Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Κανγκιλέμ και ο Φουκώ ήταν εκπρόσωποι μιας μεγάλης εποχής της σύγχρονης σκέψης, από την οποία εξακολουθούμε ακόμη και σήμερα να εξαρτιόμαστε, παρά τις μόδες και τους εφήμερους ενθουσιασμούς. Εύχομαι να συνέβαλα, έστω και λίγο, να διατηρηθεί ένα ενδιαφέρον για τα δύο αυτά εγχειρήματα που διασταυρώνονται και για τα οποία είμαι πεπεισμένος ότι παραμένουν απαραίτητα τόσο για τη θεωρητική κατανόηση του παρόντος μας όσο και για τον έμπρακτο μετασχηματισμό του, σε μια στιγμή όπου, περισσότερο από ποτέ, έχουμε ανάγκη ισχυρές έννοιες για να προσανατολιστούμε στον κόσμο και στη σκέ...

Η φιλελεύθερη διακυβέρνηση του κράτους και της πόλης του 19ου αιώνα βασιζόταν στην "κυριαρχία της ελευθερίας". Ως μορφή κυριαρχίας, χρειαζόταν την παραγωγή ενός ορισμένου είδους πολιτών αλλά και προτύπων κοινωνικής ζωής, κάτι που απαιτούσε τον μετασχηματισμό τόσο της υλικής μορφής της πόλης (της χωροταξίας, της αρχιτεκτονικής και των υποδομών της) όσο και των τρόπων με τους οποίους κατοικούσαν σ' αυτήν οι ηγέτες, οι κάτοικοι και οι φύλακές της, σε πραγματικό και φαντασιακό επίπεδο. Εστιάζοντας κυρίως στο Λονδίνο και το Μάντσεστερ, αλλά και με αναφορές στη Γλασκώβη, το Δο...

Το παρόν βιβλίο του γάλλου φιλοσόφου Ετιέν Μπαλιμπάρ περιλαμβάνει δύο εκτενή άρθρα, εκ των οποίων το πρώτο αφορά την πολιτική φιλοσοφία του Σπινόζα και το δεύτερο τη θεωρητική σχέση του Φουκώ με τον Μαρξ. Εκ πρώτης όψεως, τα δύο κείμενα δεν σχετίζονται άμεσα, ωστόσο έχουν μεγάλη συνάφεια ως προς τη στόχευσή τους. Το κοινό στοιχείο τους είναι, βεβαίως, η πολιτική, ενώ το ειδικότερο μοτίβο που τα συνδέει από φιλοσοφική σκοπιά είναι το ζήτημα της διαλεκτικής ή, καλύτερα, το ζητούμενο μιας διαλεκτικής ανοιχτής, εποικοδομητικής και μη τελεολογικής. Σήμερα είναι προφανής η σημ...

Με βασικό σημείο εκκίνησης την ίδρυση ενός καθαρόαιμου αγροτικού κόμματος το 1923, ύστερα από πρωτοβουλία νέων γεωπόνων (με σπουδές στη Γαλλία και στην Ιταλία), παλιότερων αγροτικών συνεταιριστών (κυρίως), αλλά και άλλων ριζοσπαστικών στοιχείων αγροτικής καταγωγής, ο συγγραφέας προσπαθεί να μελετήσει τα περιθώρια της αυτονομίας του πολιτικού αγροτισμού, ένα καίριο, νομίζω, πρόβλημα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. [...] Ωστόσο, η οξύτερη κρίση αυτονομίας του αγροτικού πολιτικού κινήματος τοποθετείται από τον συγγραφέα στη μετά την ΕΑΜική αντίσταση περίοδο, και μάλιστα μ...

(...) Με ρώτησε πώς έτσι κι ήξερα τόσα πολλά για την κόλαση, χωρίς να έχω βρεθεί εκεί ποτέ. Είπα "ο Ντάντε μ' έχει πληροφορήσει για τους ήρωές της. Και ο Γκαίτε άνοιξε το δρόμο. Ο Πασκάλ τη θρήνησε. Και ο καλός μελαγχολικός ποιητής Γουίτμαν την περιέγραψε, ο Μέλβιλ την έκανε ποίημα, και οι φίλοι μου κουβεντιάζουν γι' αυτήν τη νύχτα". "Ποιος είσαι;" ρωτάει. "Ο Μικρός Πιτ" απαντάω. "Θέλεις να παίξεις μια παρτίδα μπιλιάρδο;" "Μετά τη δουλειά μου, κι ίσως να μη χώσω καμιά μπαλιά στη τρύπα, αλλά θα στείλω την πρώτη στη γωνία με μικρή προσπάθεια, τόσο μαλακά όσο ο Διάβολός σο...

"Κάπου στη διάρκεια της δεκαήμερης παραμονής μου στο Παρίσι (και στη Βρετάνη) δέχτηκα κάτι σαν επιφοίτηση, που φαίνεται να με έχει αλλάξει πάλι προς κάτι που υποθέτω πως θα είναι το καλούπι μου για άλλα επτά χρόνια ή περισσότερο: στην ουσία, ένα σατόρι, η γιαπωνέζικη λέξη για την "ξαφνική επιφοίτηση", το "ξαφνικό ξύπνημα" ή απλά "χτύπημα κατακούτελα". Ό,τι κι αν ήταν αυτό, κάτι όντως συνέβη και στις πρώτες μου αναπολήσεις μετά το ταξίδι, τώρα που ξαναγύρισα πίσω, βάζοντας στη θέση τους όλα τα μπερδεμένα μπόλικα γεγονότα των δέκα εκείνων ημερών, φαίνεται ότι η αιτία για το σ...

Η ΠΟΣΔΕΠ θεωρεί ότι πρέπει να υπάρξουν ουσιαστικές αλλαγές στο περιεχόμενο και τις διαδικασίες της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, αλλά και του Λυκείου. Οι αλλαγές αυτές αφορούν τόσο το περιεχόμενο/εσωτερική σχολική ζωή ("εσωτερική μεταρρύθμιση") όσο και τη δομή, δηλαδή την οργάνωση και διοίκηση των σχολικών μονάδων ("εξωτερική μεταρρύθμιση"). Πρέπει να τονίσουμε ότι σε κάθε προσπάθεια αλλαγής πρέπει από την αρχή να είναι ξεκάθαρα το τι, το πώς και το γιατί. Το τι αναφέρεται στους σκοπούς και τους στόχους της αλλαγής που προτείνεται και στον τρόπο με τον οποίο λαμβάνεται η...

Τι κάνουμε όταν κάνουμε ψυχανάλυση; Ποια είναι η πορεία της; Ποιοι οι περιορισμοί της; Πώς μεταδίδεται και πώς είναι δυνατή η διαμόρφωση των ψυχαναλυτών; Ασφαλώς, πρόκειται για ερωτήματα που διατρέχουν όλο το φροϋδικό έργο. Ωστόσο, στα κείμενα του παρόντος τόμου τα παραπάνω ερωτήματα τίθενται με τον πιο άμεσο τρόπο. Υπάρχουν περισσότεροι από ένας τρόποι να διαβάσει κανείς τα κείμενα αυτά. Ο απλούστερος θα ήταν να διαβαστούν ως αποσπάσματα ενός εγχειριδίου όπου παρατίθενται κάποιες οδηγίες συγκεκριμένων χειρισμών. Ωστόσο, στην αρχή του πρώτου από αυτά ("Για την εισαγωγή...

Ας ορίσουμε τον Άμλετ ως τον ήρωα του Άλλου. Η ετερότητα στην ομώνυμη τραγωδία του Σαίξπηρ υποβάλλεται σε ολόκληρο το περιεχόμενο ενός βιβλίου και δηλώνει το αίνιγμα του Άμλετ. Γι΄ αυτό και ο Άμλετ είναι ο ήρωας του Άλλου, που διανοίγει για τον αναγνώστη του την "Άλλη σκηνή", τόπο του ασυνείδητου όπου ο καταναγκασμός επαναλαμβάνεται ως ανάγνωση. Το στοίχημα που τίθεται για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου, του "Αναγνώστη Άμλετ", ως προς το βιβλίο "΄Αμλετ" συνοψίζεται στο δυσανάγνωστο της ετερότητας. Εντούτοις, στον Άμλετ το δυσανάγνωστο της ετερότητας είναι το ευάγνωστο ενός m...

Ο Φρόυντ πιστεύει ότι το ευφυολόγηµα µας προσφέρει την ευφορία του αυθόρµητου γέλιου που απωλέσαµε µε την ενηλικίωση, ενώ ως παιδιά "αγνοούσαµε το κωµικό, ήµασταν ανίκανοι να παράγουµε ευφυολογήµατα και δεν είχαµε ανάγκη το χιούµορ για να νιώθουµε ευτυχισµένοι στη ζωή". "Το ευφυολόγηµα και η σχέση του µε το ασυνείδητο" είναι ένα από τα πιο πυκνά και πολυδιάστατα κείµενα του Φρόυντ, χαρακτηριστικό παράδειγµα της αριστοτεχνικής του γραφής. Ο Φρόυντ άντλησε το υλικό του από ευφυολογήµατα "Εβραίων για Εβραίους". Επίσης, χρησιµοποιεί πολλά παραδείγµατα από τη γερµανόφωνη κ...

Ως μορφή εξουσίας, η καθυπόταξη είναι παράδοξη. Η κυριαρχία που μας ασκεί μια εξωτερική εξουσία αποτελεί μια οικεία και βασανιστική μορφή της. Είναι όμως εντελώς διαφορετικό να διαπιστώνουμε ότι η ίδια η διαμόρφωση που έχουμε ως υποκείμενα εξαρτάται από αυτήν ακριβώς την εξουσία. Η "Ψυχική ζωή της εξουσίας" παρουσιάζει μια πρωτότυπη θεωρία για τις περίπλοκες σχέσεις του υποκειμένου με την εξουσία, ανατρέχοντας σε κείμενα των Χέγκελ, Νίτσε, Φρόυντ, Φουκώ και Αλτουσέρ. Με βάση μια ανάγνωση του Χέγκελ και του Νίτσε, της "δυστυχισμένης συνείδησης" και της "κακής συνείδησης", δ...

O X. Σαββόπουλος αναλύει τις εξελίξεις στον χώρο της καλλιτεχνικής παραγωγής στις κρίσιμες για την εξέλιξη της τέχνης δεκαετίες 1970-1980, τόσο σε θεωρητικό και θεσμικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο καλλιτεχνικής παραγωγής. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 οι οικονομικές αλλαγές διαμορφώνουν μια νέα κοινωνική κατάσταση, γνωστή σαν μεταμοντέρνα εποχή, η οποία μοιραία θα επηρεάσει τον χώρο της τέχνης. Αρχικά αναζητείται τρόπος για να ανταποκριθεί η τέχνη στις νέες συνθήκες, ώστε να αναδεικνύονται τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της οικουμενικότητας. Ταυτόχρονα, όμως, η συζήτησ...

«Η χαρά της καταστροφής είναι ταυτόχρονα χαρά δημιουργική». Αυτή είναι η θεμελιώδης ιδέα που κυριαρχεί στη σκέψη του νεαρού Μπακούνιν, και σ' αυτή θα παραμείνει πιστός σ' ολόκληρη τη ζωή του. Σε έναν κόσμο όλο και πιο κομφορμιστή, ταξινομημένο, αγελαίο, σε έναν κόσμο όπου δεν χαράσσονται νέοι δρόμοι αλλά ακολουθούνται οι παλιοί, αυτή η άγρια κραυγή βρίσκει μια νέα απήχηση, γιατί εκφράζει, αν όχι ελπίδα, τουλάχιστον ένα παράπονο που δεν θα εγκαταλείψει τόσο σύντομα την καρδιά των ανθρώπων. Στον Μπακούνιν πρέπει να αναγνωριστεί ότι εμφύσησε στο σοσιαλιστικό κίνημα τη δύναμ...

Ποια αναγνωστικά φίλτρα διαθέτουμε προκειμένου να σκεφτούμε τη διαφορά των φύλων; Τι είναι το φύλο; Ποιες είναι οι αφετηριακές θεωρητικές προϋποθέσεις και αρχές του; Σε ποια σημεία η έννοια φύλο μας επιτρέπει να κατανοήσουμε τις λογικές αποκλεισμού των γυναικών σε νεωτερικές κοινωνίες που ευαγγελίζονται αρχές με καθολική ισχύ; Εφόσον ο βιολογικός ντετερμινισμός έχει ξεπεραστεί, σε τι εδράζεται η συγκρότηση των έμφυλων κατηγοριών με όρους κοινωνικών σχέσεων και εξουσίας; Είναι δυνατόν να διατυπωθεί με οικουμενικούς όρους η μοναδική εμπειρία που έχει από τον κόσμο ένα "...

"...Αυτά τα λόγια είπε η γυναίκα που φορούσε δύο χρυσές αράχνες στ’ αυτιά της. Άλλωστε η Κριστιάνα δεν είχε συναντήσει ακόμη τον Ντόριαν Γκάλβεστον, αλλά είχε τη χειρότερη γνώμη γι' αυτόν. Στο κάτω-κάτω, αυτός ο Ντόριαν δεν ήταν παρά ένας πλούσιος, κακομαθημένος πλαίη- μπόυ, που κολλούσε θρασύτατα σ' όλες τις κοπέλες των καλών, αλλά ξεπεσμένων οικογενειών". Στη νουβέλα αυτή της Νατάσας Χατζιδάκι, η γραφή είναι ένα κάτοπτρο -πότε παραμορφωτικό και πότε καθ' όλα ακριβές και ψυχρό-, όπου μέσα του "απαθανατίζονται" σε ρυθμό έντονης αλληλοδιαδοχής, εικόνες σχέσεων του ελληνι...

"Άγρια σκυλιά επιτίθενται στον σκηνοθέτη, ένας άντρας αναρριχάται στους τοίχους του ανακτόρου, παραπέμποντας στον Άνθρωπο του Βιτρούβιου, ένα πιάνο με ουρά τυλίγεται στις φλόγες, ένα αγέρωχο άλογο περιδιαβαίνει τη σκηνή, οθόνες τηλεόρασης πέφτουν από ψηλά, ένα λευκό ύφασμα καλύπτει τους θεατές... Οι εικόνες αυτές ανήκουν στην παράσταση "Κόλαση", το πρώτο μέρος από την τριλογία της "Θείας Κωμωδίας" του Δάντη, που ανέβασε η Societas Raffaello Sanzio στην απαιτητική σκηνή της Cour d'honneur du Palais des Papes, στο πλαίσιο του διεθνούς Φεστιβάλ της Αβινιόν στη Γαλλία, το κα...

Ο εκφυλισμός της κοινωνιολογίας σε ένα σύνολο αμοιβαία εχθρικών και φαινομενικά ασύμβατων θεωρητικών θέσεων έχει καταστήσει εξαιρετικά δύσκολη κάθε εισαγωγική προσέγγιση, είτε απευθύνεται σε σπουδαστές της κοινωνιολογίας είτε σε σπουδαστές που ασχολούνται δευτερευόντως με αυτήν. Το βιβλίο "Κοινωνικές σχέσεις και ανθρώπινες ιδιότητες" επιχειρεί να ξεπεράσει τις εσωτερικές διαιρέσεις και να προτείνει μια προσέγγιση που δεν απαιτεί την προσχώρηση σε οποιαδήποτε από τις διακριτές θεωρητικές κατευθύνσεις. Το βιβλίο εστιάζεται στον τρόπο που οι κοινωνικές σχέσεις οργανώνου...

"Αυτά τα καλλιγραφικά πραγματοποιημένα ή σχεδιασμένα πρόσωπα δεν κοιτάνε, περιμένουν", γράφει για τη δουλειά του Κωστή της δεκαετίας του '70 ο Pierre Restany. "Είναι βουβά σαν την επιθυμία. Είναι η ενέργεια αυτού που τα κοιτάζει που τους ξαναδίνει ζωή, μια ζωή που δεν υπάρχει ολοκληρωτικά παρά μέσα στο βλέμμα του άλλου". Η άρνηση των κατεστημένων μορφών της τέχνης και η αντικατάστασή τους από το άγριο σχέδιο-σκίτσο (αντί της ζωγραφικής-γλυπτικής) θα χαρακτηρίσει τα έργα της δεκαετίας του '70. Και μαζί με αυτά η ποίηση και όλη η κουλτούρα του Dada, των Καταστασιακών, της...

"Οι αλλαγές που συντελούνται στον κόσμο είναι πολλές, πολύπλοκες και βαθύτατες. Η γνώση ως κοινωνικό αγαθό και ως προϋπόθεση της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης είναι στην ημερήσια διάταξη. Η αναδιοργάνωση και η ποιοτική αναβάθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης στη χώρα μας, η σύγκλιση και η προσαρμογή της με τα ευρωπαϊκά και διεθνή δεδομένα, αποτελεί αίτημα της εκπαιδευτικής κοινότητας και έχει αναδειχτεί πλέον σε προτεραιότητα της κοινωνίας και των πολιτικών φορέων που την εκφράζουν. Αλλά ο διάλογος κινδυνεύει να παγιδευτεί σε θέσφατα και αδράνειες του παρελθόντος, να περ...

Η πρώτη απαρχή των Προσωκρατικών κατέχει μια εξέχουσα θέση στη διαρκή αναμέτρηση του Χάιντεγκερ με την ιστορία της μεταφυσικής, και τα τρία κείμενα που ακολουθούν μια εξέχουσα θέση σε αυτή την επικέντρωση. Πρόκειται για κείμενα που παρουσιάστηκαν αρχικά ως διαλέξεις την περίοδο 1943-1952, για να ενταχθούν το 1954 στον τόμο Διαλέξεις και δοκιμές. Στο πρώτο από αυτά, ο Χάιντεγκερ επιχειρεί να αναδείξει ως αρχέγονο νόημα του ηρακλείτειου λέγειν τη "συγκομίζουσα απόθεση και μόνο τούτο", ενώ η λεκτική διατύπωση δεν είναι παρά έκφραση αυτής της πρωτογενούς συλλεκτικής συγκομιδής...