Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ιδανικός λογοτεχνικός τόπος τα Χριστούγεννα: εποχή της προσδοκίας και της διάψευσης, της ευφορίας και της μελαγχολίας, της αφθονίας και της στέρησης, της φαντασμαγορίας και της γύμνιας μαζί, καιρός των αναμνήσεων και των αποτιμήσεων, στιγμή κατάνυξης αλλά και πρόκλησης ερεθίζει τα συγγραφικά αντανακλαστικά μέσα στην αντιθετική της πολυμορφία. Από το παραμύθι του Άντερσεν ως το ειρωνικό αφήγημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκωφ, από την γοτθική ιστορία του Χώθορν ως το αυτοβιογραφικό ενθύμημα του Ντύλαν Τόμας, από τον Ντοστογιέφσκι στον Τουρνιέ και από την Μπόουεν στον Απντάικ διαφορετ...

Τρεις διαφορετικές ματιές μάς μεταφέρουν στο πνεύμα των Χριστουγέννων μέσα από τις ιδιαιτερότητες τριών διαφορετικών πολιτισμών. Η γιορταστική ατμόσφαιρα των Χριστουγέννων όπως αυτή μας χαρίζεται από τις αφηγήσεις του μεγάλου Ρώσου κλασικού Φ.Μ. Ντοστογιέφσκι, ενός Γάλλου ποιητή, του Πολ Αρέν, και ενός χιουμορίστα Αμερικανού συγγραφέα, του Στίβεν Μ. Λίκοκ.

Το μικρό αυτό βιβλίο περιλαμβάνει μερικά σημαντικά, αν και όχι ιδιαιτέρως γνωστά, κείμενα του Ρώσου συγγραφέα και στοχαστή Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι, τα οποία διαπραγματεύονται το ζήτημα των σχέσεων του Χριστιανισμού και του Σοσιαλισμού, θέμα το οποίο τον απασχολούσε καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του. Η μετάφραση και έκδοσή της γίνεται με βασικό κριτήριο τον εμπλουτισμό της ελληνικής βιβλιογραφίας με τις σκέψεις του μεγάλου ανατόμου της ανθρώπινης ψυχής, αλλά και επιμελούς σχολιαστή των κοινωνικών φαινομένων της εποχής του. Μέσα από τις σελίδες που ακολουθούν ο αναγνώστης...

Στα 1862, αρχές του καλοκαιριού, ο Ντοστογιέφσκι αναχωρεί για το εξωτερικό, όπου θα παραμείνει περίπου ένα τρίμηνο. Για τη ρώσικη ιντελιγκέντσια το ταξίδι στην Ευρώπη ήταν ένα από τα «εγκύκλια» ιδεολογικά εφόδια. Στο Λονδίνο και στο Παρίσι, τις μεγάλες μητροπόλεις, ο μυθιστοριογράφος δε θα αναζητήσει τα αξιοθέατα, το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι ο άνθρωπος. Στις Εντυπώσεις του φαίνεται καθαρά η μισαλλοδοξία του σλαβόφιλου, η εχθρότητα προς τον προηγμένο κόσμο της Εσπερίας και ένας φανατισμός για τα πάτρια, ο οποίος μόνο στο λογοτεχνικό του έργο βρίσκει την ακεραιότητά του.

Οι "Φτωχοί άνθρωποι" είναι ένα μυθιστόρημα σε μορφή επιστολών που ανταλλάσσουν μέσα σε έξι μήνες ο ηλικιωμένος υπάλληλος Μακάρ Αλε-ξέγιεβιτς Ντιέβουσκιν και η νεαρή Βάριενκα Ντομπροσιόλοβα. Από την αλληλογραφία των "Φτωχών" μαθαίνουμε για τη ζωή τους: τους ταπεινώνουν και τους κατακλέβουν οι άλλοι, μα αυτοί ψυχικά είναι πάμπλουτοι. Έχουν δημιουργήσει και ζουν σ' ένα δικό τους κόσμο, με δική τους γλώσσα, κατανοητή μόνο από τους ίδιους και απρόσιτη στους αμύητους. Οι επιστολές των "Φτωχών" φανερώνουν τη δύσκολη πορεία της σκέψης του φτωχόκοσμου που με τη φλογερή του καρδιά...

Τέλη Μαρτίου του 1864 το λογοτεχνικο-πολιτικό μηνιαίο περιοδικό «Επόχα» φιλοξενεί την εξομολόγηση ενός παράδοξου ανθρώπου. Το κείμενο, που έφερε τον τίτλο «Σημειώσεις από το Υπόγειο», υπέγραφε ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Το «Υπόγειο», όπως έχει επικρατήσει να τιτλοφορείται στα καθ’ ημάς το σύντομο αυτό έργο, αποτελεί σταθμό στη βιβλιογραφία του συγγραφέα, όχι μόνο για τον τρόπο αφήγησης, αλλά, και, κυρίως, για τα κεφαλαιώδη φιλοσοφικά ζητήματα που έθετε, πρώτη φορά τόσο ολοκληρωμένα και άνευ περιστροφών, ο Ντοστογιέφσκι, ζητήματα που θα ξανατεθούν στα μεγάλα μυθιστορήματά...

Νόμιζες τέλος, πως όλος αυτός ο κόσμος με τους δυνατούς ή αδύνατους κατοίκους του, και όλες εκείνες οι κατοικίες, καταφύγια δυστυχισμένων ή πολυτελή μέγαρα των ισχυρών της γης - πως όλα αυτά, μέσα στην ώρα εκείνη του δειλινού ήσαν σαν ένα φαντασμαγορικό όνειρο που θα έσβηνε σε μια στιγμή, σαν ανάλαφρος ατμός, στο μαυρογάλανο ουρανό... Κάποια παράξενη τότε σκέψη γέμισε το μυαλό του εγκαταλελειμμένου συντρόφου του Βάσια. Ανατρίχιασε, ένα ζεστό αίμα πλημμύρισε την καρδιά του που χτυπούσε και μια δυνατή συγκίνηση, που δεν την ένιωσε ποτέ έως τότε, δυνάμωνε τ' ανάβρυσμά του....

Και στο μυθιστόρημα του "Οι κάτοικοι του χωριού Στιεπαντσίκοβο" ο Ντοστογέφσκι αποδείχνεται αριστοτέχνης του είδους στη γλώσσα, στην ανατομία των βαθύτερων αισθημάτων του ανθρώπου, των χαρακτήρων, των σχέσεων και των καθημερινών συνηθειών του. Δεν υπάρχει πτυχή σε κανένα συναίσθημα που να μην τη διερεύνησε ο διαμόνιος συγγραφέας στα αθάνατα πολυδιαβασμένα έργα του. Το λεπτό άκακο χιούμορ, η επιείκεια στις ανθρώπινες αδυναμίες, το συγκρατημένο μίσος, η ευγένεια, η συμπάθεια- όλα δεμένα μεταξύ τους σ' ένα πανόραμα μαγευτικών εικόνων και σκηνών, σ' ένα γοητευτικό θησαυρό λεκτι...

Από τα πιο αξιόλογα κι όμως λιγότερο γνωστά έργα του Ντοστογιέφσκι.

"... Το Υπόγειο είναι ένα από τα πιο καταπληκτικά έργα όχι μονάχα της ρωσικής αλλά και της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Διαβάζοντας το νομίζεις πως δεν πατάς πια στέρεα στο χώμα, αλλά πως πέφτεις σε καμιά άπατη άβυσσο. Αισθάνεσαι την ευθυμία του πετάγματος, τον τρόμο και τη φρίκη του κενού". (Λέων Σεστόφ)