Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Πότε ο ποιητής ήτανε τόσο ξένος, εξόριστος, αλλότριος από τον άλλο άνθρωπο όσο σε καιρούς χαλεπούς σαν τους δικούς μας, σε χρόνους στερημένους; Κι αν ο Χαίλντερλιν έθετε το ερώτημα στην αυγή των Νέων Καιρών, ποια απάντηση θα δινόταν στο βαθύ λυκόφως μιας εποχής παγκοσμιοποιημένης αλλοτρίωσης; Η εξορία του ποιητή είναι το μέτρο της αποξένωσης του ανθρώπου. Εξόριστος ο ποιητής από τον τόπο, εκτός τόπου εν παντί τόπω, διαμένει στον Ου-Τόπο αυτού που δεν υπάρχει ακόμα. Εξόριστος είναι ο ποιητής και από το χρόνο του, εκτός χρόνου εν παντί χρόνω, μένοντας όμως πάντα πιστός στις...

Η μεγάλη αντιστροφή του Νίτσε στη φιλοσοφία συνίσταται στην ριζικότητα του υποβιβασμού της επιστήμης έναντι της τραγωδίας στον ορίζοντα των όρων της διάστασης του αληθούς . Είναι ο πρώτος στοχαστής της μετατραγικής ιστορίας που αντιλαμβάνεται την ουσία της ιεραρχίας που διέπει την ανθρώπινη αυτογνωσία στον τομέα της σχέσης μεταξύ τραγωδίας και επιστήμης .

Αντικείμενο του βιβλίου αυτού είναι η διεπιστημονική προσέγγιση των διασυνδέσεων μεταξύ λογοτεχνίας, ψυχανάλυσης και φιλοσοφίας, καθώς και η διερώτηση περί της φύσης και της λειτουργίας της γλώσσας, μέσα από την ιστορική αντιπαράθεση του Jacques Derrida με τον Jacques Lacan αναφορικά με το λακανικό σεμινάριο για το περίφημο διήγημα του Edgar Allan Poe "Το κλεμμένο γράμμα". Η εν λόγω αντιπαράθεση καθόρισε την τύχη της σχέσης της αποδόμησης με τη λακανική θεωρία, απασχολώντας αστάθμητο αριθμό ψυχαναλυτών, φιλοσόφων, θεωρητικών της λογοτεχνίας, ακόμη και μαθηματικών. Η πρωτο...

"Ένας καλλιτέχνης μπορεί να ευστοχήσει ή να αστοχήσει στο έργο του, δηλαδή να κερδίσει ή να χάσει τη ζωή του. Ωστόσο, αν μπορεί να πει στο τέλος της προσπάθειάς του ότι κατάφερε να απαλύνει ή να μειώσει όλες τις δουλείες που βαραίνουν τους ανθρώπους, τότε είναι, σε ένα μεγάλο βαθμό, δικαιωμένος, και μπορεί, ώς ένα ορισμένο σημείο, να συγχωρήσει τον εαυτό του". (Απόσπασμα από την Ομιλία του Camus στη Σουηδική Ακαδημία κατά την απονομή του Νόμπελ λογοτεχνίας 1957)

Τι είναι (η) άβυσσος; Αυτή, η άβυσσος, για το υποκείμενο, είναι οντολογικά, και ερμηνευτικά, κραταιή σε σχέση με το θεμέλιο και την περιπλάνηση: Γιατί, η άβυσσος είναι πάντοτε παρούσα: προηγείται της παρουσίας του θεμελίου, υπόκειται αυτού κατά την παρουσία του, αναγκάζει το υποκείμενο να κατακρημνισθεί μέσα της κατά την αποθεμελίωση / αφαίρεση του θεμελίου του. Γιατί, η άβυσσος προηγείται της περιπλάνησης, είναι η οντολογική της προϋπόθεση και παραχρήμα η πρωταρχική ερμηνευτική κατηγορία σε σχέση με αυτήν. Γιατί, η άβυσσος είναι ταυτόσημη με την πιο κρίσιμη δια...

Όλες σχεδόν οι παραδόσεις και οι μυθολογίες κάνουν λόγο για ένα αρχικό κέντρο του κόσμου, για ένα ιερό δένδρο που έχει τις ρίζες του στη γη και τα κλαδιά του φτάνουν στο υπερπέραν, για ένα ιερό όρος που η κορυφή του φτάνει στον ουρανό, για κάποιο είδος γέφυρας εντέλει μέσω της οποίας ο άνθρωπος μπορεί να επικοινωνήσει με το Θείον. Τι θα σήμαινε όμως αν υπήρχε στ' αλήθεια μια τέτοια "σκάλα για τον ουρανό", που για κάποιους λόγους παραμένει αθέατη στα μάτια των συνηθισμένων ανθρώπων; Μια ομάδα ιδιαίτερων ανθρώπων, μετά από πολλές μελέτες και έρευνες, πείθεται τελικά για την...

"Βεβηλώνω σημαίνει αποδίδω εκ νέου στην κοινοχρηστία ό,τι είχε διαχωριστεί στη σφαίρα του ιερού". Αυτός ο ορισμός συνιστά τον μίτο της Αριάδνης που προσανατολίζει τον αναγνώστη στο ταξίδι του μέσα από τις εννέα σύντομες πρόζες, που κινούνται με επιτυχία μεταξύ φιλοσοφικής γραφής και λογοτεχνίας, στις οποίες ο Αγκάμπεν σταχυολόγησε τα πλέον επείγοντα και επίκαιρα σημεία της σκέψης του. Από τη θεωρία του υποκειμένου, επαναδιατυπωμένη ως μύχια σχέση μεταξύ Genius και Εγώ, έως το πρόβλημα του μεσσιανικού χρόνου, όπως προβάλλει σε συγκεκριμένες μορφές και εμπειρίες. Από την παρω...

Αυτό το οποίο κρίνεται εδώ είναι η εξής υπόθεση εργασίας: η "γενιά του '30", με αιχμή το δοκίμιο, το οποίο συνιστά μια "ιδιαίτερη παράμετρο", εμφανίστηκε ως "γενιά των ιδεών" και είχε ως "πρωτοστάτη" ή "δημόσιο εκπρόσωπο" και επομένως "διαχρονικό και διαπρύσιο υπερασπιστή" της τον Γιώργο Θεοτοκά (1905-1966) που εκφράζει την "ιδεολογία της και τροφοδοτεί τη μυθολογία της". Ό,τι δηλαδή "φτάνει ως τις μέρες μας" ως "πολιτισμικό μόρφωμα και ιδεολόγημα" ή ως "πολιτισμική ιδεολογία", γεγονός που απαιτεί μια "πιο ευφάνταστη ανασύνθεση του πολιτιστικού αφηγήματος της γενιάς του '30...

Ο Ζακ Ντερριντά εισηγείται μια πρακτική της φιλοσοφίας ως αποκατασκευής (αποδόμησης) των θεολογικού χαρακτήρα παραδοσιακών εννοιών της, όπως η αμεσότητα της "φωνής" και η έννοια του "σημείου", στις οποίες στηρίζεται κάθε ιδεαλιστική σημασιολογία. Μια τέτοια σκέψη κινδυνεύει πάντα να παρεξηγηθεί. Όταν αρνείται, στη "Λευκή μυθολογία" (1971), την έννοια της μεταφοράς, επειδή ανήκει και αυτή σε εκείνες που χρήζουν αποκατασκευής, φίλοι και εχθροί θα σπεύσουν να συμπεράνουν ότι, για τον Ντερριντά, όλα είναι μεταφορές... Δύο ειδικοί του φιλοσοφικού κλάδου της ρητορικής, που ασχο...

Στο τέλος της δεκαετίας του 1960 εγκαινιάζεται από τον ρομανιστή H. R. Jauss μια νέα κατεύθυνση στην αντιμετώπιση της λογοτεχνίας γνωστή με το όνομα "έρευνα της πρόσληψης" (βλ. σχετικά R. C. Holub, "Reception theory. A critical introduction", Λονδίνο-Νέα Υόρκη 1984). Χάρη σ’αυτή, το βάρος της εξέτασης μετατοπίζεται από τον συγγραφέα και το έργο στον δέκτη και την επίδραση που ασκεί πάνω του το λογοτεχνικό προϊόν. [...] Στο διεξοδικό μελέτημα που παρουσιάζεται εδώ σε μετάφραση, ο καθηγητής της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Τυβίγγης Richard Kannicht επιχει...

Ξεκινώντας από τη δική του εμπειρία της ξενιτειάς, ο Δημήτρης Μαρκής εστιάζει στο τρίπτυχο "βιώματα"-"διαβάσματα"-"θεσμοθετήματα", που σηματοδοτεί την κοινοπραξία φιλοσοφίας, λογοτεχνίας και κοινωνιολογίας. Η ξενιτειά εξετάζεται με υπαρξιακό ενδιαφέρον και χωρίς ιδεολογικές παρωπίδες και πολιτικές ιδεοληψίες. Το βιβλίο ως τέτοιο πρέπει να διαβαστεί, ως η φαινομενολογία μιας ζωής που αιωρείται μεταξύ δύο πατρίδων, χωρίς τη δυνατότητα να συμφιλιώνει την αντίθεση αυτή. [...] Το παρόν πόνημα είναι συνέχεια -η άλλη πλευρά- του βιβλίου "Μαθήματα εισαγωγής στη φιλοσοφία"...

Οι "σχέσεις" φιλοσοφίας και λογοτεχνίας είναι όντως γοητευτικές. Το "οδοιπορικό" αυτού του βιβλίου, πέρα απ’ το συγκεκριμένο του χαρακτήρα, δημιουργεί εναύσματα προσωπικών αναβλέψεων και εξακοντισμών, δεδομένης της θεματικής του προοπτικής η οποία δεν αναφέρεται αποκλειστικά σε ένα συγκεκριμένο έργο. Αγκαλιάζει πολυφωνικά και με οντολογική τρυφερότητα εκζητήσεις οι οποίες υπερβαίνουν τις προοπτικές της καθημερινότητας ανοίγοντας ταυτόχρονα ορίζοντες δημιουργικού στοχασμού που προσβλέπει στο κάλλος.

Η ποίησις του Παλαμά δεν είναι κατασκευή στίχων για ορισμένο σκοπό αλλά δημιουργία με την υψηλοτέρα της έννοια διότι συνδυάζει την δημιουργία των υψηλοτέρων αισθητικών στιγμών με τα λεπτότερα και βαθύτερα νοητικά δημιουργήματα. Και μέσα από τα θαυμάσια και υπέροχα αυτά καλλιτεχνήματα λάμπουν γι' αυτούς που θέλουν και μπορούν να δουν τις πιο λεπτές και πιο βαθειές αλήθειες. Η ελληνικότητα του έργου του Παλαμά φαίνεται ακριβώς στο σημείο της κρυστάλλινης σκέψεως, στην έλλειψη του σκιερού και συγκεχυμένου. Το έργο του Παλαμά φιλοσοφικώς θεωρούμενον προσθέτει νέο μεγαλειώδη ελλ...

Το 1944, ο σουρεαλιστής συγγραφέας και ποιητής Ρενέ Ντομάλ φεύγει από τη ζωή σε ηλικία μόλις 36 ετών, αφήνοντας πίσω του ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα, το περίφημο "Όρος Ανάλογο". Μια αλληγορική ιστορία αναζήτησης μέσω της οποία ο συγγραφέας παρουσιάζει σε μορφή περιπέτειας την πορεία της εσωτερικής ανάπτυξης του ανθρώπου. Καθοδηγούμενοι από τον μυστηριώδη Πατήρ Σογόλ, μια ιδιαίτερη ομάδα ανθρώπων ξεκινάει ένα μακρινό ταξίδι με σκοπό να βρει το Όρος Ανάλογο, ένα μυστικό τόπο που αποτελεί ουσιαστικά "πύλη για τον ουρανό". Η ομάδα, μετά από πολλές περι...

Διακόσια χρόνια μετά τη γέννηση του Μαρξ, συνομιλώντας με το φάντασμά του, πραγματευόμαστε, ίσως περισσότερο από ποτέ, το βάρος μιας κληρονομιάς, που αφέθηκε να ολοκληρωθεί στα οδοφράγματα της ιστορίας. Είναι εκείνη που τροφοδοτεί εν τέλει την τόσο διάσημη, μα στην πράξη λησμονημένη, μαρξική επιταγή· να απελευθερώσουμε την κριτική. Η κριτική έμελλε να αναζητήσει μονάχα μία ζωή πρακτική. Πραγματικών ανθρώπων, που ζουν μεταξύ ανθρώπων, που κουβαλούν στις πλάτες όσους έφυγαν κι εκείνους που μέλλονται για να 'ρθουν. Μία ζωή, αυτών που μπορούν να πυκνώσουν τον χρόνο, δίνοντας στ...

Ο Πλάτων ονόμασε ποιητική κάθε δύναμη που γίνεται αιτία να υπάρχουν πράγματα, τα οποία προηγουμένως δεν υπήρχαν. Και οι περισσότεροι, αν όχι και όλοι, θα συμφωνούσαμε ότι η φαντασία είναι μια τέτοια δύναμη. Εντούτοις, τι είναι η φαντασία, πώς εκδηλώνεται η δημιουργικότητά της και πόσο καινούργια μπορούν να είναι τα πράγματα που δημιουργεί; Κι ακόμα, εφόσον υπάρχουν κι άλλες ποιητικές δυνάμεις (το γίγνεσθαι, η φύσις ή ακόμα και ο Θεός), σε τι διαφέρει η φαντασία από αυτές; Επιπλέον, ποια είναι η σχέση της φαντασίας με τη μνήμη, τη συνείδηση, τη σκέψη, το λόγο και τη γλώσσα,...

Ο Πλάτων ονόμασε ποιητική κάθε δύναμη που γίνεται αιτία να υπάρχουν πράγματα, τα οποία προηγουμένως δεν υπήρχαν. Και οι περισσότεροι, αν όχι και όλοι, θα συμφωνούσαμε ότι η φαντασία είναι μια τέτοια δύναμη. Εντούτοις, τι είναι η φαντασία, πώς εκδηλώνεται η δημιουργικότητά της και πόσο καινούργια μπορούν να είναι τα πράγματα που δημιουργεί; Κι ακόμα, εφόσον υπάρχουν κι άλλες ποιητικές δυνάμεις (το γίγνεσθαι, η φύσις ή ακόμα και ο Θεός), σε τι διαφέρει η φαντασία από αυτές; Επιπλέον, ποια είναι η σχέση της φαντασίας με τη μνήμη, τη συνείδηση, τη σκέψη, το λόγο και τη γλώσσα,...

Η κυριαρχία της Φιλοσοφίας πάνω στην Ποίηση επιβλήθηκε από την εποχή του Πλάτωνα, αναγνωρίζοντας στην πρώτη την κατοχή της Αλήθειας και την παιδευτική ικανότητα, υποβιβάζοντας τη δεύτερη σε μιμητική πράξη και προσδιορίζοντας τη διάσταση των δύο πεδίων του λόγου μέχρι τους νεότερους χρόνους. Η σχέση αυτή, ωστόσο, από τον 18ο αιώνα, αρχίζει να εξελίσσεται σε σύγκλιση, καταλύοντας την παραδοσιακή διάκριση. Παρά τον διαφορετικό τρόπο αναζήτησης και λεκτικής μορφοποίησης της Αλήθειας, Ποίηση και Φιλοσοφία συναντώνται στο εγχείρημα ανάκτησης ενός λέγειν πλήρους νοήματος, με τους...