Λόγος, μοίρα, αλήθεια

Ηράκλειτος, Παρμενίδης

Logos (Heraklit, Fragment 50), Moira (Parmenides, Fragment VIII, 34-41), Aletheia (Heraklit, Fragment 16)

Η πρώτη απαρχή των Προσωκρατικών κατέχει μια εξέχουσα θέση στη διαρκή αναμέτρηση του Χάιντεγκερ με την ιστορία της μεταφυσικής, και τα τρία κείμενα που ακολουθούν μια εξέχουσα θέση σε αυτή την επικέντρωση. Πρόκειται για κείμενα που παρουσιάστηκαν αρχικά ως διαλέξεις την περίοδο 1943-1952, για να ενταχθούν το 1954 στον τόμο Διαλέξεις και δοκιμές. Στο πρώτο από αυτά, ο Χάιντεγκερ επιχειρεί να αναδείξει ως αρχέγονο νόημα του ηρακλείτειου λέγειν τη "συγκομίζουσα απόθεση και μόνο τούτο", ενώ η λεκτική διατύπωση δεν είναι παρά έκφραση αυτής της πρωτογενούς συλλεκτικής συγκομιδής των όντων και της απόθεσής τους στο ενιαίο πεδίο της παρουσίας. Στο δεύτερο, η δυσχερής ταυτότητα Νοείν και Είναι στο περίφημο τρίτο απόσπασμα του Παρμενίδη και η "διπλότητα" της ονοματικής και ρηματικής πτυχής του εόντος παρουσιάζονται εν τέλει, μετά από μια σειρά εξαιρετικά βαθυστόχαστων αναλύσεων, ως ιστορικές εκφράσεις μιας "Μοίρας" που διέπει το Είναι στο πλαίσιο μιας μεταφυσικής της παρουσίας. Στο τρίτο κείμενο, οι περιοχές της φύσεως και του λόγου χωροθετούνται στο πεδίο μιας αρχέγονης αλήθειας που δεν έχει ακόμα εκπέσει σε "βεβαιότητα", αλλά διατηρεί τον χαρακτήρα της ως δυναμικής συναρμογής αποκάλυψης και απόκρυψης. Παναγιώτης Θανασάς