Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο διάσημος Έλληνας γλωσσολόγος Γεώργιος Ν. Χατζιδάκις (1848-1941), καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, αποδεικνύει εδώ με γλωσσολογικά τεκμήρια την ελληνικότητα των Αρχαίων Μακεδόνων (και κατ' επέκταση του γεωγραφικού χώρου όπου αυτοί κατοικούσαν). Δεδηλωμένος σκοπός του συγγραφέα είναι να ανατρέψει το επιχείρημα ότι "η Μακεδονία ουδέποτε ήν Ελληνική χώρα ουδ' οι Μακεδόνες γνήσιοι Έλληνες". Με βάση ελληνικές και λατινικές πηγές αποδεικνύει ότι η μακεδονική διάλεκτος ήταν ετυμολογικά ακραιφνώς ελληνική και οι αρχαίοι Μακεδόνες δεν διέκριναν τους εαυτούς τους εθνολογικά από τ...

Η δεύτερη έκδοση της Μεσσηνιακής βιβλιογραφίας του Νότη Καραβία περιλαμβάνει διπλάσια και πλέον λήμματα έναντι της πρώτης έκδοσης ("Μεσσηνιακή βιβλιογραφία: Συμβολή πρώτη 1687-1967", τεύχη α΄-β΄, Αθήναι 1968-1972, αρ. 53 της Βιβλιοθήκης Ιστορικών Μελετών). Βασίζεται σε περαιτέρω έρευνα στη Λαϊκή Βιβλιοθήκη της Καλαμάτας, σε νεώτερα βιβλιογραφικά βοηθήματα, που εκδόθηκαν μετά το 1972, και στον εμπλουτισμό της προσωπικής συλλογής Πελοποννησιακών βιβλίων του συγγραφέα, την οποία έχει δωρίσει στην Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων του Κάστρου της Πύλου. Η βιβλιογραφία περιέχει συνολι...

Ο Μαργαρίτης Γ. Δήμιτσας, καθηγητής της γεωγραφίας στο Αρσάκειο Παρθεναγωγείο (της Αθήνας), παραθέτει βασικά στοιχεία για τη γεωγραφία και την αρχαία ιστορία της Μακεδονίας, με έμφαση (εύλογα) στη βασιλεία του Φιλίππου Β' και του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο συγγραφέας παραβάλλει τα αρχαία προς τα νεώτερα ονόματα των ορέων, των ποταμών, των λιμνών, των πόλεων και των επαρχιών της περιοχής, κάτι ιδιαίτερα χρήσιμο για τον σύγχρονο μελετητή. Η επίτομη αυτή ιστορία συντάχθηκε προς χρήση στα ελληνικά σχολεία και παρθεναγωγεία της οθωμανοκρατούμενης Μακεδονίας την επαύριο του Συνεδρίου...

Η βιβλιογραφία περιέχει συνολικά 700 τίτλους αυτοτελών εκδόσεων (βιβλίων, φυλλαδίων και μονόφυλλων) από το 1555 έως το 1920 που έχουν για αποκλειστικό θέμα τους τη Σάμο (ανεξαρτήτως του αν το αναγράφουν στον τίτλο τους) ή γράφτηκαν από Σαμιώτες ή που τυπώθηκαν στο νησί, καθώς και πλήρες ευρετήριο τόπων και συγγραφέων. Η βιβλιογράφηση έγινε σύμφωνα με τον τύπο που πρότεινε ο Φίλιππος Ηλιού και η Πόπη Πολέμη (Η βιβλιοθήκη του ΕΛΙΑ. Ελληνικά βιβλία 1864-1900· πρώτη καταγραφή, Αθήνα 1990). Η δημοσίευση είναι προϊόν πολυετούς έρευνας των συντακτών στις βιβλιοθήκες, ιδίως στη Δημ...

Ο αττικογράφος Δημήτριος Αλ. Γέροντας επανεκδίδει εδώ τη βιογραφία του "Αναδρομάρη της Αττικής και της Αθήνας", όπως ήταν το φιλολογικό ψευδώνυμο του Δημητρίου Γρ. Καμπούρογλου (1852-1942). Με τη μελέτη αυτή ο ιστορικός συγγραφέας επιχειρεί με γλαφυρό τρόπο να σκιαγραφήσει έναν πνευματικό εργάτη, που η κάθε του σκέψη και η κάθε του γραφή ανέδινε την αθηναϊκή ατμόσφαιρα. Όπως τονίζει ο βιογράφος του, ο Δημήτριος Καμπούρογλου υπήρξε "μια πολυσύνθετη πνευματική μορφή, ξεχειλισμένη από τα προτερήματα της ελληνικής ιδιοσυγκρασίας: την ευστροφία μαζί με μια καλόπιστη περιέργεια,...

Ο Φρειδερίκος Θείρσιος (1784-1860), καθηγητής της κλασικής φιλολογίας και των παιδαγωγικών στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, δημοσιεύει εδώ μια περιεκτική πραγματεία για τη νεοελληνική ποίηση και τη σχέση της με την αρχαία ελληνική ποίηση. Η πραγματεία του, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά σε ανοικτή συνεδρία της Ακαδημίας των Επιστημών του Μονάχου στις 28 Μαρτίου 1828, αναφέρεται στους Νεοέλληνες ποιητές (τον Αθανάσιο Χριστόπουλο, τον Ρήγα Βελεστινλή και τον Ανδρέα Κάλβο), αλλά εστιάζεται στις λαϊκές δημιουργίες· με βάση υλικό από τη συλλογή δημοτικών τραγουδιών του Fauriel (1...

Ο νομομαθής, φιλόλογος και ιστορικός Θεμιστοκλής Φιλαδελφεύς (1838-1920) αφηγείται με κάθε δυνατή λεπτομέρεια την ιστορία της ελληνικής πρωτεύουσας κατά τους οθωμανικούς χρόνους από την άλωση (1456) έως τις παραμονές τις Ελληνικής Επανάστασης (1821). Στην εισαγωγή και στο όγδοο κεφάλαιο κάνει επισκόπηση του οθωμανικού συστήματος διοίκησης και φορολογίας και στα προνόμια της χριστιανικής Εκκλησίας και συσχετίζει, όπως ο ίδιος τονίζει, τα γεγονότα των Αθηνών "προς την ιστορίαν του όλου έθνους", δηλαδή προς τις πολιτικές εξελίξεις στις ελληνικές χώρες κατ' αυτήν την περίοδο. Ε...

Ο νομομαθής, φιλόλογος και ιστορικός Θεμιστοκλής Φιλαδελφεύς (1838-1920) αφηγείται με κάθε δυνατή λεπτομέρεια την ιστορία της ελληνικής πρωτεύουσας κατά τους οθωμανικούς χρόνους από την άλωση (1456) έως τις παραμονές τις Ελληνικής Επανάστασης (1821). Στην εισαγωγή και στο όγδοο κεφάλαιο κάνει επισκόπηση του οθωμανικού συστήματος διοίκησης και φορολογίας και στα προνόμια της χριστιανικής Εκκλησίας και συσχετίζει, όπως ο ίδιος τονίζει, τα γεγονότα των Αθηνών "προς την ιστορίαν του όλου έθνους", δηλαδή προς τις πολιτικές εξελίξεις στις ελληνικές χώρες κατ' αυτήν την περίοδο. Ε...

Ο Αντώνιος Μηλιαράκης παρουσιάζει εδώ μια λεπτομερή και αρκετά αξιόπιστη σύνθεση για τα νησιά που σχημάτιζαν κύκλο γύρω από το ιερό νησί της Δήλου. Το πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται στην αρχαία γεωγραφία, την τοπογραφία και τη μυθολογία ενός εκάστου των Κυκλάδων με βάση τις περιγραφές αρχαίων περιηγητών και συγγραφέων (του Πλίνιου, του Σκύλακα, του Παυσανία κ.ά.). Τα υπόλοιπα επτά κεφάλαια του βιβλίου αφηγούνται την ιστορία των νησιών από τους πρώτους κατοίκους (τους Κάρες) μέχρι την υποταγή τους στους Φράγκους και στους Βενετούς (1204). Ο επιφανής ιστοριοδίφης έχει μελετήσει κα...

Ο Γερμανός ιστορικός Όθων 'Aβελ (Otto Abel, 1824-1854), διπλωμάτης και λέκτορας στο Πανεπιστήμιο της Βόννης (συνέβαλε στα Monumenta Germaniae Historica και ήταν δάσκαλος του Heinrich von Treitschke), δημοσιεύει εδώ τη συμβολή του στην πολεμική γύρω από την ελληνικότητα ή μη των αρχαίων Μακεδόνων, που είχε ξεκινήσει ο ομοεθνής του "φιλέλληνας" αρχαιολόγος και φιλόλογος Κάρολος Οδοφρείδος Μύλλερος (Οttfried Muller, "Reise eines Philhellenes durch Schweig und Frankreich nach Griechenland", Bamberg 1825), και αντικρούει την ιστοριογραφική άποψη του τελευταίου ότι οι Μακεδόνες ή...

Η Ελλάς τω 1887 είναι μια τεχνοκρατική μελέτη για την "υλική πρόοδο" της Ελλάδας του Χαριλάου Τρικούπη στους τομείς της γεωργίας, της βιομηχανίας, του εμπορίου και των τεχνολογικών υποδομών. Ο 'Αγγλος συγγραφέας, ο Κάρολος Τσέστων (Charles C. Cheston), ήταν πτυχιούχος μαθηματικός του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και εργαζόταν το 1887 για λογαριασμό της Lake Copais Company (της Εταιρίας της Λίμνης Κωπαΐδας). Επισκέφθηκε πολλές φορές την Ελλάδα και το 1893 αναφέρεται να εργάζεται ως δικηγόρος του τραπεζικού οίκου Hambro. Το βιβλίο του, το οποίο εκδόθηκε δύο φορές στα αγγλικά κα...

Ο οικονομολόγος Αθανάσιος Βερναρδάκης (1844-1912), ο οποίος εργάστηκε ως υπάλληλος στους σιδηροδρόμους Πειραιώς-Λαμίας και στην μεταλλευτική επιχείρηση του Ανδρέα Συγγρού στο Λαύριο, είναι από τους πρωτεργάτες της οικονομικής ιστορίας στην Ελλάδα. Ήταν αδελφός του Δημητρίου και Γρηγορίου και καταγόταν από τη Μυτιλήνη. Η μελέτη του περί του εν Ελλάδι εμπορίου, που είναι ένα από τα συνολικά δεκαεννέα δημοσιεύματά του, βραβεύτηκε το 1885 από τον Σύλλογο προς Διάδοσιν των Ελληνικών Γραμμάτων. Ο Βερναρδάκης, ο οποίος υπήρξε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας του Στανισλάου (Stani...

Ο χιώτης βυζαντινολόγος και αρχαιοδίφης Αλέξανδρος Πασπάτης δημοσιεύει εδώ ένα εκτενέστατο γλωσσάρι της διαλέκτου της ιδιαίτερης πατρίδας του. Πηγές του δεν είναι η προφορική γλώσσα, την οποία θεωρεί παρεφθαρμένη, αλλά τα "αρχαία κατάστιχα των χωρίων, τα καλούμενα κώδικες", τα οποία εντόπισε σε μοναστήρια, σε εκκλησίες, σε σπίτια χωρικών και στο Γυμνάσιο της Χώρας. Οι συμβολαιογραφικοί αυτοί κώδικες (έγγραφα πωλητήρια, προικοσύμφωνα-προικοπαραδόσεις, διαθήκες, ορισμένα από τα οποία δημοσιεύει), ο "πολύτιμος θησαυρός της εν Χίω λαλουμένης γλώσσης", μαζί με τα "'Aτακτα" (τόμ....

"Οι ανώδυνες παρατηρήσεις" (Harmlose Betrachtungen, Αμβούργο 1823) του Γερμανού φιλέλληνα Καρόλου-Γουλιέλμου Ντάνενμπεργκ (Karl Wilhelm Dannenberg, γεν. Βερολίνο 1791) αποτελούν τις ημερολογιακές του εντυπώσεις από την περιήγησή του στην επαναστατημένη Ελλάδα, τη Σμύρνη, την Κωνσταντινούπολη και την Οδησσό το έτος 1822. Ο Ντάνενμπεργκ παραιτήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1821 από τον στρατό του Αμβούργου, για να πολεμήσει στην Ελλάδα. Τελικά παρέμεινε στην Πελοπόννησο μόνον δύο μήνες, χωρίς να πάρει μέρος σε καμία μάχη. Όταν επέστρεψε στην πατρίδα του, διαπίστωσε ότι η παρουσία τ...

Ο Χρήστος Βυζάντιος (Κωνσταντινούπολη 1805 - Αθήνα 1877), αξιωματικός του πεζικού και αργότερα καθηγητής του στρατιωτικού δικαίου στη Σχολή Ευελπίδων, δημοσιεύει εδώ την πρώτη ιστορική μελέτη για τον στρατό του νεοελληνικού κράτους: από τη συγκρότηση του τακτικού σώματος από τον Δημήτριο Υψηλάντη έως την άφιξη του Όθωνα. Ο Βυζάντιος εξιστορεί όλα τα βασικά στρατιωτικά γεγονότα της Επανάστασης· η γνώση του ήταν άμεση, διότι υπηρέτησε υπό τις διαταγές του Φαβιέρου και του Έιδεκ, που διαδέχθηκαν τον Υψηλάντη στην ηγεσία των τακτικών στρατευμάτων Ο συγγραφέας παραθέτει στο τέλο...

Η Όλγα Κατσιαρδή-Hering, καθηγήτρια της ιστορίας του νέου ελληνισμού στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, παρουσιάζει εδώ μια λησμονημένη πτυχή του ελληνικού εμπορίου στην Αδριατική: τη συμμετοχή των Ελλήνων στο εμπορικό πανηγύρι της Senigallia. Η Senigallia (Σινιγάλια), μια μικρή ιταλική πόλη στις εκβολές του ποταμού Misa, κοντά στην Αγκώνα, και η οποία ανήκε στο παρελθόν (μέχρι το 1871) στο παπικό κράτος, ήταν ένας κρίκος στα εμπορικά διαδίκτυα των Ελλήνων ανάμεσα στη Δύση και στο Levante. Η συγγραφέας εντάσσει τη μελέτη της: α) μέσα στο γενικότερο προβληματισμό για τον ρόλο των εμπο...

Η εμβριθής μελέτη του Κωνσταντίνου Μαχαιρά διαιρείται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος προτάσσεται εισαγωγή σχετικά με την οργάνωση και την κοινωνική λειτουργία των ναών "εν γένει" και του Κλήρου επί Βενετοκρατίας και εν συνεχεία καταγράφονται η ονομασία, το ιστορικό, οι εσωτερικοί κανονισμοί και το νομικό καθεστώς των 18 ναών της πόλης της Λευκάδας και των 15 των περιχώρων με βάση επίσημα έγγραφα. Στο δεύτερο μέρος εξετάζονται οι 17 διαλυθείσες μονές, μία εκ των οποίων ήταν η λατινική του Παντοκράτορος (S.S. Salvatore), και η μοναδική εν ενεργεία (της Υπεραγίας Θεοτόκου της Φα...

[set δύο τόμων] Ο Βρετανός περιηγητής Robert Pashley, διδάσκων τότε του Trinity College του Πανεπιστημίου του Cambridge, καταθέτει εδώ τις ποικίλες εντυπώσεις του από την περιήγησή του στην Κρήτη την άνοιξη και το καλοκαίρι του έτους 1834, όταν η μεγαλόνησος βρισκόταν υπό αιγυπτιακή κυριαρχία. Η μακροσκελής (δίτομη) αφήγησή του προσφέρει άφθονα στοιχεία για τη φυσική γεωγραφία, το κλίμα, τη δημογραφία, την τρέχουσα πολιτική κατάσταση, τα λαϊκά έθιμα (καρναβάλι), τη δημοτική ποίηση, τις προλήψεις και τις νοοτροπίες των κατοίκων, χριστιανών και μουσουλμάνων, και τις σχέσει...

[set δύο τόμων] Ο Βρετανός περιηγητής Robert Pashley, διδάσκων τότε του Trinity College του Πανεπιστημίου του Cambridge, καταθέτει εδώ τις ποικίλες εντυπώσεις του από την περιήγησή του στην Κρήτη την άνοιξη και το καλοκαίρι του έτους 1834, όταν η μεγαλόνησος βρισκόταν υπό αιγυπτιακή κυριαρχία. Η μακροσκελής (δίτομη) αφήγησή του προσφέρει άφθονα στοιχεία για τη φυσική γεωγραφία, το κλίμα, τη δημογραφία, την τρέχουσα πολιτική κατάσταση, τα λαϊκά έθιμα (καρναβάλι), τη δημοτική ποίηση, τις προλήψεις και τις νοοτροπίες των κατοίκων, χριστιανών και μουσουλμάνων, και τις σχέσει...