Υπόγειο

Τέλη Μαρτίου του 1864 το λογοτεχνικο-πολιτικό μηνιαίο περιοδικό «Επόχα» φιλοξενεί την εξομολόγηση ενός παράδοξου ανθρώπου. Το κείμενο, που έφερε τον τίτλο «Σημειώσεις από το Υπόγειο», υπέγραφε ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Το «Υπόγειο», όπως έχει επικρατήσει να τιτλοφορείται στα καθ’ ημάς το σύντομο αυτό έργο, αποτελεί σταθμό στη βιβλιογραφία του συγγραφέα, όχι μόνο για τον τρόπο αφήγησης, αλλά, και, κυρίως, για τα κεφαλαιώδη φιλοσοφικά ζητήματα που έθετε, πρώτη φορά τόσο ολοκληρωμένα και άνευ περιστροφών, ο Ντοστογιέφσκι, ζητήματα που θα ξανατεθούν στα μεγάλα μυθιστορήματά του, που έπονται αμέσως μετά και τον καταξιώνουν παγκοσμίως ως μια από τις σημαντικότερες λογοτεχνικές μορφές. Αρκετοί από τους παλιούς, μα κι από τους πιο σύγχρονους μελετητές του Ντοστογιέφσκι, όπως επί παραδείγματι ο Β. Β. Ροζάνοφ, θεωρούν τις «Σημειώσεις από το Υπόγειο» «ακρογωνιαίο λίθο» του λογοτεχνικού έργου του. Την ελληνική μετάφραση υπογράφει και πάλι η Ελένη Μπακοπούλου, που για τις προηγούμενες μεταφραστικές της εργασίες στον "Ηλίθιο" και στους "Δαιμονισμένους" ο Κωστής Παπαγιώργης έγραψε: «Αυτή η γυναίκα είναι μορφοδούλα (ό,τι πιάνει γίνεται όμορφο), υποστήριξε διαφορετικά το κείμενο, το γλύκανε και το ηρέμησε, του χάρισε εσωτερική εδραίωση, αποδεικνύοντας ότι μετά τον Άρη Αλεξάνδρου -ό,τι κι αν μεσολάβησε- μόνο στην Ίνδικτο το πείραμα της ανανέωσης επέτυχε.»