλλωση μιας πρα...

Η ανθρωπολογική μέθοδος θεωρεί ως δεδομένο πως ο αναγνώστης είναι απαλλαγμένος από κάθε προκατάληψη φυλετικής ή πολιτιστικής ανωτερότητας και ότι τα κεκτημένα της ανθρωπολογικής επιστήμης δεν συνιστούν μια ολοκληρωμένη θεωρία. Θα λέγαμε πως η ανθρωπολογία βρίσκεται στο σταυροδρόμι όπου συναντιώνται διάφορα θεωρητικά ρεύματα. Η μελέτη μιας ιδιαίτερης κοινωνίας προϋποθέτει τη μελέτη των σχέσεων συγγένειας, των οικονομικών θεσμών, των πολιτικών γεγονότων και των συστημάτων σκέψης. Το εγχειρίδιο αυτό απαιτεί από τον αναγνώστη να ξεπεράσει την οπτική που έχει ως δυτικός, αν θέλ...

Το κείμενο του David Goddard που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από έναν συλλογικό τόμο που κυκλοφόρησε στις αρχές της δεκαετίας του '70, υπό την επιμέλεια του βρετανού ιστορικού Robin Blackburn (γεν. 1940), με τίτλο "Ideology in Social Science: Reading in Critical Social Theory" (Fontana, 1972). Συμμετέχουν μεγάλα θεωρητικά ονόματα, συνδεδεμένα περισσότερο ή λιγότερο με τη ριζοσπαστική πολιτική της εποχής: Ralph Miliband, Martin Shaw, E.J. Hobsbawm, Maurice Godelier, Gareth S. Jones, Martin Nicolaus, C.B. Macpherson, J.H. Westergaard, Lucio Coletti, Νίκος Πουλαντζάς, κ.ά. Στ...