Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Τα κείμενα του βιβλίου μαρτυρούν έναν δεκάχρονο και πλέον (1957-1969) σταθερό προβληματισμό του Ρολάν Μπαρτ για το ένδυμα, γι' αυτό το, όπως πίστευε, ολικό κοινωνικό φαινόμενο. Προβληματισμός που θα κορυφωθεί, άλλωστε, με τη λαμπρή σημειολογική ανάλυση του βιβλίου του "Σύστημα της μόδας" (1967). Εκκινώντας από το όραμα του Σωσσύρ για μια ολική επιστήμη των σημείων, ο συγγραφέας οδηγείται πέρα από την παραδοσιακή ιστοριογραφία του ενδύματος (με τις λεπτομερείς απογραφές πολύτιμων ρούχων του παρελθόντος ή τη συσχέτισή τους με το «πνεύμα της εποχής»), και εφαρμόζει με τόλμη σκ...

Γραμμένη στα 1838, η πραγματεία "Για τη συνήθεια" του γάλλου φιλοσόφου Felix Ravaisson (1813-1900) συμπυκνώνει τον φιλοσοφικό στοχασμό αριστοτελικής έμπνευσης γύρω από ένα θέμα που άπτεται της συγκρότησης του εαυτού, όπως είναι η έξη, η συνήθεια, με σκοπό να υπερβεί την καντιανή αντινομία μεταξύ Φύσης και Ελευθερίας, μέσω της ιδέας ότι οι συνήθειες αποτελούν δεύτερη φύση. Επειδή η σχετική μελέτη βασίστηκε τόσο για τον καρτεσιανό όσο και για τον καντιανό στοχασμό στην οντολογική διχοτόμηση μεταξύ πνεύματος και σώματος, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η πραγματεία αυτή του Ra...

Φορτωμένος με την εμπειρία του πολέμου της Κορέας, και με ένα χέρι λιγότερο, ο Φρανκ θα επιστρέψει στη γενέθλια πόλη του, κάπου στην αμερικάνικη επαρχία. Χωρίς ψευδαισθήσεις για τη ζωή, αλλά με την επιθυμία για ένα νέο ξεκίνημα που αναζωογονεί η επαφή με τους οικείους του. Τότε, μια σειρά από φρικαλέους φόνους που συμβαίνουν στην περιοχή θα τραβήξει τις υποψίες πάνω του: τα θύματα είναι όλα γυναίκες με τις οποίες είχε ερωτική σχέση στο παρελθόν. Ο Μπορίς Βιάν έγραψε μια περίληψη και τα τέσσερα πρώτα κεφάλαια του "Δεν γλιτώνεις". Το Oulipo, το Εργαστήρι Δυνητικής Λογοτεχν...

Μεταψυχολογία ονόμασε ο Φρόυντ την περιγραφή της ψυχικής διαδικασίας βάσει τοπικών, δυναμικών και οικονομικών σχημάτων. Αυτά είναι εποπτικά, θα λέγαμε, μέσα, ρητορικές συμβάσεις, που βοηθούν να παρασταθεί, να αναδειχθεί, να «ομιληθεί» ό,τι εξ ορισμού ήταν εκείνη την εποχή, και εξακολουθεί να είναι, σχεδόν ασύλληπτο, αδιανόητο και αδιατύπωτο, δηλαδή ο ανθρώπινος ψυχισμός και οι διεργασίες του, πολλώ μάλλον όταν αυτές είναι ασυνείδητες. Έτσι, τα "Δοκίμια μεταψυχολογίας" επιχειρούν να θεμελιώσουν και να αποσαφηνίσουν σ' ένα γενικότερο θεωρητικό και αναστοχαστικό επίπεδο τις...

"...Υπάρχει μια ηλικία, όπου διδάσκεις αυτό που ξέρεις· έρχεται όμως κατόπιν μια άλλη, όπου διδάσκεις αυτό που δεν ξέρεις: αυτό λέγεται αναζήτηση. Έρχεται ίσως τώρα η ηλικία μιας άλλης εμπειρίας: η ηλικία όπου ξεμαθαίνεις, όπου αφήνεις να δουλεύει το απρόβλεπτο ξαναπλάσιμο που η λήθη επιβάλλει στο καταστάλαγμα των γνώσεων, των διαφόρων μορφών κουλτούρας, των διαφόρων πεποιθήσεων που πέρασες. Αυτή η εμπειρία έχει, θαρρώ, ένα όνομα τρανό και απαρχαιωμένο που θα τολμήσω να το πάρω εδώ δίχως κόμπλεξ, στο σταυρικό ακριβώς σημείο της ετυμολογίας του: Sapientia: καμιά εξουσία, μια...

Το 1969, μετά τις μελέτες του για την τρέλα, την κλινική ιατρική και τις προϋποθέσεις ύπαρξης των επιστημών της ζωής, της γλώσσας και της οικονομίας, ο Μισέλ Φουκώ θα προχωρήσει αποφασιστικά στη θεωρητική συστηματοποίηση του σχεδίου που τον ενέπνεε και θα δώσει το ακριβές στίγμα του ως ιστορικού και φιλοσόφου. Η αρχαιολογία που προτείνει δεν αναζητά αιτιακές σχέσεις και επιδράσεις ανάμεσα στα συμβάντα, δεν θεωρεί την ιστορία μια σταδιακή εκδίπλωση του ορθού λόγου που θα οδηγούσε τελεολογικά στην επικράτηση της απόλυτης αλήθειας, δεν τη στηρίζει σε κάποιον καθοριστικό ρόλο π...

"Η Γέννηση της Βιοπολιτικής", σειρά μαθημάτων που παρέδωσε ο Μισέλ Φουκώ στο Κολλέγιο της Γαλλίας από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο του 1979, συνεχίζει το Ασφάλεια, Επικράτεια, Πληθυσμός, σειρά μαθημάτων του προηγούμενου έτους. Ο Μισέλ Φουκώ, αφού κατέδειξε τον τρόπο με τον οποίο η πολιτική οικονομία κατά τον 18ο αιώνα σηματοδοτεί τη γέννηση μιας καινούργιας διακυβερνησιακής λογικής -λιγότερη διακυβέρνηση, μέσω της μέριμνας για μέγιστη αποτελεσματικότητα, με δεδομένη τη φυσικότητα των προς αντιμετώπιση προβλημάτων-, ασχολείται με την ανάλυση των μορφών αυτής της φιλελεύθερη...

Στο συμβολικό κατώφλι του τέλους του 20ού αιώνα, μέσα από την επίγευση και τη μελαγχολία ενός οργίου που άφησαν πίσω τους οι ποικιλώνυμες επαναστάσεις, οι επιτεύξεις της τεχνικής και της γενετικής, η έκρηξη της πληροφορικής και το απρόβλεπτο των οικονομικών διακυμάνσεων, απαιτείται μια εξήγηση για τηφύση των ακραίων φαινομένων: ΑΙDS, κραχ, πληροφορικοί ιοί, κλωνοποιήσεις αποτελούν τα ακραία φαινόμενα απέναντι στα οποία ο ορθός λόγος των συστημάτων δεν έχει καμία ισχύ και θα επιτείνονται όσο πιο εξεζητημένα είναι τα συστήματά μας. Η πληροφορική και γενετική επανάσταση φέρνει...

Όταν πρωτοεκδίδεται το έργο αυτό στα 1930, ο Φρόυντ είναι πλέον άρρωστος και καταβεβλημένος, ενώ η ναζιστική απειλή θα τον αναγκάσει να εκπατριστεί και να καταφύγει στο Λονδίνο. Εδώ και κάποια χρόνια, έχει δώσει μια νέα τροπή στην ψυχαναλυτική σκέψη, προτείνοντας την ιδέα της ενόρμησης του θανάτου. Στην τροχιά αυτής της τολμηρής ιδέας, που συναντά αντιδράσεις ακόμη και σε ψυχαναλυτικούς κύκλους, κινείται το κείμενο της "Δυσφορίας μέσα στον πολιτισμό". Σύμφωνα με αυτήν, η επιθετικότητα και η καταστροφή είναι βιολογικώς εγγενή στοιχεία της ανθρώπινης ιδιοσυστασίας και ανάγον...

H ψυχανάλυση έχει κατακτήσει πολλά μετά την Ερμηνεία των ονείρων, όμως δεν θα ήταν τίποτα χωρίς αυτή την ορμητική βρυσομάνα δημιουργικών συλλήψεων, χωρίς αυτό το μνημειώδες συμβολικό τοπόσημο ενός ολόκληρου πνευματικού αιώνα, ενός ολόκληρου πολιτισμού. Η πασίγνωστη φράση του Φρόυντ ότι "το όνειρο είναι η βασιλική οδός για το ασυνείδητο" δείχνει και τα ίχνη της προσπάθειάς του. Παράλληλα με την αποκρυπτογράφηση του ονείρου οδηγείται, αναπόφευκτα, στην ανακάλυψη των σημαντικών προταγμάτων της θεωρίας του, που κάνουν για πρώτη φορά την εμφάνισή τους μέσα στις σελίδες τηςΤraumd...

"[...] Κάτι δεν λειτουργεί μεταξύ ανδρών και γυναικών. Δεν σας λέω τίποτα καινούριο, ήταν ανέκαθεν γνωστό. Αναμφίβολα, υποφέρουμε ανέκαθεν από αυτό. Λέω αναμφίβολα, γιατί δεν παραπονιόμασταν ανέκαθεν. Από πότε παραπονιόμαστε γι' αυτό; Θα μπορούσαμε να μελετήσουμε το θέμα, θα μπορούσαμε να το κάνουμε αντικείμενο μιας μελέτης του πολιτισμού. Σε κάθε περίπτωση, είναι ξεκάθαρο ότι από τον Φρόυντ και μετά σίγουρα παραπονιόμαστε γι' αυτό. Σε σημείο μάλιστα που ο Λακάν, χωρίς περιστροφές, να φτάσει να πει, σχετικά με την αναλυτική διαδικασία: "Στην ανάλυση μιλάμε για το γαμήσι και...

Ο γερμανός φιλόσοφος και κοινωνιολόγος Georg Simmel (1858-1918) μέσω της πληθώρας των θεματικών που εξέτασε (μεταξύ άλλων το τοπίο, το χρήμα, ο έρωτας, η μητρόπολη), ανήκει σε όσους πραγματοποίησαν την επιστροφή της φιλοσοφίας σε αντικείμενα και πτυχές της καθημερινής ζωής της νεωτερικότητας. Σύμφωνα με τον Adorno, κατόρθωσε "να αποτελεί τον κανόνα για όποιον δεν έμενε ικανοποιημένος από τα κύμβαλα της γνωσιοθεωρίας και της ιστορίας του πνεύματος". Το ακαδημαϊκό κατεστημένο τον αντάμειψε για το επιστημολογικό του θράσος αλλά και για την δημοφιλία των κειμένων και των διαλέ...

"Συμβασιλεύουσα" της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι την κατάκτησή της από τους Οθωμανούς το 1430, η Θεσσαλονίκη του 19ου αιώνα είναι, όπως πολλές άλλες πόλεις του κράτους των Οθωμανών σουλτάνων, πολυφωνική: μουσουλμάνοι, χριστιανοί, εβραίοι, αλλά και κάθε λογής Λεβαντίνοι συνθέτουν ένα έμψυχο "μωσαϊκό", χαρακτηριστικό του οθωμανικού αστικού τοπίου. Κατά τον 19ο αιώνα των Μεταρρυθμίσεων (Τανζιμάτ), εκτός από θέατρο των βαλκανικών εθνικισμών, η Θεσσαλονίκη προβάλλεται και ως πόλη-βιτρίνα του οθωμανικού εκσυγχρονισμού. Βασιζόμενο κυρίως σε οθωμανικά τοπικά αρχεία, το παρόν...

Το βιβλίο αυτό, σημείο αναφοράς πλέον στον χώρο του, παρακολουθεί την έννοια του "ιδιωτικού" από την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μέχρι τον δυτικό Μεσαίωνα και το Βυζάντιο, στα τέλη της πρώτης μ.Χ. χιλιετίας. Εντοπίζει μεταξύ πολλών άλλων, το περιεχόμενο που δίνει η ρωμαϊκή αριστοκρατική ηθική στο γάμο, στην οικογένεια και στο ιδιωτικό συμφέρον, καθώς αυτή επιδιώκει την ταξική επιβολή και την ιδεολογική υπεροχή. Βρίσκει στα ερείπια της ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής στην Αφρική τη δυναμική συμπαράθεση "ιδιωτικών" και "δημόσιων" χώρων, όπως αυτή υπαγορεύεται, για παράδειγμα,...

Η τρίτομη "Ιστορία της Σεξουαλικότητας" ("Η βούληση για γνώση", "Η χρήση των ηδονών", "Η επιμέλεια εαυτού") προεκτείνει τις έρευνες των βιβλίων "Η αρχαιολογία της γνώσης" και "Επιτήρηση και τιμωρία". Στον τρίτο τόμο ο Φουκώ μας ταξιδεύει στη χρυσή εποχή της Ρώμης, για να μας αποκαλύψει μια λεπτή αλλά αποφασιστική αλλαγή του βλέμματος της σεξουαλικής απόλαυσης σε σχέση με την αρχαία Ελλάδα. Μέσα από την ανάλυση κειμένων ονειροκριτικής, ιατρικής και φιλοσοφίας, όπως του Αρτεμίδωρου, του Γαληνού, του Πλουτάρχου, του Ψευδο-Λουκιανού, ο Φουκώ ανιχνεύει τις αλλαγές που συμβαίνουν...

Στον απόηχο του γαλλικού Μάη του ’68 οι Ντελέζ και Γκουατταρί δημοσιεύουν τούτο το καταιγιστικό, ανελέητο και μνημειώδες "κατηγορώ" εναντίον της ψυχανάλυσης, εναντίον της κομβικής της έννοιας, που είναι το οιδιπόδειο σύμπλεγμα.Υποστηρίζουν ότι το ψυχαναλυτικό αυτό τέχνασμα παγιδεύει το υποκείμενο μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον, κάνει τη σεξουαλικότητα ένα βρώμικο ανομολόγητο μυστικό και αφαιρεί κάθε επαναστατική ισχύ από το ασυνείδητο. Αυτό όμως είναι ένα εργοστάσιο επιθυμίας που οι παραγωγικές του δυνάμεις διασπούν το οικογενειακό τρίγωνο και επενδύουν ολόκληρο το ιστορι...

Η νομαδική σκέψη διασχίζει ερήμους και στέπες, ο νομάδας της πόλης φεύγει με τη σκέψη για ένα ταξίδι, έστω επιτόπου, ενεργοποιώντας όλες τις εντάσεις, αυτές που, σε θερμοκρασία στοχαστικής υψικαμίνου, και με μια σαγηνευτικά κωδικοποιημένη γλώσσα, οι συγγραφείς του βιβλίου επιχειρούν να καταγράψουν. Ένα ευρύ φάσμα γνώσεων -βιολογία, γλωσσολογία, γεωμετρία, οικονομία κ.λπ.- κινητοποιείται για να αποκτήσει πρόσωπο τούτη η σκέψη, που δεν μένει όμως στις ιστορικές και κοινωνικές, ούτε στις ασυνείδητες, αιτιότητες, που ερευνά τον άνθρωπο ως μηχανή, ως ροή, ως φυγή, τις κοινωνικές...

Oι Μπρόυερ και Φρόυντ μας παρουσιάζουν στο βιβλίο αυτό μια καινοφανή για την εποχή τους αντίληψη περί υστερίας και, συγχρόνως, το πρώτο πλαίσιο για τη γέννηση της ψυχαναλυτικής θεωρίας. Οι υστερικές γυναίκες δεν είναι πια εκφυλισμένες ή νοητικά καθυστερημένες, όπως ήθελε η προγενέστερη ψυχιατρική παράδοση. Καθώς το άγχος, το τραύμα, η οδυνηρή ανάμνηση σοβούν βασανιστικά στο επώδυνο και δυσφορικό τους σώμα, ο μηχανισμός της υστερίας θα μελετηθεί στην κομβική σχέση μεταξύ ψυχικού και σωματικού, μεταξύ βιώματος, ανάμνησης και συμπτώματος. Το ασυνείδητο είναι πλέον ένα δεδομένο...

Αριστούργημα του διακειμενικού είδους που θα ονομάζαμε "περίληψη", το βιβλίο αυτό γράφεται στα 1938, χρονιά που πεθαίνει ο Ζίγκμουντ Φρόυντ. Δεν τελειώνει απότομα, αλλά ενδέχεται ο συγγραφέας του να το συνέχιζε με κάποιον τρόπο. Με την περίφημη ευθυβολία της σκέψης του, με μιαν απαράμιλλη συμπυκνωτική ικανότητα, ο Φρόυντ "ψηλαφεί" τις βασικές αρθρώσεις της θεωρίας που ο ίδιος θεμελίωσε, και που ήδη είχε απλωθεί σε μια πληθωρική φιλολογία. Πλάθει ένα κείμενο που δεν χάνει τίποτα από το πειστικό σφρίγος των άλλων έργων του, όπως και τίποτα από τη φινέτσα του προσωπικού του ύφ...

Την ώρα που ο κόσμος μας γίνεται ένα melting pot, τίθεται ένα ερώτημα που θα αποτελέσει τη λυδία λίθο για την ηθική του 21ου αιώνα: Πώς είναι δυνατό να ζήσουμε μαζί με τους άλλους, χωρίς να τους απορρίψουμε ή να τους αφομoιώσουμε, αν δεν αναγνωρίσουμε ότι είμαστε ξένοι μέσα στον εαυτό μας; Το βιβλίο αυτό είναι μία πρόσκληση για να συλλογιστούμε τους τρόπους που διαθέτουμε για να ζήσουμε ως ξένοι ή μαζί με ξένους, ενώ, συγχρόνως, αναπαριστά τις τύχες του ξένου μέσα στον ευρωπαϊκό πολιτισμό: οι Έλληνες με τους "μετοίκους" τους και τους "βαρβάρους" τους, οι εβραίοι που θεμελι...