Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το 2015, ο ερχομός ενός μεγάλου κύματος προσφύγων και μεταναστών στην Ευρώπη, μέσα από εξαντλητικές κι επικίνδυνες διαδρομές, καθώς κι οι πολυάριθμοι πνιγμένοι στη Μεσόγειο (με εμβληματική την περίπτωση του τρίχρονου Αϊλάν Κουρντί), συγκίνησαν και συντάραξαν επανειλημμένα την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη. Εντούτοις, μετά την πρώτη παρόρμηση για συμπόνια και αλληλεγγύη, ξεπρόβαλλαν ποικίλες ανησυχίες κι επιφυλάξεις και εκφράστηκαν πολλά ερωτήματα: τι διαφορά υπάρχει ανάμεσα σε πρόσφυγες και μετανάστες; Πόσοι είναι κι από πού έρχονται; Γιατί αυτή η ξαφνική συρροή και πρόκειται άραγε...

Η Μικρασιατική Καταστροφή υπήρξε αναμφίβολα ένας σημαντικός σταθμός στην Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας. Επέφερε ραγδαίες πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές, ιδιαίτερα εμφανείς στις περιοχές όπου πραγματοποιήθηκαν προσφυγικές εγκαταστάσεις, όπως η Χαλκιδική. Η οικιστική ανάπτυξη της περιοχής, τα δημογραφικά χαρακτηριστικά της πριν και μετά την έλευση των προσφύγων παρουσιάζουν έντονο ερευνητικό ενδιαφέρον. Η παρούσα έκδοση, προϊόν επιτόπιας έρευνας σε δημόσια και ιδιωτικά αρχεία, κριτικής μελέτης γραπτών πηγών, προφορικών μαρτυριών και βιβλιογραφικών αναφορών, εξετ...

Οι πληθυσμιακές μετακινήσεις και τα μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα δεν εγκαινιάστηκαν τον 20ό αιώνα. Ωστόσο, τον αιώνα αυτό η μεταπολεμική μετακίνηση εβραϊκών πληθυσμών για πρώτη φορά δεν είχε τον χαρακτήρα της ακούσιας διασποράς, αλλά της μεθοδευμένης πολιτικής κίνησης με στόχο ένα είδος επαναπατρισμού στην ιστορική κοιτίδα τους, την Παλαιστίνη. Με τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, οι δυνάμεις της Βρετανίας που κηδεμονεύουν την Παλαιστίνη πολιορκούνται από κύματα χιλιάδων Εβραίων προσφύγων. Πρόκειται κυρίως για επιζώντες του Ολοκαυτώματος, οι οποίοι καταφτάνουν στην περιοχ...

Μέρος της ηττημένης κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο ελληνικής Αριστεράς βρήκε σωτηρία και καταφύγιο στη Βουλγαρία. Αυτό έφερε στη χώρα σοβαρά προβλήματα εξωτερικής πολιτικής και οικονομικές δυσκολίες. Οι πολιτικοί πρόσφυγες, κυρίως Έλληνες, περιβλήθηκαν με γενναιόδωρες φροντίδες και μετατράπηκαν σε προνομιούχο στρώμα. Ο επαναπατρισμός τους έφερε στη Βουλγαρία νέες οικονομικές επιβαρύνσεις. Η αλληλεγγύη που επιδείχθηκε στους Έλληνες πρόσφυγες κόστισε στο βουλγαρικό λαό περίπου 29 εκ. δολάρια ΗΠΑ.

Οι ακούσιες και δραματικές αλλαγές στη ζωή των κατοίκων ενός χωριού της Καππαδοκίας, της Αξού, της οποίας ο πληθυσμός συμπεριλήφθηκε στην υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας (1924), αποτελεί το αντικείμενο αυτής της μελέτης. Με τη βοήθεια αρχειακών πηγών και προφορικών μαρτυριών περιγράφεται το περιβάλλον, καθώς και οι οικονομικές και κοινωνικές συνιστώσες της ζωής στην παλιά πατρίδα, εξιστορείται η οδυνηρή διαδικασία της μετακίνησης των κατοίκων της από το κεντρικό υψίπεδο της Ανατολίας στην Ελλάδα και η διασπορά τους στη χώρα. Ιδιαίτερα εξετάζονται...

Ο βασικός άξονας γύρω από τον οποίο περιστρέφεται το βιβλίο είναι η ένταξη των προσφύγων από μια κωμόπολη της Μικράς Ασίας στην Ελλάδα. Βασίζεται κατά κύριο λόγο στις συνεντεύξεις με πρόσφυγες από τη Σίλλη του Ικονίου, ένα ενδιαφέρον υλικό που διασταυρώνεται με ανάλογες πληροφορίες από τη βιβλιογραφία καθώς και αρχειακό υλικό. Η μελέτη χωρίζεται σε τρία μέρη: το πρώτο αναφέρεται στη ζωή στη Σίλλη (1900-1924), το δεύτερο στη ζωή των Σιλλαίων προσφύγων στην Ελλάδα (1924-1956) και το τρίτο μέρος αναφέρεται στην προσφυγική συνείδηση της α΄, β΄ και γ΄γενιάς. Η σχετική έμφαση π...

Το 1943 η Χάνα Άρεντ μιλάει, μ’ ένα σπαραχτικό και σαρκαστικό κείμενο, για την κατάσταση του εβραίου πρόσφυγα, γι’ αυτό το καινούργιο είδος ανθρώπου "που κλείνεται στα στρατόπεδα συγκέντρωσης από τους εχθρούς του και στα στρατόπεδα εγκλεισμού από τους φίλους του". Πενήντα χρόνια μετά κι αφού ένα νέο κύμα προσφύγων έχει μόλις αρχίσει να διασχίζει τα ευρωπαϊκά σύνορα, ο Αγκάμπεν σχολιάζει το κείμενο της Άρεντ διαπιστώνοντας ταυτόχρονα τα κενά της σύγχρονης φαντασμαγορικής ρητορείας περί δικαιωμάτων του ανθρώπου. Στις αρχές του επόμενου αιώνα, ο Έντσο Τραβέρσο εξετάζει...

Η Εύξεινος Λέσχη Θεσσαλονίκης, ιστορικό σωματείο της πόλης ιδρυμένο το 1933 από πρόσφυγες του Πόντου, αποφάσισε, με την συμπλήρωση των 80 χρόνων της λειτουργίας της, να εγκαινιάσει μία νέα σειρά εκδόσεων, κυρίως διαλέξεων σχετικών με τον Ελληνισμό της Ανατολής. Αυτή η εκδοτική προσπάθεια ξεκινά, θέλοντας να δώσει και ένα συμβολικό στίγμα, με τη διάλεξη της Pamela Steiner, δισέγγονης του Henry Morgenthau, μεγάλου ανθρωπιστή και ευεργέτη των ελλήνων προσφύγων του '22. Η Steiner σκιαγραφεί την προσωπικότητα του προπάππου της και υπογραμμίζει το σημαντικό ρόλο του ως προέδρου τ...

"Αχ τζάνεμ, τι τραβήξαμε μόνο ο Θεός το ξέρει. Στην πατρίδα οι Τούρκοι μας έλεγαν γκιαούρηδες και όταν ήρθαμε εδώ μας φώναζαν τουρκόσπορους!". Με αυτά τα λόγια ένας Καππαδόκης πρόσφυγας αποτυπώνει το κλίμα που συνάντησαν ερχόμενοι στην Ελλάδα οι τουρκόφωνοι Μικρασιάτες. Πόσο ομαλή ήταν η κοινωνική ένταξη αυτών των προσφύγων στην ελλαδική πραγματικότητα; ποια ήταν η υποδοχή που τους επιφύλαξαν οι γηγενείς; Πού οφείλονταν η άρνηση και η καχυποψία που συνάντησαν οι πρόσφυγες της Ανατολής από τους ντόπιους; Ποιος ο ρόλος της γλώσσας και ποια η σημασία της θρησκείας στη διαμόρφ...

Το βιβλίο αυτό εξετάζει τον Ελληνισμό της Διασποράς -σχεδόν στο σύνολο του- και τις διαδικασίες ένταξης και ενσωμάτωσής του στις δομές, τους θεσμούς και τον πολιτισμό του ελληνικού εθνικού κράτους. Επιχειρεί επομένως να παρουσιάσει το ιστορικό πλαίσιο πριν και μετά την εγκατάσταση στην Ελλάδα πληθυσμιακών ομάδων του ελληνισμού της «καθ' ημάς Ανατολής» και της ελληνικής Διασποράς. Το βιβλίο αποτυπώνει επίσης την αλληλεπίδραση του Ελληνισμού της Διασποράς με τους Ελλαδίτες, την αλληλεπίδραση δηλαδή κοινωνικών ομάδων που ναι μεν έχουν κοινές εθνικές καταβολές, είναι όμως φορεί...

Στο βιβλίο επιχειρείται μια σύντομη αλλά σφαιρική παρουσίαση της ιστορίας των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων στις Ανατολικές xώρες, από την αρχή της -συμβολικά το καλοκαίρι του 1949- έως την κατάρρευση του σοσιαλισμού το 1989. Γιατί και πώς έγιναν δεκτοί από τις "Λαϊκές χώρες" (αρχικά τις όμορες) άμαχοι από τις εμπόλεμες περιοχές του Εμφυλίου πολέμου, παιδιά του "παιδομαζώματος", μάχιμοι του ΔΣΕ κ.ά.; Πώς οργανώθηκε και πώς εξελίχθηκε η ζωή τους στις προσφυγικές κοινότητες; Πώς διατηρήθηκε η "ελληνικότητα" (και στις νέες γενιές); Γιατί κράτησε τόσα χρόνια η "αναγκαστική υπερο...

Πώς προκύπτει και τι συνεπάγεται η ρευστότητα που χαρακτηρίζει σήμερα τα όρια ανάμεσα στο καθεστώς των προσφύγων και των μεταναστών, την ανθρωπιστική προστασία και την κρατική καταστολή, τα εσωτερικά και τα εξωτερικά όρια της εθνικής κοινωνίας; Πώς διαχειρίζονται τα ίδια τα μεταναστευτικά υποκείμενα τις μεταβολές που έχουν επέλθει στο προσφυγικό πλαίσιο προστασίας και την αυξανόμενη συνοριακή επιτήρηση; Πώς, παγκόσμια δρώμενα αποκτούν τοπικότητα σε μία συνοριακή νησιωτική κοινωνία; Ο τόμος αυτός προσεγγίζει τη συνοριακότητα ως ερευνητικό πεδίο και αντικείμενο διδασκαλίας...

Το βιβλίο επιχειρεί να παρουσιάσει αδρομερώς τον τρόπο ζωής των Κωνσταντινουπολιτών, Αιγυπτιωτών, Μικρασιατών και Ποντίων στις αξέχαστες πατρίδες τους και μετά την εγκατάσταση της πλειονότητάς τους στην Ελλάδα. Αρχικά, βεβαίως, υπήρξαν ποικιλόμορφες δυσχέρειες ένταξης, τις οποίες αντιμετώπισαν με τη φιλοπονία και το καινοτόμο πνεύμα τους. Φορείς, ως επί το πλείστον, κοσμοπολίτικων ιδεών συνέβαλαν αποφασιστικά στη διαμόρφωση της σύγχρονης ελληνικής εθνικής ταυτότητας και στην ανάπτυξη του Ελληνισμού της Διασποράς. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις των Αιγυπτιωτών και τ...

Η υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αποτελεί το τελευταίο και τραγικότερο επεισόδιο της μακραίωνης ελληνικής παρουσίας στη Μικρά Ασία. Παρά τις κοινωνικές και πολιτικές εντάσεις σε πολιτισμικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο που δημιουργεί, η "συνάντηση" προσφύγων και γηγενών πραγματοποιείται με επιτυχία, μέσω ενός νέου μοντέλου οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, ένας από τους μεγαλύτερους άθλους της ελληνικής κοινωνίας, η αγροτική και αστική αποκατάσταση των προσφύγων. Η Μεγάλη Ιδέα δίνει τη θέση της στην οικονομική ανάπτυξη, την εθνικ...

Μια μαρτυρία για τον ξεριζωμό των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης... Η ιστορία ξεκινά το 1899 και συνεχίζεται με την πικρή προσφυγιά του 1914 των Κουμπαγιωτών... "'Κούτε, 'κούτε χωριανοί! Σκοτώθηκε ο Δημητρός Στρίγκλος!" "Δεσποινιώ, σκοτώθηκε ο Δημητρός στο χωράφι...!" Η χήρα μάνα μου, ήπρεπε να έχει κάποιον να διαφεντεύει την περιουσία της, τον παρά της, τ' αμπέλια... Το Δαμιανό που πήρε, γύστερις γένηκε άντρας μου. 'Γώ τότες ήμουνα δώδεκα και κείνος εικοσιένα... Πήε στο Αϊβαλή της Ανατολικής Θράκης να μαζέψει παράδες για τον γάμο μας και 'γώ να μεγαλώσω λίγο. Σα...

"Οι ένοπλες στρατιωτικές δυνάμεις της Ελλάδας κατευθύνονται από τους Αμερικανούς. Σ' όλο τον κρατικό μηχανισμό είναι εγκατεστημένοι Αμερικανοί, που λύνουν ανεξέλεγκτα όλα τα ζητήματα της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής, απ' τα δημόσια οικονομικά ως την εμπορική και την πιστωτική μας πολιτική, τον καθορισμό των μεροκάματων και των μισθών, από την κοινωνική μας πολιτική ως τα ζητήματα των σχέσεων μας με όλες τις χώρες του εξωτερικού". ("Η Ελλάδα κάτω από το ζυγό των Γιάνκηδων". Εκδοτικό "Νέα Ελλάδα" Είναι η εποχή της "πολύφερνης" αμερικανικής βοήθειας, η εποχή του Δ...

Η Μικρασιατική Καταστροφή αποτελεί ένα ολικό γεγονός, μια ιστορική τομή μεγάλης βαρύτητας που διαβρώνει όλες τις πτυχές τής μετά το 1922 ιστορίας. Είναι γι' αυτόν το λόγο κυριολεκτικά δραματική. Ακύρωσε με τον δραματικότερο τρόπο τη Μεγάλη Ιδέα που είχε εμπνεύσει τη "μικρή Ελλάδα" για πολλές δεκαετίες, με μια ήττα που χάραξε οριστικά τα σύνορα του ελληνικού έθνους-κράτους. Πολύ πιο σημαντική από την ίδια την ήττα ήταν η προσφυγιά, ο ξεριζωμός των ελληνικών πληθυσμών. Ο όρος "καταστροφή" που καθιερώθηκε παραπέμπει σε αυτή την όψη των ιστορικών γεγονότων και σαφώς υπερβαίνει...

Στον κόσμο των πολιτικών προσφύγων διασταυρώνεται ο ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος με την ευρωπαϊκή εμπειρία του "υπαρκτού σοσιαλισμού": ένας κόσμος παντελώς άγνωστος, μακρινός και κρυμμένος πίσω από το ψυχροπολεμικό "παραπέτασμα".Τα μυθιστορήματα και τα διηγήματα που έγραψαν οι πολιτικοί πρόσφυγες αλλά και εκείνα που μιλούν γι' αυτούς ξετυλίγουν μπροστά μας ένα εξαιρετικά ζωηρό λογοτεχνικό, πολιτικό και ανθρώπινο τοπίο.Το βιβλίο μελετά τα έργα των πολιτικών προσφύγων με βάση τις έννοιες του τραύματος και της μνήμης: έννοιες που μπορούν να φωτίσουν και την αντίστοιχη λογοτε...