Η μικρασιατική καταστροφή, 1922

Η Μικρασιατική Καταστροφή αποτελεί ένα ολικό γεγονός, μια ιστορική τομή μεγάλης βαρύτητας που διαβρώνει όλες τις πτυχές τής μετά το 1922 ιστορίας. Είναι γι' αυτόν το λόγο κυριολεκτικά δραματική. Ακύρωσε με τον δραματικότερο τρόπο τη Μεγάλη Ιδέα που είχε εμπνεύσει τη "μικρή Ελλάδα" για πολλές δεκαετίες, με μια ήττα που χάραξε οριστικά τα σύνορα του ελληνικού έθνους-κράτους. Πολύ πιο σημαντική από την ίδια την ήττα ήταν η προσφυγιά, ο ξεριζωμός των ελληνικών πληθυσμών. Ο όρος "καταστροφή" που καθιερώθηκε παραπέμπει σε αυτή την όψη των ιστορικών γεγονότων και σαφώς υπερβαίνει τη στρατιωτική ήττα. Γι' αυτό η Μικρασιατική Καταστροφή δεν είναι απλώς ένα πολιτικό, διπλωματικό ή στρατιωτικό γεγονός. Άγγιξε βαθιά τη συλλογική μνήμη και δημιούργησε τραύματα που εξακολουθούν να υπάρχουν στην ελληνική κοινωνία μέσα από τους επιγόνους της γενιάς της Καταστροφής. Η Μικρασιατική Καταστροφή ερμηνεύτηκε άλλοτε εσωστρεφώς, ως παρεπόμενο του Εθνικού Διχασμού, και άλλοτε αποκλειστικά στο πλαίσιο της ελληνοτουρκικής αντιπαλότητας. Αυτό που οι Έλληνες βίωσαν ως εθνική καταστροφή, για τους Τούρκους υπήρξε η πράξη γέννησης του δικού τους σύγχρονου εθνικού κράτους. Στον παρόντα τόμο δίνεται μια σφαιρική εικόνα της Μικρασιατικής Καταστροφής που υπερβαίνει την απλή αφήγηση των στρατιωτικών γεγονότων. Οι πολιτικοί όροι της εκστρατείας, ελληνικοί και διεθνείς, η ανάπτυξη του κεμαλικού εθνικού κινήματος, η καταστροφή της κοσμοπολίτικης Σμύρνης, η Συνθήκη της Λωζάννης και η ανταλλαγή των πληθυσμών, το προσφυγικό ζήτημα, η ελληνική εξωτερική πολιτική μετά τη Λωζάννη και η μνήμη της καταστροφής και στις δύο πλευρές του Αιγαίου, αποτελούν όψεις του ίδιου γεγονότος που σφράγισε τον ελληνικό και τον ευρωπαϊκό 20ό αιώνα. Περιλαμβάνονται τα κείμενα: - Χρονολόγιο - Λίνα Λούβη, "Το τέλος της Μεγάλης Ιδέας" - Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, "Η αναθεώρηση της εθνικής στρατηγικής" - Ευαγγελία Αχλάδη, "Η κοσμοπολίτικη Σμύρνη" - Σία Αναγνωστοπούλου, "Ο 'Αγώνας της Ανεξαρτησίας' των Τούρκων" - Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης, "Η Συνθήκη της Λωζάννης και η ανταλλαγή των πληθυσμών" - Κώστας Κωστής, "Το προσφυγικό ζήτημα" - Λεϊλά Νεϊζί, "Σμύρνη των Ελλήνων, Ιζμίρ των Τούρκων: κοινή ιστορία, κοινό τραύμα" - Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης, "Η ιδεολογία του προσφυγισμού" Φωτογραφικό παράρτημα Βιβλιογραφία